Μέχρι πρόσφατα, στο μυαλό μου (όπως και στο μυαλό των περισσότερων νομίζω) η λέξη «άγιος» ήταν συνώνυμη του «πολύ καλός άνθρωπος». Πίστευα ότι ο άγιος είναι ένας καλόκαρδος πιστός με τόσο σημαντική προσφορά στους συνανθρώπους του ώστε τελικά να αγιοποιηθεί. Είχα όμως δίκιο;
Αρχικά ξαναδιάβασα αρκετούς βίους αγίων. Ενδεικτικά, μπορεί να βρει κανείς πολλούς εδώ:
https://www.imkythiron.gr/index.php/vioi-agion?start=480
https://orthodoxfathers.com/Agioi-Pateres-Miteres-Orthodoxias
http://orthmad.gr/tags/συναξάρι-βίοι-αγίων
Δεν είχα προσέξει ποτέ στο παρελθόν ως πιστός ότι οι άγιοι και οι άγιες έχουν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Μαρτύρησαν για την πίστη τους στον Χριστό. Σε πολλές περιπτώσεις σώθηκαν από θαύμα, και αυτό έκανε τους βασανιστές να πιστέψουν. Εναλλακτικά, μετά από απανωτές θαυματουργές διασώσεις από φριχτά βασανιστήρια, τελικά πέθαναν για να αγιάσουν πανηγυρικά. Τα μαρτύριά τους έχουν καταγραφεί από άγνωστες πηγές λεπτομερώς.
Ήταν ευεργέτες του χριστιανισμού, πατριάρχες, ιεράρχες, ιεροδιδάσκαλοι. Εξήγησαν ή ανέπτυξαν «θεοφώτιστα» τη θεολογία που υποστηρίζει το εκάστοτε δόγμα.
Ήταν θερμοί χριστιανοί από μικρά παιδιά, σε βαθμό να παίρνουν εκκλησιαστικά αξιώματα πριν κλείσουν τα είκοσι. Οι γονείς τους, αν ήταν «ειδωλολάτρες», έγιναν τελικά και αυτοί χριστιανοί.
Εναλλακτικά προέρχονταν από «ειδωλολατρική» οικογένεια, αλλά είδαν το φως και έγιναν θερμοί χριστιανοί, εκχριστιανίζοντας κι άλλους. Σε κάθε περίπτωση κατέληξαν είτε ως μάρτυρες, είτε ως ευεργέτες.Οι γυναίκες αγίες υποστήριζαν την παρθενία, είτε ζώντας κοσμικά αλλά αποφεύγοντας ενεργά να παντρευτούν, είτε πηγαίνοντας σε μοναστήρια. Για μια ακόμη φορά, η εναντίωση στη φύση, η διακοπή της διαιώνισης του είδους, η στέρηση της ικανοποίησης, θεωρούνται αρετές από κάποια θρησκεία.
Κάποιοι έκαναν ευεργεσίες. Η ιδιότητα που θα θεωρούσε κανείς άρρηκτα δεμένη με την αγιότητα, δεν είναι ούτε δεδομένη, ούτε απαραίτητη. Στην πλειοψηφία τους οι άγιοι αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση μόνο για τον τρόπο που έσωσαν την ψυχή τους, όχι για τις πράξεις τους απέναντι στην κοινωνία. Κατά τη διάρκεια της ζωής, λίγοι άγιοι εμφανίζονται ως ευεργέτες των άλλων. Ξεχωρίζει η τριπλή εμφάνιση των Αγίων Αναργύρων, ως τριών διαφορετικών αδελφών και γιατρών με τα ονόματα Κοσμάς και Δαμιανός, που φρόντιζαν κόσμο χωρίς αμοιβή, καθώς και μερικών ακόμη χριστιανών γιατρών που ονομάζονται Ανάργυροι.
Η συμπαράσταση στον πόνο του συνανθρώπου όμως, εκτός από ανθρώπινη ενσυναίσθηση, είναι αναμενόμενη από κάθε χριστιανό που αγαπά τον πλησίον του, και πολύ περισσότερο από έναν άγιο.
Κάποιοι άγιοι που μόνασαν, άφησαν τις περιουσίες τους στους φτωχούς. Αφ’ ενός όμως, όλοι οι μοναχοί παγκοσμίως αφήνουν τις περιουσίες τους πίσω. Αφ’ ετέρου, ο πιστός που θεωρεί τα εγκόσμια μάταια και προσωρινά, εκ των πραγμάτων αδιαφορεί γι’ αυτά. Είναι σαν να θαυμάζουμε έναν βίγκαν επειδή «νηστεύει όλο τον χρόνο». Δεν υπάρχει καμία θυσία, όταν χαρίζεις κάτι χωρίς καμία αξία για σένα.Οι άγιοι κάνουν θαύματα. Κάποιοι φέρονται να τα έκαναν και εν ζωή. Στους περισσότερους όμως αποδίδεται πλειάδα ανεξακρίβωτων και ανώνυμων «θαυμάτων», και θρύλων, που γίνονται απροβλημάτιστα δεκτοί από τους πιστούς.
Εδώ θα μου επιτρέψετε να βγω λίγο εκτός θέματος αγιοποίησης.
Οι περισσότεροι άγιοι είναι υπεύθυνοι για «θαυματουργές» ιάσεις, επειδή κάποιος προσευχήθηκε σε αυτούς, ή τους είδε σε όραμα ή σε όνειρο και μετά έγινε καλά.
Δεν είναι όμως υπεύθυνοι για τα εκατομμύρια πιστών που προσευχήθηκαν σε αυτούς, αλλά το πρόβλημά τους δεν λύθηκε ποτέ. Οι νεκροί δεν δοξάζουν τον Κύριο που έγιναν καλά, και οι ζωντανοί συγγενείς τους πρέπει να πουν «έχει το σχέδιό του ο Θεός» και να μην θεωρήσουν υπεύθυνο τον άγιο που «δεν έκανε το θαύμα του». Που αν ήταν στο σχέδιο του Θεού θα συνέβαινε χωρίς την επέμβασή του αγίου, σωστά; Οπότε, τι νόημα έχει η προσευχή; Τι ρόλο παίζει ο άγιος; Δυστυχώς καμία. Δόγμα και λογική δεν συνάδουν για μια ακόμη φορά.
Πώς ανακηρύσσεται όμως κάποιος Άγιος; Ας δούμε τι λέει η Ορθοδοξία:
«... η αναγνώριση των υπό του Θεού δοξασμένων προσώπων και της κατάταξης αυτών γίνεται αδιάκοπα υπό της γενικής εκκλησιαστικής συνείδησης. Βέβαια, η εκκλησιαστική αρχή πρέπει να καθορίζει μερικές λεπτομέρειες που ακολουθούν την αγιοποίηση κάποιου, αλλά για κανένα λόγο δεν πρέπει να προβαίνει, με αποκλειστικά δικιά της πρωτοβουλία, στην ανακήρυξη Αγίου, διότι αυτό δεν είναι έργο αποκλειστικά δικό της, αλλά της εν γένει συνείδησης της Εκκλησίας.
Υπάρχουν τρεις βασικές και δύο δευτερεύουσες προϋποθέσεις για να ανακηρυχτεί ένας άνθρωπος Άγιος (Σταυριανός Κ., σημειώσεις). Οι βασικές προϋποθέσεις είναι οι εξής:
1. Να είναι μέλος της Εκκλησίας, να έχει βαπτιστεί
2. Να διακατέχεται από ορθόδοξο φρόνημα.
3. Να έχει ευσεβή ζωή και πνευματική ακτινοβολία, για τα οποία απαιτείται «πρώτιστα η απάρνηση όλων εκείνων των παθών, των πειρασμών και πονηρών σκέψεων που συνιστούν εμπόδιο στην μέθεξη του ανθρώπου με το Θεό» (Γεώργιος Τσέτσης).
Από την άλλη μεριά δευτερεύουσες προϋποθέσεις ορίζονται οι εξής :
1. Να κάνει θαύματα
2. Να έχει αδιάφθορο σώμα»
(Πηγή: https://www.pemptousia.gr/2016/09/i-diadikasia-ke-i-proipothesis-tis-agiokatataxis/ )
Τα δυο πρώτα κριτήρια είναι αυτονόητα. Προφανώς ο Άγιος της Ορθοδοξίας πρέπει να είναι βαπτισμένος και ορθόδοξος. Το τρίτο όμως, η «πνευματική ακτινοβολία», η εφαρμογή και διδασκαλία της ορθοδοξίας σημαίνει απλώς ότι ακολουθεί πιστά το δόγμα του. Ένα δόγμα που διδάσκει πράγματα ασύμβατα με την ουσιαστική καλοσύνη και «αδελφοσύνη». Η απέχθεια προς τους ομοφυλόφιλους, ο υποβιβασμός της γυναίκας, η τήρηση σκλάβων, η μισαλλοδοξία, είναι μέρη του δόγματος. Η παρθενία όπως έγραψα παραπάνω, προβάλλεται ως ύψιστη αρετή. Αν προσπαθούσαν όλοι οι χριστιανοί να «αγιοποιηθούν», θα εξαφανίζονταν σε μια γενιά αφού κανείς δεν θα άφηνε απογόνους.
Οι «δευτερεύουσες προϋποθέσεις» αγιοποίησης έχουν τα προβλήματά τους. Επιβεβαιωμένα θαύματα δεν έγιναν ποτέ από κανέναν. Οι «μαρτυρίες» θαυμάτων είναι είτε φανταστικές, είτε περιγράφουν στατιστικώς πιθανά φαινόμενα. Δεν έχει καμφθεί ποτέ η πραγματικότητα εξαιτίας θαύματος. Και πλησιάζοντας στη σύγχρονη εποχή, η καταγραφή και επιβεβαίωση ενός «θαύματος» γίνεται όλο και ευκολότερη με την τεχνολογία, και τα θαύματα όλο και λιγοστεύουν. Οπότε η προϋπόθεση του θαύματος για να γίνει κάποιος άγιος έχει προβλήματα και περνάει σε δεύτερη μοίρα.
Το «αδιάφθορο σώμα» (μακάβρια προϋπόθεση κατά τη γνώμη μου), είναι κάτι που επίσης αποδεικνύεται πλέον πολύ εύκολα επιστημονικά, αν συμβαίνει «εκ θαύματος» ή όχι.
Εξάλλου είναι υποκριτικό να αναφέρονται ως «αδιάφθορα», μουμιοποιημένα μέλη ανθρώπων που προβάλλονται ως αγίων, ενώ ίσως δεν ανήκουν καν στο αναφερόμενο πρόσωπο. Τα περισσότερα «μυροβολούν ως εκ θαύματος». Το θαυματουργό θα ήταν να μυρίζουν κάτι αδύνατο να χρησιμοποιηθεί, να αναλυθεί ή να ανακατασκευαστεί από ανθρώπους, όμως.
Η αγιοποίηση προσώπων από ένα δόγμα είναι παρόμοια με την προαγωγή προσώπων σε μια εταιρία εκατομμυρίων (εθελοντών) υπαλλήλων με υπερσυγκεντρωτικό ιδιοκτήτη (και 2.000 ετών καταστατικό). Θα προάγονται και θα προβάλλονται ως πρότυπα οι υπάλληλοι που προασπίζουν τα συμφέροντα της εταιρείας. Αυτό δεν τους κάνει «άγιους» για τους συναδέλφους τους ή την κοινωνία, αλλά για την εταιρία. Όπως η επιλογή «ποιμένα» δεν σε κάνει καλύτερο για το κοπάδι, αλλά μπορεί να σε κάνει μαντρόσκυλο του αφεντικού, φύλακα και τρομοκράτη του εκάστοτε κοπαδιού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου