Το ράσο

 Αρκετά χρόνια πριν, περίμενα την σειρά μου στο ταχυδρομείο. Στο μεταξύ, ήρθε η σειρά ενός ιερέα να εξυπηρετηθεί. Πλησίασε στο γκισέ, στο οποίο μάλιστα έτυχε να κάθεται η προϊσταμένη του ταχυδρομείου. Της έδωσε κάτι χαρτιά, και πολύ σύντομα οι τόνοι ανέβηκαν. Ο ιερέας ήθελε να παραλάβει ένα δέμα που όμως είχε έρθει στο όνομα της μητέρας του. Η υπάλληλος του εξηγούσε ότι δεν αρκούσε το ειδοποιητήριο και η ταυτότητά της. Έπρεπε είτε να έρθει η ίδια, είτε να στείλει εξουσιοδότηση. Ο ιερέας ανένδοτος, αφού εξάντλησε κάθε «επιχείρημα», κατέληξε σ’ ένα αγανακτισμένο, «μα γιατί δεν με πιστεύετε; Είμαι ιερέας!». Στο οποίο η υπάλληλος είχε την ετοιμότητα να του απαντήσει πολύ σωστά, «το ότι είστε εσείς ιερέας δεν μου επιτρέπει εμένα να παρανομήσω».

Δεν κατηγορώ τον συγκεκριμένο ιερέα. Τον ήξερα λίγο από την ευρύτερη γειτονιά και θεωρώ ότι όντως εκανε εξυπηρέτηση στη μητέρα του. Ότι ο ίδιος ένιωθε όντως άνθρωπος του Θεού, που δεν θα σκεφτόταν ποτέ να πει ψέματα σε μια υπηρεσία και μάλιστα για τη μητέρα του. Αυτό που δεν έβλεπα ποτέ ως πιστός όμως αλλά το εντοπίζω πλέον, είναι ο αυτοματικός συσχετισμός του ρασοφόρου με κάτι καλό, αγαθό, σχεδόν υπερκόσμιο.

Ο πιστός περιμένει από τον ρασοφόρο είτε είναι μοναχός, είτε απλός ιερέας, είτε μεγαλόσχημος, ότι ακολουθεί τον δρόμο της σχεδόν απόλυτης αγάπης, είναι σωστός ποιμήν, άξιος απόλυτης εμπιστοσύνης. Για πολλά δόγματα εξάλλου, ο χρισμένος ιερέας έχει πλέον κάτι θεϊκό μέσα του. Δεν είναι απλός άνθρωπος. Είναι «ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος» του θεού.
Ετσι, το ράσο στο μυαλό του πιστού δεν είναι απλώς μια «στολή». Ο ιερέας συνδυάζει την αυτοθυσία πυροσβέστη, την αξιοπιστία αστυνόμου, τον αλτρουισμό νοσοκόμου, το θάρρος και την προσήλωση στρατιώτη. Ράσο σημαίνει αυταπάρνηση, αγάπη, αδιαφορία για τα επίγεια, πνευματικότητα. Το ράσο εμπνέει θαυμασμό, σεβασμό, υπακοή. Ο ρασοφόρος είναι υπεράνω πάσης υποψίας. Δεν είναι τυχαίο το κλισέ της μεταμφίεσης σε ιερέα ή μοναχό προκειμένου να διαφύγει κανείς από ελέγχους.

Το ράσο βέβαια αποσκοπεί και στον εντυπωσιασμό. Μπορεί να υπάρχουν πολύ απλά ράσα, μονόχρωμα και ταπεινά, αλλά συνήθως δεν λείπουν τα χρυσοποίκιλτα, περίπλοκα ιερατικά ενδύματα και τα μεγάλα «καπέλα». Πολλές φορές συνδυάζονται με μακριά μαλλιά και προπάντων, με μούσια. Η εικόνα είναι επιβλητική, εκπέμπει σοφία, σοβαρότητα, γνώση, εξουσία. Η επιβλητική, μεγαλειώδης εμφάνιση εξάλλου, χρησιμοποιείται τόσο στη φύση, όσο και στις ανθρώπινες κοινωνίες, ως μέσο ψυχολογικού εντυπωσιασμού και επιβολής.
Στην εντυπωσιακή εικόνα, προστίθεται η πολύ σημαντική «μεταφυσική» δύναμη του ράσου. Στο μυαλό του εκάστοτε πιστού, ο ρασοφόρος της θρησκείας του είναι φορέας θεϊκής δύναμης, επικοινωνεί με τα θεία, γνωρίζει τα καλά των ψυχών υμών. Όλοι θέλουν την εύνοιά του. Κανείς δεν θέλει τη δυσμένεια ή (θεός φυλάξοι) την κατάρα του.

Οι ρασοφόροι έχουν πρόσβαση σε τόπους και ανθρώπους απροσπέλαστους στους κοινούς θνητούς. Άδυτα νοσοκομείων, φυλακών, δικαστηρίων, κρατικών ιδρυμάτων. Άδυτα πολιτικών κομμάτων, επιχειρήσεων, προσώπων επιρροής, δημοσιογράφων. Αν μάλιστα οι εν λόγω είναι και πνευματικά τους παιδιά, γνωρίζουν τα βαθύτερα προσωπικά τους μυστικά. Είναι πνευματικοί καθοδηγητές, θα έλεγαν οι καλόπιστοι. Μπορούν να γίνουν χειριστικοί, εκβιαστές ή προδότες, θα έλεγαν οι σκεπτικιστές. Η τυφλή πίστη στη φαινομενική αξιοπιστία του ράσου, έχει αποδειχθεί λάθος. Δυστυχώς είναι αμέτρητες παγκοσμίως οι κακοποιήσεις ανηλίκων και μη από ρασοφόρους κάθε θρησκείας, οι καταχρήσεις ακινήτων, τιμαλφών και χρημάτων, τα ψεύδη, η εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου και της ελπίδας των συνανθρώπων. Ποιος ξέρει πόσες απεγνωσμένες εξομολογήσεις έχουν καταλήξει σε αυτιά τρίτων, από ασυνείδητους ιερείς. Ποιος ξέρει πόσες λάθος συμβουλές «κανόνες», έχουν οδηγήσει σε σωματικά και πνευματικά προβλήματα.

Ακόμη όμως κι αν ο ρασοφόρος είναι καλοπροαίρετος, δεν είναι αυτομάτως σωστός στην κρίση του, στην ερμηνεία των γραφών του, στον τρόπο που δικαιολογεί μέσω της πίστης του τις πράξεις του. Οι συμβουλές και οι πράξεις του, δεν είναι θεϊκά καθοδηγούμενες. Η προοπτική για τον κόσμο και τα πράγματα μπορεί να ξεκινά από την όποια μόρφωσή του, διαμορφώνεται όμως από την ερμηνεία του για το θέλημα του θεού, αλλά και τα προσωπικά του θελήματα και απόψεις. Μπορεί να πιστεύει ειλικρινά ότι είναι υπεράνω ανθρώπινων κανόνων. Ότι κάνει το θέλημα του θεού. Είναι εύκολο όταν επί χρόνια όλοι του φέρονται με σεβασμό και τα παιδιά τρέχουν να του φιλήσουν το χέρι, να θεωρεί πως είναι όντως άξιος σεβασμού, ό,τι και να κάνει. «Άνθρωπος είναι κι αυτός», θα σπεύσουν να δικαιολογήσουν οι πιστοί, όταν φερθεί λάθος. Εδώ συμφωνώ 130%. Δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας απλός άνθρωπος που «δουλειά» του είναι να διδάσκει τις Γραφές του και να φέρεται σύμφωνα με αυτές. Οτιδήποτε δεν είναι της ειδικότητάς του καλύτερα να αφήνεται στα χέρια ανθρώπων που γνωρίζουν τι κάνουν και δεν πιστεύουν απλώς ότι κάνουν το σωστό, ερμηνεύοντας τον κόσμο μέσα από το μεταφυσικό φίλτρο της αρεσκείας τους.