Γιατί να είσαι "καλός" αν δεν υπάρχει Θεϊκή τιμωρία;

Γιατί να είσαι "καλός" αν δεν υπάρχει θεϊκή τιμωρία;

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν ένας φίλος ανέφερε στο blog του ότι είχε ένα πρόβλημα υγείας, του είπα μεταξύ άλλων το κλισέ, "In God we trust". Εκείνος μου απάντησε, "In science we trust".

Ζώντας στην Ελλάδα, θεωρούσα δεδομένο ότι όλοι γύρω μου είναι, έστω και στοιχειωδώς, χριστιανοί. Η απάντησή του ήταν κάτι πρωτοφανές για μένα. Ήταν ο πρώτος "άθεος" που γνώριζα, εν γνώσει μου.

Κάποια στιγμή, καιρό μετά, τον συνάντησα από κοντά και αφού του ζήτησα συγνώμη γιατί «του πουλούσα φιλοσοφία σε φάση που είχε πρόβλημα υγείας», τον ρώτησα κάτι που πλέον αναγνωρίζω ως καθαρά χριστιανικό. «Αν δεν πιστεύεις ότι υπάρχει θεός να σε τιμωρήσει, γιατί δεν κλέβεις, βιάζεις κλπ;». Με κοίταξε έκπληκτος. «Γιατί να κάνω κάτι τέτοιο;» με ρώτησε. «Δεν θέλω να κάνω κακό σε κάποιον». Κανονικά θα έπρεπε να μου έχει πει, «Καλά, για τόσο μ@#$%% με έχεις;». Και θα είχε δίκιο.

Όταν μετά από πολλή σκέψη, απέρριψα τον χριστιανισμό ως θρησκεία, και άλλαξα απόψεις για τις πιθανότητες ύπαρξης Δημιουργού Παρατηρητή, του ζήτησα εκ νέου συγνώμη για την ερώτησή μου. Ούτε εγώ πίστευα πλέον ότι υπάρχει θεϊκή τιμωρία. Έγινα παλιοχαρακτήρας; Όχι, μάλλον το αντίθετο. Μεταξύ άλλων, ψυχολογικά δεν υπήρχε παράβαση να κάνω, «φράχτης να πηδήξω».

Αργότερα βέβαια συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν αποκλειστικά δική μου σκέψη, κάθε άλλο. Θυμήθηκα ότι σε συζητήσεις με φίλους χριστιανούς, σε όλες τις ηλικίες, στην υποθετική (και σκανδαλιστική) ερώτηση, «Τι θα έκανες αν δεν υπήρχε Θεός για μια μέρα», όλοι απαντούσαμε ότι θα πηγαίναμε με πολλές γυναίκες (με ή χωρίς την συγκατάθεσή τους κατά περίπτωση), θα κλέβαμε μηχανές και αυτοκίνητα, γενικά θα βγάζαμε τα σπασμένα. Σαν τα παιδιά που έφυγαν οι γονείς και τα άφησαν σπίτι μόνα. Συνειδητοποίησα επίσης ότι ως αποτέλεσμα αυτού του τρόπου σκέψης, της τυπικά καλής διαγωγής λόγω φόβου της τιμωρίας δηλαδή, γίνονται οι πιο ακραίες «παραβιάσεις» όπου υπάρχει ασάφεια ή η δυνατότητα.

Τραγικό παράδειγμα, καταπιεσμένες κοπέλες που με την πρώτη ευκαιρία κάνουν ερωτικά τα πάντα, εκτός από διάρρηξη του παρθενικού τους υμένα. Ή/και, κάτω από την καταπίεση της επιβεβλημένης από την οικογένεια θρησκείας, παντρεύονται «τον πρώτο τυχόντα» σε πολύ νεαρή ηλικία και με μηδενική πείρα στη ζωή, προκειμένου να φύγουν από το καταπιεστικό τους σπίτι.

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες λόγων να είναι κανείς «σωστός» και δεν αφορούν καθόλου τον Θεό.

Κατ' αρχάς, ειδικά ως ανώτερα θηλαστικά, υπάρχει στο DNA μας η ενσυναίσθηση. Η κατανόησή μας για τον πόνο του άλλου, μάλιστα, φτάνει και μέχρι τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα για τους περισσότερους. Νοιαζόμαστε τα ζώα, τα φυτά, γενικά οτιδήποτε ζωντανό. Πολλοί άνθρωποι θυσιάζουν τη ζωή τους στην υπηρεσία των άλλων, και αυτό συμβαίνει και συνέβαινε πάντα, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους, αν έχουν.

Υπάρχουν επίσης τα επίκτητα, κοινωνικά κριτήρια. Οι γονείς σου επιδοκιμάζουν την καλή σου συμπεριφορά, αποδοκιμάζουν και τιμωρούν την κακή. Το ίδιο και η κοινωνία. Ουσιαστικά, για να υπάρξει κοινωνία, δεν μπορούν να επικρατούν αντικοινωνικές συμπεριφορές. Οι εξαιρέσεις όχι μόνο στηλιτεύονται, αλλά και τιμωρούνται. Υπάρχει αστυνομικό και νομικό σύστημα. Κανείς δεν θέλει να περνά τη ζωή του στη φυλακή, ή να εκτελεστεί. Ο πιο σίγουρος τρόπος για να αποφύγεις τη σύλληψη, είναι να μην κάνεις παράβαση εξ' αρχής.

Οι «κοινωνιοπαθείς» (sociopaths) και οι ψυχοπαθείς (psychopaths) είναι ειδικές αποκλίσεις. Στην πρώτη περίπτωση φταίνε συνήθως κοινωνικοί παράγοντες, κακοποίηση, λάθος ζωή. Στην δεύτερη περίπτωση φαίνεται να υπάρχουν γενετικές ανωμαλίες που στερούν τον ψυχοπαθή από συναισθήματα αγάπης, λύπης, συμπάθειας κλπ.

Στην πλειοψηφία τους οι παράνομοι και παραβάτες είναι πιστοί κάποιας θρησκείας. Θεωρούν είτε ότι «θα τους κρίνει ο Θεός» γιατί κατά βάθος είναι καλοί, είτε ότι αυτό που έκαναν δικαιώνεται από την πίστη τους. Επίσης, ακόμη και όταν «γλιστρήσουν» και «πέσουν», υπάρχει πάντα η εξομολόγηση και η μετάνοια για να τα σβήσουν όλα.

Όπως έχω ξαναγράψει και δεν είμαι ο μόνος, αν είσαι καλός μόνο και μόνο επειδή φοβάσαι την τιμωρία, κάτι δεν πάει καλά με τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα.