Η “δουλειά” του ιερέα

Η ιστορία των θρησκειών ξεκινά μερικές χιλιάδες χρόνια πριν. Δεν είχαν βέβαια από την αρχή την οργανωμένη μορφή που ξέρουμε σήμερα. Οι άνθρωποι λάτρευαν πάντα δυνάμεις μεγαλύτερες από τους ίδιους και προσπαθούσαν να τις εξευμενίσουν ώστε να τους φερθούν ευνοϊκά. Λάτρευαν άγρια ζώα, φυσικά φαινόμενα, τον Ήλιο, τη Σελήνη, τοτέμ, τις ψυχές των προγόνων τους. Η ιδέα των αόρατων δυνάμεων και θεοτήτων προέκυψε αργότερα.
Και μαζί με τη λατρεία, αργά ή γρήγορα εμφανιζόταν ένας μάγος, ένας σαμάνος, ένας ιερέας, κάποιος που φαινόταν ή φερόταν να έχει πιο άμεση επαφή με τις ανώτερες δυνάμεις από τους υπόλοιπους.
Ο μάγος της φυλής σε πολλές περιπτώσεις ήταν και θεραπευτής, “παντογνώστης”. Πέρα από την τέλεση θρησκευτικών τελετών ήξερε τα βότανα, “διάβαζε” τον καιρό, χρησιμοποιούσε τη φύση. Κάποια στιγμή βέβαια οι δυο ρόλοι διαχωρίστηκαν, καθώς τα βότανα έκαναν τη δουλειά τους πάντα, ενώ οι τελετές, όχι. Γιατρός και ιερέας ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους. Ενώ όμως οι γιατροί δεν εμπλέκονται στα μεταφυσικά, βλέπουμε συχνά ιερείς να επικαλούνται ανώτερες δυνάμεις ως θεραπευτικές. Η επιτυχία τους βέβαια, είναι ευθέως ανάλογη με τις στατιστικές πιθανότητες αυτοΐασης. Για την ακρίβεια, συμπίπτουν. Ξεφεύγω όμως από το θέμα.

 Ποια είναι η “δουλειά” ενός ιερέα; Οι θρησκευόμενοι θα δώσουν διάφορες απαντήσεις. Ο ιερέας είναι “μεσάζων” των πιστών προς τους θεούς, τελεί τις τελετές της θρησκείας τους, τους παρηγορεί και τους δίνει κουράγιο, έχει απαντήσεις σε μεταφυσικές απορίες. Όλα αυτά φαίνονται ωραία και χρήσιμα με την πρώτη ματιά. Υπάρχουν όμως κάποια προβλήματα.

Καταρχάς, υπήρχαν και υπάρχουν ιερείς εντελώς διαφορετικών θρησκειών. Όλοι προσεύχονται και κάνουν τελετές, όλοι ισχυρίζονται ότι επικοινωνούν με το “θείο”. Οι θρησκείες και οι θεοί διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους, που είναι αδύνατον να ισχύουν τα λεγόμενα όλων. Η απουσία αποδείξεων θεϊκών επεμβάσεων, μάλιστα, δείχνει ότι μάλλον δεν ισχύουν τα λεγόμενα κανενός. Οι προσευχές και οι τελετές μπορεί να βοηθούν στην ψυχολογία των συμμετεχόντων, δεν έχουν όμως καμία πραγματική επίδραση στον φυσικό κόσμο.

“Ο ιερέας είναι γιατρός της ψυχής”. “Ο ιερέας δίνει κουράγιο στους πιστούς”. Ως επί το πλείστον όμως, ο ιερέας δεν έχει καμία εκπαίδευση στην ψυχολογία. Οι συμβουλές του είναι συνδυασμός του δόγματός του με την προσωπική του αντίληψη και μόρφωση, κοινωνική και πραγματική, περασμένες από το φίλτρο της “θεϊκής φώτισης”. Ένας ιερέας μπορεί να δώσει πολύ λάθος συμβουλές, και δυστυχώς αυτό συμβαίνει συχνά.
Επίσης, οι συμβουλές που θα δώσει ένας ιερέας και ένας ψυχολόγος/ψυχίατρος πάνω στο ίδιο πρόβλημα συνήθως δεν ταυτίζονται. Η παρηγορητική του ιερέα δρα ως placebo, δίνοντας μεταφυσική διάσταση, αν όχι στο πρόβλημα, τουλάχιστον στη θεραπεία. Ο γιατρός αντιθέτως θα ψάξει τους λόγους του προβλήματος, θα εξηγήσει στον ασθενή τι του συμβαίνει, θα του δώσει φάρμακα που λειτουργούν, είτε πιστεύει σε αυτά είτε όχι.

“Ο ιερέας διασφαλίζει την ενότητα των πιστών”. Το ποίμνιο όμως είναι ένα κοπάδι σαφώς διαχωρισμένο από τα υπόλοιπα. “Εμείς” και “οι άλλοι”. Η πίστη εύκολα γίνεται ένας ακόμη παράγοντας μισαλλοδοξίας, ακόμη και μεταξύ διαφορετικών δογμάτων της ίδιας θρησκείας. Ένας φανατισμένος και εύγλωττος ιερέας μπορεί να οδηγήσει το ποίμνιο σε πράξεις βίας, στο όνομα του θεού του. Ο πόλεμος γενικά είναι ανοησία. Είναι μια βίαιη προσπάθεια κατάκτησης και αφανισμού όσων διαφέρουν εθνικά, ιδεολογικά, πολιτικά.  Τίποτε όμως δεν ξεπερνά σε ανοησία τον “ιερό” πόλεμο υπέρ πίστεως εναντίων αυτών που έχουν διαφορετική ή και καθόλου πίστη στο μεταφυσικό. 

 

“Ο συγκεκριμένος ιερέας γνωρίζει με σιγουριά από πού ήρθαμε, και πού πάμε όταν πεθάνουμε Διάβασε το βιβλίο, δες την ομιλία του και θα πειστείς”.
Ο ιερέας είναι ένας άνθρωπος όπως όλοι. Η σιγουριά που έχει για την αλήθεια του δόγματός του δεν κάνει το δόγμα του πραγματικότητα. “Μα ο συγκεκριμένος είναι φωτισμένος”. Αυτό έχει ειπωθεί για ιερείς κάθε θρησκείας. Είναι αδύνατο να ήταν όλοι φωτισμένοι, καθώς είναι αδύνατο να υπάρχουν οι θεοί όλων τους. Απλώς, κάθε θρησκεία που σέβεται τον εαυτό της έχει μια άποψη για τη δημιουργία του κόσμου και τα τεκταινόμενα μετά θάνατον. Δουλειά του ιερέα είναι να πείσει τους ανθρώπους ότι η δική του θρησκεία κατέχει την αλήθεια, και ότι πρέπει να την ακολουθήσουν για να σωθούν.

 

Ένας ιερέας λοιπόν κάνει τη δουλειά του μεσάζοντα σε μια ανώτερη δύναμη που δεν υπάρχει, δεν απαντά, δεν επεμβαίνει. Τη δουλειά του ψυχολόγου χωρίς την ανάλογη εκπαίδευση. Του κοσμικού ηγέτη, με θεοκρατικό υπόβαθρο. Του μύστη και γνώστη αναπόδεικτων δοξασιών.
Αναρωτιέμαι αν υπάρχει άλλη τέτοια νόμιμη δουλειά.

Όσο η ανθρωπότητα δεν μορφώνεται συνολικά και σωστά, πολύ φοβάμαι ότι θα αργήσει να εκλείψει η ανάγκη για “μάγους της φυλής”.