Μη μου την πίστη τάραττε

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια οπότε δεν θυμάμαι λεπτομέρειες, αλλά ήμουν ακόμη χριστιανός. Μιλώντας με κάποιο φίλο, του επισήμανα κάποια αντίρρησή μου για ένα σημείο των Γραφών, ίσως αυτό στο οποίο ο Ιησούς παραβλέπει τη χρησιμότητα των καθαρών χεριών.

Η απάντησή του με εξέπληξε. «Δεν τα πολυψάχνω εγώ αυτά, κλονίζεται η πίστη μου. Ένας γέροντας που του έκανε κάποιος νεαρός παρόμοιες ερωτήσεις του είπε, «τι σημασία έχει και ρωτάς; Τι θα κερδίσεις αν το μάθεις; Είσαι σαν το (τρελό) γρανάζι της μηχανής, που κρατάει την αλυσίδα στη θέση της, γυρνώντας άβουλα όπου το πάει εκείνη.»

Δεν κατάλαβα καλά τον παραλληλισμό με το γρανάζι, κράτησα όμως τον κλονισμό της πίστης. Έχοντας μεγαλώσει σε ανοιχτό χριστιανικό περιβάλλον, η πίστη μου δεν κινδύνευσε ποτέ. Τα καλύτερα ανέκδοτα για τον Χριστό, τα άκουσα στα κατηχητικά. Έχοντας κι εγώ όπως όλοι την προσωπική μου άποψη για το Δόγμα, θεωρούσα ότι οι Γραφές έχουν μάλλον παραποιηθεί στο παρελθόν, οπότε οι λεπτομέρειες δεν είχαν σημασία. Μπορεί να μην συμφωνούσα σε διάφορα σημεία, αλλά για μένα ο Θεός ήταν ένας, μια ανώτερη δύναμη που κάθε λαός και εποχή τη λάτρευε με διαφορετικό τρόπο. Ήξερε καλύτερα από εμάς, μας παρακολουθούσε, είχαμε αιώνια ζωή ανάλογη με τις πράξεις μας.

Όλα αυτά ακούγονται ευχάριστα και χρήσιμα. Πίστευα σε έναν Θεό Πατέρα Παντοκράτορα, μου έδινε δύναμη και ελπίδα για αιωνιότητα. Μπορεί να πήγαινα σπάνια στην εκκλησία, ήμουν όμως σίγουρα πιστός. Φορούσα σταυρό, άναβα κεριά, προσευχόμουν, πήγαινα σε μοναστήρια.

Τα σταθερά θεμέλια της πίστης μου όμως, δεν ήταν φτιαγμένα μόνο από αγνά υλικά. Εκ των υστέρων καταλαβαίνω πως από μικρός είχα εμποτιστεί με την ιδέα ότι αν άρχιζα να αμφιβάλω για θέματα πίστης, ήταν επειδή με πείραζε, ή ακόμη χειρότερα ΜΕ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕ ο Πονηρός. Οπότε περνώντας χρόνια, μπορεί να ήμουν φιλομαθής και να διάβαζα πολλά βιβλία, έμενα όμως σχεδόν ενστικτωδώς (αποφεύγοντας υποσυνείδητα μια γνωστική ασυμφωνία) μακριά από θέματα όπως η Εξέλιξη και η Κοσμογονία και απέφευγα τους δηλωμένα άθεους συγγραφείς και ομιλητές. Εξάλλου όπως έχω γράψει, βρέθηκα από την πίστη στην αθεΐα διαβάζοντας Ορθόδοξες πηγές, προσπαθώντας να αποδείξω το δίκιο της Ορθοδοξίας. Ούτε ήξερα, ούτε μπορούσα να διανοηθώ ότι απορρίπτοντας την ιδέα του Θεού ΔΕΝ ανακάλυπτα τον τροχό. Στα ίδια συμπεράσματα είχαν φτάσει και έφταναν κι άλλοι, αιώνες τώρα. Ο καθένας με τα δεδομένα της εποχής του. Αρχικά πίστεψα ότι με σκότιζε ο Πονηρός. Σιγά σιγά συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε Πονηρός να μου θολώνει τις σκέψεις, αντιθέτως όλα έβγαζαν περισσότερο νόημα τώρα. Η χρόνια αποδοχή του μεταφυσικού, έκανε το σύμπαν ρευστό. Η συνειδητοποίηση ότι ζούμε σε έναν καθαρά φυσικό κόσμο, έκανε τα πάντα συμπαγή και απτά. Μετρήσιμα. Ανιχνεύσιμα. Και βαρετά. Δυστυχώς. Έτσι είναι, όμως. Η πραγματικότητα αδιαφορώντας πλήρως για τα θέλω μας, ακολουθεί τους φυσικούς νόμους. Και ορατή εμφάνιση, παρέμβαση ή παρουσία μεταφυσικού όντος, κάποιου Θεού ΔΕΝ έχει εντοπιστεί ποτέ, ούτε έχουμε ενδείξεις ύπαρξής του.
Δυσάρεστη διαπίστωση για έναν χριστιανό που περιμένει την αιώνια ζωή. Θα επεκταθώ άλλη φορά. Τόσο δυσάρεστη, που καλύτερα να μην την κάνει ποτέ κανείς. Πίστη και προσευχή.

Είναι κοινό χαρακτηριστικό των θρησκειών να μην προάγουν και να μην επαινούν ούτε τη σκέψη, ούτε τη γνώση. Προφανώς, οι περισσότερες θρησκείες δεν επικεντρώνονται στον προσωρινό υλικό κόσμο. Που δεν είναι και τόσο προσωρινός, καθώς αν για παράδειγμα, μια νύχτα χωρίς νερό, ρεύμα, φάρμακα, τροφή φαντάζει αιωνιότητα, φανταστείτε μια ζωή χωρίς τις ανέσεις του πολιτισμού, που θεωρούμε δεδομένες. Το σαρκίο μας περνά αρκετά χρόνια στον μάταιο τούτο κόσμο, το ίδιο και των παιδιών μας. Το σώμα που φιλοξενεί το πνεύμα μας, δεν συντηρείται με φιλοσοφίες. Οι λογαριασμοί δεν πληρώνονται με, «έχει ο Θεός». Η ζωή χρειάζεται συνεχή φροντίδα, η υγεία μας δεν είναι δεδομένη.

 Ακόμη και σε πνευματικό επίπεδο όμως, οι θρησκείες δεν ζητούν από τον πιστό να ανακαλύψει, να μάθει, να καταλάβει και να γνωρίσει, αλλά να νιώσει ή απλώς να δεχθεί χωρίς συζήτηση συγκεκριμένα παράλογα πράγματα, όπως ότι:

Ο κεραυνός ήταν το δόρυ του Δία.

Ένα φτερωτό άλογο πέταξε ως το φεγγάρι.

Ο Ήλιος σταμάτησε στον ουρανό 24 ώρες, για να νικήσει ο Ιησούς του Ναβί.

Ο πιστός πρέπει να δεχθεί άκριτα ότι η Γη σταμάτησε να περιστρέφεται για 24 ώρες, η αδράνεια ΔΕΝ κατέστρεψε τα πάντα και ΚΑΝΕΙΣ στον υπόλοιπο πλανήτη δεν κατάλαβε τίποτε. Αδύνατο; Κι όμως για την πίστη είναι δυνατό, και εφευρίσκει απίθανες δικαιολογίες για να το δικαιολογήσει.

Ο χριστιανισμός, όπως όλες οι θρησκείες, ξέρουν τον τρόπο να δεχθείς τα παράλογα (που βαπτίζονται υπέρλογα, υπερβατικά και μυστήρια):

-Αδιαφόρησε για τα στοιχεία: «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ἰω. 20, 29). Μαζί με τους «πτωχους τω πνεύματι», μακάριοι είναι και όσοι πιστεύουν χωρίς να δουν. Αυτομάτως, ΔΕΝ είσαι μακάριος αν ζητάς να δεις για να πιστέψεις.
Μην κάνεις ερωτήσεις: Αλλιώς είσαι άπιστος Θωμάς. Και σαν τον Άπιστο Θωμά, όταν θα βάλεις κι εσύ το δάχτυλο «επί τον τύπον των ήλων» και θα πιστέψεις, θα είναι αργά.

-Δέξου την παράλογη εξήγηση χωρίς ερωτήσεις: Επειδή αν δεν δεχθείς το Δόγμα είτε απλώς θα βρεθείς μακριά από τον Θεό (ότι κι αν σημαίνει αυτό), ή θα καίγεσαι στην κόλαση για πάντα. Και η ενάρετη μητέρα σου, η γιαγιά σου, θα είναι ευτυχισμένες στον Παράδεισο, επίσης για πάντα. Είτε θα σε έχουν ξεχάσει, είτε θα προσεύχονται για σένα, οπότε όλα καλά, οι ψυχές τους θα χαίρονται για πάντα όσο η δική σου καίγεται.

-Αποδέξου τη μικρότητα του μυαλού σου και παραδώσου στις βουλές του Θεού. Οποιαδήποτε αντίθετη σκέψη είναι του Κακού. Για τον χριστιανισμό πρέπει να νιώθουμε τυχεροί με τις δωρεές του Θεού. Αν δεν συμβαίνει αυτό, φταίμε και πάλι εμείς, δεν έχουμε πίστη:

«Ἐφόσον ἐξομοιωνόμαστε μὲ τοὺς ἁγίους ἀποστόλους, τολμοῦμε νὰ ἰσχυριστοῦμε πως είμαστε πιὸ μακάριοι ἀπὸ τοὺς δικαίους της Παλαιᾶς Διαθήκης. Εκείνοι πίστευαν σὲ Λυτρωτὴ ποὺ θὰ ἐρχόταν ἐμεῖς πιστεύουμε στὸν Λυτρωτὴ ποὺ ἦρθε καὶ πραγματοποίησε τὴ λύτρωση. Σ’ ἐκείνους εἶχε δοθεῖ ἡ ὑπόσχεση τῶν δωρεῶν τῆς χάριτος· σ’ ἐμᾶς ἔχουν δοθεῖ ἄφθονες οἱ ἴδιες οἱ δωρεές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ὠφελούμαστε ἀνάλογα μὲ τὴν προαίρεσή μας. Ὁ Δωρητὴς εἶναι ἀπείρως πλούσιος καὶ ἀπείρως ἐλεήμων. Αν αἰσθανόμαστε ἔλλειψη τῶν δωρεῶν Του, ὑπαίτιοι γι’ αὐτὸ εἴμαστε ἐμεῖς, μόνο ἐμεῖς. Δεν τὶς αἰσθανόμαστε, ἐπειδή εχουμε ἀδύναμη πίστη, ἢ μᾶλλον -θὰ τὸ πῶ ἀπροκάλυπτα— ἐπειδή δεν ἔχουμε πίστη».

(Πηγή https://agioreitika.net/2018/04/14/μακάριοι-οἱ-μὴ-ἰδόντες-καὶ-πιστεύσ/ )

Καμία καινούρια γνώση. Επειδή η γνώση φέρνει γνώμη, και η γνώμη προβλήματα.
Μακριά από οποιαδήποτε διαφορετική άποψη. Επειδή οι απόψεις δημιουργούν ερωτήματα, και τα ερωτήματα ρήγματα.
Οι Γραφές συστήνουν μόνο την ανάγνωση των Γραφών. Οι ιερείς αλλά και οι πιστοί κάθε θρησκείας έχουν ως Δογματική αλήθεια τον εκάστοτε «Λόγο του Θεού» τους και απορρίπτουν τη γνώση που δεν συνάδει με αυτόν, όταν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να μηχανευτούν κάποια συμβιβαστική εξήγηση. Καταστρέφουν επιστημονικά κείμενα. Κλείνουν το στόμα σε «Γαλιλαίους». Εμποδίζουν την πρόοδο. Αρνούνται αυτό που αποδεικνύουν τα μικροσκόπια και τα τηλεσκόπια.

Εν έτει 2020 η δημόσια υγεία της Ελλάδας κινδυνεύει (και) επειδή μια Εκκλησία εμμένει ότι ο ιός δεν μεταδίδεται με τη Θεία Κοινωνία, την ώρα που άλλες Εκκλησίες παγκοσμίως συμμορφώνονται με τις συμβουλές της επιστήμης και παίρνουν μέτρα. Άνθρωποι φορούν μάσκες, τις βγάζουν για να φιλήσουν τις εικόνες και κοινωνούν από το ίδιο κουτάλι. Το Δόγμα παραβλέπει την πραγματικότητα. Το μυαλό του πιστού αποφεύγει τη γνωστική ασυμφωνία λέγοντας ότι είναι θέμα πίστης. Δημιουργεί παράλογες εκλογικεύσεις. Αγνοεί, δυσπιστεί, διαστρέφει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την πραγματικότητα.

Είμαι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι να λέγεται με αποστροφή  στους χριστιανικούς χώρους, ειδικά απο ιερείς, ότι, «άθεοι κομμουνιστές επιστήμονες λένε πως καταγόμαστε από τον πίθηκο» ή ότι, «το bar code στα προϊόντα είναι το χάραγμα και να μην αγοράζουμε όσα έχουν» (τότε είχαν λίγες εταιρίες). Ήταν αδύνατο να πείσεις ότι καμία σχέση δεν έχουν οι τρεις γραμμές του bar code με εξάρια. Ήταν αδύνατο να εξηγήσεις τα επιστημονικά δεδομένα. Ευτυχώς, οι συγκεκριμένες συνομωσιολογίες έχουν σχεδόν εκλείψει. Δυστυχώς, έχουν αντικατασταθεί από νεότερες, πιο ευφάνταστες. Με το ίντερνετ οι συνωμοσίες εξαπλώνονται γρηγορότερα και παρά τη γνώση στον καθένα, εξακολουθεί να είναι αδύνατο να πείσεις έναν πιστό ότι ο ιός δεν είναι συνωμοσία για να χάσει ο Έλληνας το Πάσχα, η μάσκα δεν είναι πρόδρομος της μπούργκας, τα εμβόλια δεν προκαλούν αυτισμό και το 5G δεν είναι όργανο της ΝΤΠ. Η πραγματικότητα είναι βαρετή. Η συνωμοσία είναι συναρπαστική. I want to believe.

Προφανώς η σύγχρονη εκκλησία προσπαθεί να συντονιστεί με τα επιστημονικά δεδομένα. Προσπαθεί να δείξει ότι συμβαδίζει με την εποχή της. Ότι δέχεται την επιστήμη. Μέχρι αυτή να έρθει σε αντίθεση με το δόγμα της. Παρά τις φαινομενικά καλές προθέσεις τους, οι λειτουργοί της εκκλησίας δεν εξισώνουν απλώς επιστήμη και θεολογία (λέγοντας μεταξύ άλλων ότι η δεύτερη ακολουθεί την επιστημονική μέθοδο), αλλά εκφέρουν και άποψη για θέματα που δεν καταλαβαίνουν καθόλου, δείχνοντας την πραγματική στάση τους απέναντι στην επιστήμη αλλά και το επίπεδο της γνώσης τους:

...«Στην Ορθοδοξία η αντίθεση -και σύγκρουση- πίστεως (ή Θεολογίας) και επιστήμης δεν είναι αυτονόητη. Πρόκειται για ψευδοπρόβλημα διότι και η Ορθοδοξία στην αυθεντική της έκφραση και πραγμά­τωση είναι επιστήμη, με διαφορετικό όμως γνωστικό αντικείμενο.
Η Ορθόδοξη Θεολογία είναι επιστήμη και μάλι­στα θετική, διότι έχει γνωστικό αντικείμενο και χρη­σιμοποιεί επιστημονική μέθοδο. Στην ορθόδοξη πα­ράδοση διακρίνονται δύο γνώσεις ή σοφίες (Απόστο­λος Παύλος, Ιάκωβος Αδελφόθεος ως τον Γρηγόριο Παλαμά και τον Ευγένιο Βούλγαρη κ.λπ.). Υπάρχει η γνώση του ακτίστου (= Θεός) και η γνώση του κτι­στού (= ο κόσμος ως κτίση και δημιουργία). Η γνώ­ση του Θεού (θεογνωσία) είναι υπερφυσική και επιτυγχάνεται με την συνέργεια του  ανθρώπου με τον Θεό. Η γνώση του κόσμου είναι φυσική και αποκτά­ται με την επιστημονική έρευνα. Μέθοδος της θείας γνώσης είναι η νήψη - κάθαρση της καρδιάς (Ψαλμ. 50, 12 - Ματθ. 5, 8). Θεολογία λοιπόν είναι η γνωσιολογία και γνώση του ακτίστου. Επιστήμη η γνωσιο­λογία και γνώση του κτιστού. Η γνώση στην επιστήμη της πίστεως ονομάζεται θέωση και είναι ο μόνος σκοπός της Ορθοδοξίας. Όλα τα λοιπά είναι μέσα προς αυτό το τέλος...

...Η ερμηνεία της Γραφής είναι έργο των θεοπνεύστων ερμηνευτών και όχι των επιστημόνων. Οι υπάρχουσες διαφορές μεταξύ πατερικής θεολογίας και επιστήμης δεν οδηγούν σε ρήξεις, διότι η αληθινή θεολογία αναμένει υπομονετικά την πρόοδο της επιστήμης για την κατανόηση των θεολογικών θέσεων. Δύο παραδείγματα: Η αρχή της απροσδιοριστίας (Heisemberg) βοήθησε στην προσέγγιση της Φυσικής με την Θεολογία, και τον «αποφατισμό» της ( = αδυναμία ακριβούς προσδιορισμού). Εξάλλου ένας αμερικανός αστρονόμος έχει δηλώσει, ότι οι φυσικοί επιστήμονες μοιάζουν με ορειβάτες, οι οποίοι μόλις φθάσουν στην κορυφή του βουνού, βλέπουν τους θεολόγους να τους περιμένουν αναπαυτικά στην πολυθρόνα τους!»

( Πηγή: https://www.impantokratoros.gr/35CD470E.el.aspx  )

Με ποια επιστημονική μέθοδο παρατηρείται το άκτιστο; Πώς ξεχωρίζει η θεογνωσία από τη σχιζοφρένεια ή τις παραισθήσεις; Θεία γνώση, νήψη, κάθαρση, θέωση. Λέξεις και φράσεις με κυκλική αναφορά μεταξύ τους, που πρακτικά δεν περιγράφουν τίποτε υπαρκτό. Το μεταφυσικό όχι απλώς δεν είναι επιστήμη, αλλά πολλές φορές δεν περνά ούτε από χαλαρό το κόσκινο της φιλοσοφίας.
Λέει παρακάτω ο ιερέας, “Η θεολογία αναμένει υπομονετικά την πρόοδο της επιστήμης”. Πόσο εγωϊστικό και λάθος; Ξανά, καμία θεολογία δεν περιέχει περισσότερη γνώση από όση είχαν οι άνθρωποι της εποχής της. Αντιθέτως, η επιστήμη αναγκάζεται κατά καιρούς να περιμένει τις θεολογίες να αναγνωρίσουν την πρόοδο και να την “ευλογήσουν” ώστε να μην βρεθεί στην πυρά, ή υπομένει τις έμμονες ιδέες τους λόγω κοινωνικής αδράνειας. Και αυτό που αλλάζει τελευταίο, είναι το Δόγμα.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν εκατομμύρια επιστήμονες, πιστοί κάθε θρησκείας. Που είτε επιλέγουν επιστήμη ανάλογα με τα πιστεύω τους, είτε τα προσαρμόζουν ανάλογα με τις νέες γνώσεις τους, ώστε να μην βλέπουν αντιθέσεις.
Ή, αν τα στοιχεία της επιστήμης τους είναι επαρκώς πειστικά, αλλάζουν γνώμη για την πίστη και τον θεό τους.

Όσο οι πιστοί αφήνουν την πίστη τους έξω από το εργαστήριο, δεν υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα υπάρχει όταν τα πιστεύω σταματούν ή επηρεάζουν τη γνώση. Όταν γίνονται λόγος να καούν βιβλία, να φιμωθούν άνθρωποι, να καταστραφούν πολιτισμοί.

Αν η γνώση απειλεί την όποια πίστη, το πρόβλημα είναι της πίστης που αρνείται να δεχθεί την πραγματικότητα. Και αν μια πίστη μπορεί να απειληθεί από τη γνώση, έχει σαθρές βάσεις. Δεν φταίνε θεοί και δαίμονες για τη γνώση που φωτίζει τα σκοτεινά σημεία. Σε αντίθεση με τους θεούς, η αλήθεια υπάρχει και την ανακαλύπτουμε σταδιακά. Σε αντίθεση με τη θεολογία, η γνώση έχει εξηγήσεις. Σε αντίθεση με τους θεολογούντες, η γνώση ΔΕΝ έχει όλες τις απαντήσεις.
Όμως, όλα όσα ξέρει η επιστήμη δεν τα πιστεύει απλώς. Γνωρίζει το πώς και το γιατί. Έχει αποδείξεις.