Το θεϊκό «φίλτρο»

Από μικρός άκουγα τη φράση, «έχει ο Θεός». Κάποια στιγμή στην εφηβεία εμπνεύστηκα την απάντηση, «έχει, αλλά σ’ εμάς δεν δίνει τίποτε». Χριστιανικό αστειάκι που συνέχισα να λέω για χρόνια μεταξύ σοβαρού και αστείου, επισημαίνοντας το προφανές. Μεγαλώνοντας σε Ελληνορθόδοξο περιβάλλον άργησα να συνειδητοποιήσω ότι ο Θεός βρίσκεται στον καθημερινό λόγο με κάθε ευκαιρία και φαίνεται να αποφασίζει για τα πάντα:

«Αύριο το πρωί, πρώτα ο Θεός, ξεκινάμε». «Αν θέλει ο Θεός, θα πάρω το πτυχίο τον Σεπτέμβριο». «Ήταν/δεν ήταν θέλημα Θεού να πετύχει ο γάμος». «Δόξα τω Θεώ, έχω καλό γιατρό». «Ο Θεός μας φύλαξε και σταμάτησε να μας αλλάξει λάστιχο αυτός ο καλός άνθρωπος». «Ο Θεός αγαπάει τον κλέφτη, αγαπάει και τον νοικοκύρη». «Τον τιμώρησε ο Θεός για τη λαιμαργία του».

Για κάθε τι καλό ή κακό που συμβαίνει στη ζωή μας, ο Θεός εμφανίζεται να επεμβαίνει συνεχώς, σε βαθμό να αναρωτιέσαι αν αναστέλλεται ανάλογα με τα κέφια του η περίφημη «ελεύθερη βούληση». Επειδή αν παρεμβαίνει όσο πιστεύουν οι πιστοί, την παραβιάζει.

Η απόδοση δύναμης σε αόρατους παράγοντες δεν είναι κάτι καινούριο.  Εκτός από τη σύνδεση φυσικών φαινομένων με θεούς και τέρατα, ο άνθρωπος συνέδεσε φύση, ζώα, αντικείμενα και τελετουργίες με ευνοϊκές προς αυτόν αόρατες δυνάμεις. Πέτρες, φυλαχτά, ξόρκια του μάγου της φυλής, τοτέμ, μονόλιθοι, ιερά βουνά, προσευχές, τελετές, θυσίες, «εικονίτσες», σταυρουδάκια, Άστρα του Δαυίδ, σύμβολα του Ωμ, Γιν-Γιανγκ. Είναι αστεία για τους αλλόθρησκους η αγελάδα που μπαίνει στο ινδικό σπίτι για να φέρει υγεία και ευημερία; Φανταστείτε πώς  φαίνεται στους Αβορίγινες η Θεία Κοινωνία που «μετουσιώνεται σε αίμα και σώμα Χριστού».

 Όλα αυτά φαίνονται να είναι άκακα placebo, θετικά εμψυχωτικά δημιουργήματα του μυαλού, που δίνουν κουράγιο στον άνθρωπο. Δεν συμβαίνει όμως μόνο αυτό. Η θεολογία δεν σταματά στην άντληση δύναμης από μια ανώτερη δύναμη. Οι θεολογικές δοξασίες είναι ακίνδυνες, μέχρι τη στιγμή που γίνονται τα κυρίαρχα φίλτρα όσων συμβαίνουν. Μέχρι τη στιγμή που η πραγματικότητα αρχίζει και διαστρεβλώνεται υπό το πρίσμα της πίστης.

«Ο Θεός δεν το εγκρίνει αυτό». Αναπόφευκτο τρανταχτό παράδειγμα ξανά, η ομοφυλοφιλία, που κάποιοι θεοί φαίνονται να μην εγκρίνουν καθόλου. Ειδικά στις Αβρααμικές θρησκείες ο ομοφυλόφιλος είναι αμαρτωλός, δαιμονισμένος, ανώμαλος, κατάπτυστος. Στο Ισλάμ θανατώνεται. Ο Θεϊκός λόγος καταδικάζει το Θεϊκό δημιούργημα για τον τρόπο που είναι φτιαγμένο. Εδώ πολλοί χριστιανοί θέλοντας να νιώσουν καλύτερα λένε, «Ο Θεός δεν καταδικάζει τον αμαρτωλό αλλά την αμαρτία του» χωρίς να αντιλαμβάνονται την ταυτολογία. Η λέξη αμαρτία περιγράφει μια συμπεριφορά. Είναι σαν να λέμε, «η αστυνομία δεν καταδικάζει τον παραβάτη, αλλά την παρανομία του». Δηλαδή, θα παρουσιαστεί η παρανομία στο δικαστήριο; Θα πληρώσει η παρανομία πρόστιμο; Θα πάει η παρανομία φυλακή;
Θα λιθοβοληθεί η αμαρτία; Θα πάει η αμαρτία στην κόλαση; Προφανώς, όχι. Εξάλλου στις γραφές γίνεται σαφές ότι η κόλαση είναι γεμάτη αμαρτωλούς, όχι αμαρτίες.

Αν εμπιστευθεί κανείς το Ευαγγέλιο, [Ματθαίος 6:25-34] θα πρέπει όπως «τα πετεινά του ουρανού», να μη φροντίζει και να μην ανησυχεί για το αύριο, επειδή φροντίζει ο Θεός γι’ αυτό:
«ἐμβλέψατε εἰς τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὐ σπείρουσιν οὐδὲ θερίζουσιν οὐδὲ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά· οὐχ ὑμεῖς μᾶλλον διαφέρετε αὐτῶν;»

Ο Χριστός στην επί του όρους Ομιλία, σαν άλλος Τζίτζικας του Αισώπου, προτρέπει να μη γινόμαστε Μέρμηγκες. Λέει ξανά και ξανά, «Μην φροντίζετε για τίποτε, θα φροντίσει για εσάς ο Θεός». Δεν βλέπουμε να συμβαίνει κάτι τέτοιο, όμως. Δεν υπάρχει καν «μάννα» εξ ουρανού. Ο άνθρωπος για να επιβιώσει πρέπει να αναζητήσει ο ίδιος όχι μόνο τροφή, αλλά και στέγη, ρούχα, θέρμανση, εργασία, ασφάλεια, φάρμακα, περίθαλψη. Ως κοινωνικό ον με νοημοσύνη χρειάζεται φίλους, σύντροφο, παιδιά, επικοινωνία, ενδιαφέροντα, δραστηριότητες, ψυχολογική ισορροπία. Τίποτε από αυτά δεν του παρέχεται άνωθεν, αυτόματα. Πολλά από τα σύγχρονα αγαθά είναι αποτέλεσμα αιώνων ανθρώπινης προσπάθειας και αναζήτησης. Διατηρούμε, μεταδίδουμε και εμπλουτίζουμε την ανθρώπινη γνώση καθημερινά, ώστε να βοηθήσουμε ανθρώπους που θα ζήσουν πολύ καιρό μετά από εμάς. Τι θα συμβεί αν σταματήσουν οι άνθρωποι να φροντίζουν για το αύριο; Στασιμότητα και τελικά αφανισμός.
Η απαξίωση «της επίγειας ζωής» για χάρη της επόμενης «αιώνιας» είναι αντίθετη στην ίδια τη φύση. Από το πιο μικρό έως το πιο μεγάλο ον, όλα έχουν ως βασικούς στόχους την επιβίωση και την αναπαραγωγή. Ακόμη και τα «πετεινά του ουρανού» πρέπει να αναζητήσουν την τροφή τους, κάποια να την αποθηκεύσουν, να φτιάξουν τη φωλιά τους, να φυλαχθούν από τον καιρό και τους εχθρούς τους, αλλιώς πεθαίνουν. Η πραγματικότητα έρχεται σε αντίθεση με το δόγμα.

Κάποιοι πιστοί αφήνονται τόσο στο θέλημα του Θεού, που όταν έχουν κάποιο πρόβλημα αδυνατούν να πάρουν αποφάσεις, αμφιβάλουν γι’ αυτές, ή απλώς, αποφεύγοντας ίσως την ευθύνη και συμβουλεύονται τον πνευματικό τους. Ή ακόμη καλύτερα, βρίσκουν έναν σωστό, φωτισμένο ιερέα, που φύλαξε ο Θεός ειδικά για τους εκλεκτούς του:
...«Ένας άλλος τρόπος για να γνωρίσει ο χριστιανός το θέλημα του Θεού σε κάποια δύσκολη και σοβαρή περίπτωσή του, αδελφοί, είναι να καταφύγει στον εξομολόγο του, στον πνευματικό του. Θα έλεγα ότι αυτό είναι το πρώτον που πρέπει να κάνει ο σωστός χριστιανός, αλλά είναι καλά για την πρόοδό του και τον καταρτισμό του και τα δύο προηγούμενα που είπα, για να μάθει να αγωνίζεται και μόνος του, ώστε να τελειούται καιρό με τον καιρό. Ο πνευματικός όμως στον οποίο λέγω να καταφεύγει ο χριστιανός, για να του αποκαλύψει το θέλημα του Θεού στην περίπτωσή του, δεν πρέπει να είναι ένας απλός εξομολόγος, που διαβάζει μια «ευχή» στα ακουόμενα αμαρτήματα. Αλλά πρέπει να είναι φωτισμένος πατήρ, που γνωρίζει και από την δική του πνευματική πείρα πως καθαρίζεται η ψυχή από τα πάθη και πως αγιάζουμε. Για την πληθυνθείσα στα χρόνια μας αμαρτία, μπορεί να λιγόστευσαν σήμερα κατά πολύ αυτοί οι πνευματικοί, αλλά ο Θεός, διά τους εκλεκτούς Του, έχει φυλάξει μερικούς αγιασμένους ιερείς Του, ως «κρατούμενα», σε κάθε εποχή και στην δική μας βεβαίως εποχή»...
(Πηγή: https://www.pemptousia.gr/2019/11/pos-tha-gnorisoume-to-thelima-tou-theou/ )

«Ένας φωτισμένος πατήρ» θα μας αποκαλύψει το θέλημα του Θεού, λοιπόν. «Κάποιος σαν τον Άγιο Παΐσιο», θα πρότεινε ένας χριστιανός. Τι λέει ο ίδιος ο Παΐσιος για τον εαυτό του όμως;
...«Να, όταν έρχεται κάποιος με ευλάβεια, με τον λογισμό πως είμαι άγιος, ενώ εγώ είμαι τενεκές, έχω προσέξει ότι νιώθω μέσα μου μια αλλοίωση και αυτή που του λέω δεν είναι δικά μου. Από αυτό καταλαβαίνω ξεκάθαρα ότι ο άνθρωπος αυτός έχει έρθει με ευλάβεια, και ο Θεός, για να μην τον αδικήσει, δίνει σ’ εμένα αυτήν την καλή κατάσταση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα, ο Θεός σε πληροφορεί και μπορείς να του πης τι θα συμβή, πότε θα συμβή και πώς να το αντιμετωπίση»...
( Πηγή:  http://www.orthmad.gr/news/αγιος-παϊσιος-πως-θα-καταλαβεις-ποιο-ειναι-το-θελημα-του-θεου )

Τι εγωισμό και ψευδαισθήσεις μεγαλείου μπορεί να κρύβει κάποιος, που ενώ αυτοχαρακτηρίζεται -τάχα με ταπείνωση- «τενεκές», συνεχίζει λέγοντας ότι ο Θεός μιλάει δια στόματός του και του δίνει πληροφορίες και συμβουλές για τα μελλούμενα; Τι συμβουλές μπορεί να έχει δώσει κάποιος σκεπτόμενος έτσι;
Δεν είναι μόνο ο Παΐσιος, βέβαια. Θεωρητικά, κάθε πνευματικός πρέπει να πιστεύει ότι οι συμβουλές του είναι θεόπνευστες. Στην πραγματικότητα όμως οι συμβουλές του εξαρτώνται από  την προσωπική του εμπειρία, την πνευματική του κατάσταση, τον χαρακτήρα και την  υποκειμενική θεολογία του. Τίποτε από τα αυτά δεν είναι σταθερό έρεισμα για αποφάσεις που αφορούν την ζωή κάποιου άλλου. Χρειάζεται κατ’ αρχήν λογική από τον άμεσα ενδιαφερόμενο. Φαίνεται όμως ότι ο ορθολογισμός θεωρείται υπερηφάνεια και η χρήση του αποθαρρύνεται:
«...Όποιος δεν έχει πνευματικό, για να τον συμβουλεύεται στην πνευματική του πορεία, μπερδεύεται, κουράζεται, καθυστερεί και δύσκολα θα φθάση στον προορισμό του. Αν δίνη μόνος του λύση στα προβλήματά του, όσο σοφός και αν είναι, επειδή κινείται με αυτοπεποίθηση και υπερηφάνεια, μένει σκοτισμένος».
( Πηγή:  http://www.orthmad.gr/news/αγιος-παϊσιος-πως-θα-καταλαβεις-ποιο-ειναι-το-θελημα-του-θεου )

Αν πιστεύεις ότι έχεις τη βοήθεια και την έγκριση του Θεού, εύκολα υπερτιμάς τις δυνάμεις σου. Διακινδυνεύεις στα τυφλά. Κάνεις λάθη.  Πας να κηρύξεις σε ανθρωποφάγους και γίνεσαι γεύμα. Σκοτώνεις και σκοτώνεσαι σε ιερούς πολέμους. Ζώνεσαι εκρηκτικά και ανατινάζεσαι.
Όταν θεωρείς ότι «θα δώσει ο Θεός», μπορεί να κάνεις εντελώς αλόγιστες επιλογές στη ζωή σου, θεωρώντας περήφανα ότι κάνεις το θέλημά Του. Η προσωπική μου μαρτυρία περιγράφει ένα μοτίβο πολύ συνηθισμένο στους θεοσεβούμενους κύκλους: Παιδικός φίλος από πολύτεκνη οικογένεια, παντρεύτηκε μια καλή χριστιανή, έκαναν πέντε παιδιά, πήραν δάνειο για να φτιάξουν μεγαλύτερο σπίτι να χωρέσουν κι εκείνος τελικά δυστυχώς έχασε την καλή δουλειά του. Έχουν καιρό που δυσκολεύονται. Ο φίλος είχε και χρόνια προβλήματα υγείας. Κάποια στιγμή χρειάστηκε ακριβή χειρουργική επέμβαση. Θα άλλαζε κάτι στη ζωή του αν την ξαναζούσε; Όχι, επειδή, «Ο Θεός δίνει δοκιμασίες μέχρι εκεί που αντέχουμε.  Δόξα τω Θεώ, είμαστε ζωντανοί και έχουμε τα παιδιά μας».  Θα ακουστώ σκληρός, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι χωρίς το «αυξάνεστε και πληθύνεστε» που ακολούθησαν στα τυφλά ως καλοί χριστιανοί, δεν θα είχαν κάνει πέντε παιδιά, δεν θα χρειάζονταν μεγάλο σπίτι, δεν θα ζούσαν στα όρια της φτώχειας. Χωρίς το «έχει ο Θεός» δεν θα είχαν ανοιχτεί οικονομικά τόσο αλόγιστα. Δεν θα είχαν υποφέρει ούτε αυτοί, ούτε, - προπάντων - τα παιδιά τους. Που θα τα αγαπούσαν εξίσου, και θα μπορούσαν να τα μεγαλώσουν πολύ καλύτερα επειδή θα ήταν λιγότερα.

Όταν διαπρέπουν σε κάτι, οι πιστοί λένε, «ευχαριστώ τον Θεό. Χωρίς Αυτόν δεν θα τα είχα καταφέρει». Άνθρωποι με ταλέντο, με φυσικό χάρισμα λόγω γονιδίων, αθλητές που εξασκήθηκαν, ίδρωσαν, προσπάθησαν, ευχαριστούν τον Θεό που τους «ευλόγησε» με τις ικανότητές τους. Ο πιστός πρέπει είναι ευγνώμων στον Θεό για τα χαρίσματά του, και να μη τα θεωρεί δεδομένα, εν μέρει από τον φόβο μήπως ο Θεός τα πάρει πίσω. Είναι ύβρις, εγωισμός να αναγνωρίσεις τις ικανότητές σου:
...«Συμβαίνει κάποιος άνθρωπος να έχει πολλά χαρίσματα. Όταν αναγνωρίσει, πως όσα έχει οφείλονται στην ευεργεσία του Θεού, τότε αυτός ο άνθρωπος δεν θεωρεί τίποτε δεδομένο και αγαπάει να διατηρεί και να αυξάνει όσα ο Θεός του έχει δώσει. Αν ο άνθρωπος πιστέψει πως ό,τι έχει πετύχει στη ζωή του και έχει αποκτήσει, αποτελούν προσωπική υπόθεση, τότε θεωρώ πως παραγκωνίζει τον Θεό και εξυψώνει τον εαυτό του. Αυτό δημιουργεί εγωισμό και εξορίζει τον Θεό. Ο Θεός δίνει και ο Θεός παίρνει. Ό,τι έχουμε ως άνθρωποι δεν είναι δικό μας κατόρθωμα. Ακόμη και η διατήρηση ενός κατορθώματος, είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων∙ της δικής μας ελευθερίας και της κατάφασης του Θεού. Αυτό το «ναι» του Θεού είναι που ομορφαίνει και κάνει την υπόθεση χαρμόσυνη».
(Πηγή: https://www.tameteora.gr/apopseis-sxolia/apopseis/245634/ο-θεός-ο-άνθρωπος-τα-χαρίσματα/ )

Θα ήταν εγωιστικό να αποδώσει κανείς την επιτυχία του στην εξάσκηση του ταλέντου και τη σκληρή προσπάθειά; Σίγουρα λιγότερο εγωιστικό από το να υπαινίσσεται (χωρίς συνήθως να το καταλαβαίνει) πως οι υπόλοιποι που προσπαθούν εξίσου ή περισσότερο απ’ αυτόν, δεν ευλογήθηκαν από τον Θεό όπως εκείνος. Αυτός που αναγνωρίζει τον κόπο του, εκτιμά ευκολότερα τον κόπο των άλλων, είτε πετύχουν τελικά είτε όχι. Αυτός που νιώθει «ευλογημένος», λέει «τους ευλόγησε ο Θεός» για όσους τα καταφέρουν,  «ο Θεός δεν έδωσε» για όσους αποτύχουν. Τριάντα άνθρωποι πέφτουν να πιάσουν τον σταυρό, αλλά μόνο ένας «είναι ευλογημένος». Τριακόσιοι πιστοί σκοτώνονται σε αεροπορικό ατύχημα, αλλά μόνο αυτός που επέζησε, «ήταν ευλογημένος». Το θεϊκό φίλτρο είναι εγωιστικό φίλτρο.

Όταν τα πράγματα πηγαίνουν στραβά, το θεϊκό φίλτρο εξηγεί για μια ακόμη φορά τα πάντα. «Μας δοκιμάζει ο Θεός». «Μας τιμωρεί ο Θεός». «Δεν είναι θέλημα Θεού». Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και τον πνευματικό σύμβουλο, ο πιστός μπορεί να σκεφτεί τις πιο ακραίες εξηγήσεις για όσα του συμβαίνουν. Είναι ευσεβής και δοκιμάζεται, είναι αμαρτωλός και τιμωρείται, ο Θεός έχει άλλο σχέδιο, ξέρει καλύτερα, του δίνει μάθημα. Αυτό που ζητάει δεν του αξίζει. Πολύ δύσκολα θα αποδώσει τις καταστάσεις στην τύχη ή τις πιθανότητες, σε φυσικούς παράγοντες. Ακόμη πιο δύσκολα θα αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του. Η ζωή του έχει πολύ μεγάλη σημασία για να μην έχει βάλει το χέρι του ο Θεός. Θα πρέπει να εμπιστευθεί την κρίση Του και να αφεθεί στα χέρια Του, να υπομένει με χαρά το μαρτύριό του, είτε είναι θέλημα Θεού, είτε διαβολικό έργο:

...«Πρέπει λοιπόν με ευχαριστία να υπομένομε το θέλημα του Κυρίου και αυτό θα μας λογαριαστεί ως ένα δεύτερο μαρτύριο, τόσο οι συνεχείς αρρώστιες, όσο και η μάχη εναντίον των δαιμονικών λογισμών. Γιατί ο διάβολος που έλεγε τότε στους αγίους Μάρτυρες μέσω των άνομων εκείνων αρχόντων να αρνηθούν το Χριστό και να επιθυμήσουν τη δόξα του βίου, στέκεται και τώρα και λέει τα ίδια στους δούλους του Θεού ακατάπαυστα».
(Πηγή https://www.vimaorthodoxias.gr/theologikos-logos-diafora/me-eycharistia-na-ypomenome-to-thelima-toy-kyrioy/ )

Εξάλλου, πρέπει να δοξάζουμε τον Θεό για όσα δυσάρεστα μας συμβαίνουν, προκειμένου να μείνουμε κοντά Του. Πρέπει να θυμόμαστε όπως πάντα, ότι είμαστε ανάξιοι αλλά ο Θεός μας ανέχεται:
«Μπορούμε να δοξάζουμε παντού και πάντοτε τον Τριαδικό μας Θεό για τα λυπηρά αυτής της ζωής γιατί μας είναι τόσο απαραίτητα όσο και τα ευχάριστα. Δίχως αυτά αμελούμε και σταδιακά απομακρυνόμαστε από το Θεό και τον σκοπό της υπάρξεώς μας.
…
Μπορούμε να ελπίζουμε και να λέμε πάντα «έχει ο Θεός», γιατί αφού μας ανέχεται και μας αντέχει τότε σίγουρα κάτι καλό έχει και για εμάς. Αν μας είχε για την απώλεια θα μας εγκατέλειπε τελειωτικά. Βλέπουμε όμως ότι ακόμη κι όταν επιτρέπει πειρασμούς και δοκιμασίες παρ’ όλα αυτά δεν μας αφήνει να χαθούμε».
(Πηγή https://www.pemptousia.gr/2018/02/echi-o-theos/ )

Η βούληση του Θεού πίσω από τα γεγονότα, είναι καθαρά ανθρώπινο δημιούργημα, ευσεβής πόθος, δικαιολογία. Το θεϊκό φίλτρο μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις και πράξεις που θα βάλουν σε κίνδυνο τον πιστό, συγγενείς και φίλους, αγνώστους με διαφορετικές απόψεις. Η πίστη σε κάτι ανώτερο μπορεί να δίνει δύναμη, αλλά είναι τραγικό λάθος να ορίζει ένα δόγμα, αντί της λογικής, τη ζωή κάποιου. Αν μη τι άλλο, ο πιστός πρέπει να καταλάβει ότι δεν είναι κυκλωμένος από αόρατα όντα που επηρεάζουν τη ζωή του. Κι αν ο πιστός χρειάζεται οπωσδήποτε Δημιουργό του σύμπαντος, να συνειδητοποιήσει ότι δεν φαίνεται να αλληλεπιδρά με τον άνθρωπο, ούτε να ζητά κάτι απ’ αυτόν. Τι να θέλει άλλωστε από ένα τόσο ασήμαντο ον που ο ίδιος δημιούργησε;
Μακροπρόθεσμα, όλη η ανθρώπινη ιστορία είναι μια στιγμή, μια σπίθα ανάμεσα στις εκρήξεις της αιωνιότητας. Ο άνθρωπος είναι μικρός και ασήμαντος μπροστά στο σύμπαν. Είναι όμως σημαντικός για τον εαυτό του, τον συνάνθρωπο, τα παιδιά του, τον πλανήτη του. Είναι σημαντικός για όσους συμμετέχουν στη σύντομη ιστορία του. Κι αυτό αρκεί. 

Η Θεϊκή τρομοκρατία

«Οι χριστιανοί δεν λένε ιστορίες τρόμου το βράδυ γύρω από τη φωτιά.
Τις λένε με το φως του ήλιου, το μεσημέρι στο φαγητό».

Όποιος έχει βρεθεί σε τραπέζι χριστιανικής κατασκήνωσης, συσσιτίου ή μοναστηριού, θα γνωρίζει ότι κατά τη διάρκεια του φαγητού κάποιος διαβάζει ψυχωφελή αποσπάσματα, συνήθως από κάποιο Γεροντικό. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την ιστορία με τον ταξιδιώτη που συνάντησε έναν δαίμονα έξω από μια πόλη. Τον ρώτησε τι κάνει εκεί, και αυτός του απάντησε ότι την φυλάει. «Μα καλά, ένας μόνο δαίμονας φυλάει ολόκληρη πόλη;» απόρησε ο ταξιδιώτης. «Ένας είναι αρκετός, η πόλη είναι βουτηγμένη στην αμαρτία από μόνη της. Όλοι οι άλλοι δαίμονες είναι στο μοναστήρι και προσπαθούν να κολάσουν τους μοναχούς», του απάντησε ο δαίμονας.

Τέτοιες ιστορίες έμεναν να αντηχούν στο μυαλό μας, γεμίζοντας τη μέρα και τη νύχτα με αόρατους μεταφυσικούς κινδύνους και αναίτιους φόβους. Η κατασκήνωση ήταν σίγουρα περικυκλωμένη από δαίμονες που πολεμούσαν να πάρουν τις αγνές παιδικές ψυχές μας. Ένας διαβολάκος έβαζε το χέρι του, ή μάλλον την ουρά του, όταν κάναμε σκανδαλιές. Τελώνια με μακριές πιρούνες μάς περίμεναν δίπλα σε φωτιές για να μας βασανίσουν αιώνια αν στεναχωρούσαμε τον Χριστό.

Στον χριστιανισμό, εκτός από τους δαίμονες που βασανίζουν τους αμαρτωλούς, μαθαίνουμε και για τους αλλόθρησκους που βασανίζουν τους ενάρετους ώστε να αρνηθούν την πίστη τους. Τα βασανιστήρια των μαρτύρων περιγράφονται με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, και η ποικιλία τους είναι εντυπωσιακή. Ακρωτηριασμοί, καζάνια με βραστό νερό, λάδι, φωτιά, τροχοί, σπασμένα κόκαλα, μαστιγώματα, γδαρσίματα, αποκεφαλισμοί, σταυρώσεις, θηρία, πνιγμοί. Σκηνές αιματοβαμμένου θρίλερ που μεταφέρονται με σχεδόν ηδονική φωνή από τους ιερείς στο κήρυγμα της ημέρας, και ζωντανεύουν από τις αγιογραφίες που κοσμούν τις εκκλησίες και τα εγκόλπια με τους βίους των εν λόγω Αγίων μαρτύρων.Θυμάμαι να διαβάζω ξανά και ξανά τις περιγραφές με ανάμεικτα συναισθήματα αγανάκτησης και μίσους για τους βασανιστές, αηδίας για τα μαρτύρια και τρόμου για το μέλλον μου.Θα έμπαινα κι εγώ με τόση προθυμία στη φωτιά για τον Χριστό σαν τους παίδες εν καμίνω, ή ήμουν ανάξιος;

Δαίμονες και μαρτύρια ωχριούν, μπροστά στο τέλος του κόσμου. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη ήταν το πρώτο κεφάλαιο της Αγίας Γραφής που άνοιξα και διάβασα μόνος όταν ήμουν 10 χρονών. Τραυματική εμπειρία, ακόμη και για κάποιον μεγαλύτερο. Το τέλος του κόσμου περιγράφεται δυσοίωνο και δυστοπικό, με την ανθρωπότητα να πηγαίνει κυριολεκτικά κατά Διαβόλου. Τρομακτικοί «καβαλάρηδες» φέρνουν δεινά, ανθρώπινες σάρκες καταβροχθίζονται, συμβαίνουν σημεία και τέρατα. Σκηνές βγαλμένες από εφιάλτη, προμηνύουν μια τρομακτική κατάληξη της ανθρωπότητας.

Είναι δύσκολο να διαλέξει κανείς χαρακτηριστικό απόσπασμα από την Αποκάλυψη. Χωρίς να είναι το πιο παράξενο, θα παραθέσω αυτό, που ο Θεός οργίζεται με το δημιούργημά του, τον άνθρωπο:

ΟΙ ΕΦΤΑ ΦΙΑΛΕΣ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

1 Καὶ ἤκουσα μεγάλης φωνῆς ἐκ τοῦ ναοῦ λεγούσης τοῖς ἑπτὰ ἀγγέλοις· ὑπάγετε καὶ ἐκχέατε τὰς ἑπτὰ φιάλας τοῦ θυμοῦ τοῦ Θεοῦ εἰς τὴν γῆν. 

2 Καὶ ἀπῆλθεν ὁ πρῶτος καὶ ἐξέχεε τὴν φιάλην αὐτοῦ εἰς τὴν γῆν· καὶ ἐγένετο ἕλκος κακὸν καὶ πονηρὸν ἐπὶ τοὺς ἀνθρώπους τοὺς ἔχοντας τὸ χάραγμα τοῦ θηρίου καὶ τοὺς προσκυνοῦντας τῇ εἰκόνι αὐτοῦ. 

3 Καὶ ὁ δεύτερος ἄγγελος ἐξέχεε τὴν φιάλην αὐτοῦ εἰς τὴν θάλασσαν· καὶ ἐγένετο αἷμα ὡς νεκροῦ, καὶ πᾶσα ψυχὴ ζῶσα ἀπέθανεν ἐν τῇ θαλάσσῃ. 

4 Καὶ ὁ τρίτος ἐξέχεε τὴν φιάλην αὐτοῦ εἰς τοὺς ποταμοὺς καὶ εἰς τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων· καὶ ἐγένετο αἷμα. 

5 Καὶ ἤκουσα τοῦ ἀγγέλου τῶν ὑδάτων λέγοντος· δίκαιος εἶ, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν, ὁ ὅσιος, ὅτι ταῦτα ἔκρινας· 

6 ὅτι αἷμα ἁγίων καὶ προφητῶν ἐξέχεαν, καὶ αἷμα αὐτοῖς ἔδωκας πιεῖν· ἄξιοί εἰσι. 

7 Καὶ ἤκουσα τοῦ θυσιαστηρίου λέγοντος· ναί, Κύριε ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ, ἀληθιναὶ καὶ δίκαιαι αἱ κρίσεις σου. 

1 Και άκουσα μεγάλη φωνή από το ναό να λέει στους εφτά αγγέλους: «Πηγαίνετε και ξεχύνετε τις εφτά φιάλες, του θυμού του Θεού στη γη». 

2 Και έφυγε ο πρώτος και έχυσε τη φιάλη του στη γη: και έγινε έλκος κακό και οδυνηρό επάνω στους ανθρώπους που έχουν το χάραγμα του θηρίου και που προσκυνούν την εικόνα του. 

3 Και ο δεύτερος έχυσε τη φιάλη του στη θάλασσα: και έγινε αίμα σαν νεκρού, και κάθε ζωντανή ψυχή πέθανε, όσα είναι μέσα στη θάλασσα. 

4 Και ο τρίτος έχυσε τη φιάλη του στους ποταμούς και στις πηγές των νερών: και έγινε αίμα. 

5 Και άκουσα τον άγγελο των νερών να λέει: «Δίκαιος είσαι, ο Είναι και ο Ήταν, ο όσιος, γιατί έκρινες αυτά, 

6 γιατί αίμα αγίων και προφητών έχυσαν, και αίμα τους έδωσες να πιουν. είναι άξιοι». 

7 Και άκουσα το θυσιαστήριο να λέει: «Ναι, Κύριε Θεέ Παντοκράτορα. αληθινές και δίκαιες οι κρίσεις σου». 

( Το απόσπασμα και η ερμηνεία από εδώ: http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh_B/Apokalupsis_Iwannou/Apokalupsis_Iwannou.htm )

Η εικονογράφηση για μια ακόμη φορά ενισχύει τον φόβο που προκαλούν οι γλαφυρές περιγραφές. Οι αγιογράφοι αποτυπώνουν τις σκηνές φρίκης με κάθε λεπτομέρεια. Εξάλλου, μια εικόνα χίλιες λέξεις. Και η Αποκάλυψη είναι γεμάτη εικόνες.

Η κορύφωση των χριστιανικών φόβων, είναι ο φόβος της Κόλασης. Πριν 30 χρόνια, για την Ορθοδοξία η Κόλαση ήταν σχεδόν κυριολεκτική.  Ένα μέρος που βασανιζόταν αιώνια η ψυχή σου από δαίμονες. Για κάποια Δόγματα η Κόλαση ήταν και είναι ακόμη κυριολεκτική, με φωτιές καζάνια και βασανιστήρια που το πνεύμα βιώνει πόνο, όπως θα τον βίωνε το σώμα.

Σήμερα οι ορθόδοξοι χριστιανοί θα σου εξηγήσουν ότι η Κόλαση είναι «απλώς το να βρίσκεσαι μακριά από τον Θεό. Δεν σε βασανίζει ο Σατανάς, σε πονάει η απουσία του Θεού». Άλλοι θα σου πουν ότι «το φως του Θεού που γεμίζει θέρμη τον πιστό, καίει τον άπιστο, και αυτή είναι η κόλασή του».  Όσο «γλυκά» και να ακούγονται αυτά, οι Γραφές λένε άλλα:

«Και εάν σε σκανδαλίζη η χειρ σου, απόκοψον αυτήν· καλήτερον σοι είναι να εισέλθης εις την ζωήν κουλλός, παρά έχων τας δύο χείρας να απέλθης εις την γέενναν, εις το πυρ το άσβεστον. Και εάν ο οφθαλμός σου σε σκανδαλίζη, έκβαλε αυτόν· καλήτερον σοι είναι να εισέλθης μονόφθαλμός εις την βασιλείαν του Θεού, παρά έχων  δύο οφθαλμούς να ριφθής εις την γέενναν του πυρός · όπου ‘ο σκώληξ αυτών δεν τελευτά, και το πυρ δεν σβήνεται’» [Κατά Μάρκον 9:43 & 9:47-48]

Αυτά τα εδάφια δείχνουν ότι η κόλαση ή Γέεννα του πυρός διαρκεί αιώνια και δεν έχει τέλος. Συνεπώς είναι μια παντοτινή τιμωρία.

«Οι δε υιοί της βασιλείας θέλουσιν εκβληθή εις το σκότος το εξώτερον· εκεί θέλει είσθαι ο κλαυθμός και ο τριγμός των οδόντων». [Κατά Ματθαίον 8:12]

«Θέλει αποστείλει ο Υιός του ανθρώπου τους αγγέλους αυτού και θέλουσι συλλέξει εκ της βασιλείας αυτού πάντα τα σκάνδαλα, και τους πράττοντας την ανομίαν · και θέλουσι ρίψει αυτούς εις την κάμινον του πυρός · εκεί θέλει είσθαι ο κλαυθμός και ο τριγμός των οδόντων». [Κατά Ματθαίον 13:41-42]

Εδώ βλέπουμε ότι η κόλαση δεν είναι μια κατάσταση εξαφάνισης και ανυπαρξίας, αλλά συνειδητής τιμωρίας. Λέει η Αγία Γραφή ότι «εκεί θέλει είσθαι» όχι ο εκμηδενισμός και η έλλειψη πόνου, αλλά «ο κλαυθμός και ο τριγμός των οδόντων», δηλαδή θα υπάρχει βίωση συνειδητού πόνου και μεγάλης λύπης. Επίσης θα υπάρχει βίωση βαθύ σκοταδιού: «ζοφερόν σκότος» όπως λέει η Βίβλος (Β’ Πέτρου β 17). »

(Πηγή: https://xristianorthodoxipisti.blogspot.com/2014/12/blog-post_58.html)

Η χριστιανική παράδοση δεν παραλείπει να συμπληρώσει λεπτομέρειες στην περιγραφή, απειλώντας μάλιστα ότι όσοι γνώρισαν τον Θεό και τον απέρριψαν, θα πάνε σε χειρότερο μέρος της κόλασης από όσους δεν τον γνώρισαν:

 «Κάποτε εκεί που περπατούσε στην έρημο ο Άγιος Μακάριος βρήκε πεταμένο στο έδαφος ένα κρανίο ανθρώπινο. Ενώ το κούνησα λιγάκι με το ραβδί, λέγει ο Όσιος, το κρανίο μου μίλησε.Του λέγω τότε: Συ ποιός είσαι;

Μου απάντησε το κρανίο.

-Εγώ ήμουν ιερέας των ειδώλων και των εθνικών, που έμενα εδώ σε αυτόν τον τόπο. Εσύ είσαι ο Μακάριος, που έχεις το Άγιο Πνεύμα μέσα σου. Όταν λυπηθής όσους είναι στην κόλαση και προσευχηθής γι’ αυτούς, τότε βρίσκουν παρηγορία.

-Ποιά είναι η παρηγορία και ποιά η κόλαση; Του λέγω.

Μου απαντά.

-Όσο απέχει ο ουρανός από την γη, τόση είναι η φωτιά κάτω από μας• στεκόμαστε δε από τα πόδια έως το κεφάλι μέσα στη φωτιά. Δεν μπορούμε να κοιτάξουμε κάποιον πρόσωπο με πρόσωπο. Αλλά η ράχη του ενός είναι κολλημένη στην ράχη του άλλου. Όταν λοιπόν προσεύχεσαι για μας, βλέπει κάπως ο ένας το πρόσωπο του άλλου. Αυτή είναι η παρηγορία. Και έκλαιγα τότε και είπα:

– Αλλοίμονο στη μέρα όπου γεννιέται ο άνθρωπος.

Του λέγω έπειτα.

– Είναι άλλο χειρότερο βάσανο;

Μου λέει το κρανίο.

– Μεγαλύτερο βάσανο είναι κάτω από μας.

Του λέγω. Και ποιοί είναι εκεί;

Μου απάντησε το κρανίο.

– Εμείς, επειδή δεν γνωρίσαμε τον Θεό, βρίσκουμε κάποιο έλεος. Όσοι όμως τον γνώρισαν και τον αρνήθηκαν και δεν έκαναν το θέλημά του, από κάτω μας είναι.

Πήρα τότε το κρανίο και το έθαψα.»

(Πηγή: https://orthodoxostypos.gr/ο-κλαυθμός-και-ο-βρυγμός-των-οδόντων/ )

Ενώ ο Άγιος Παΐσιος αφού δώσει μαθήματα επαγωγικής λογικής:

«  Γέροντα, μερικοί δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος.

– Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος; Πως είναι δυνατόν οι νεκροί να μείνουν στην ανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; Ο Θεός είναι αθάνατος και ο άνθρωπος είναι κατά χάριν αθάνατος. Επομένως αθάνατος θα είναι και στην κόλαση».

…Καταλήγει σε ευφυολόγημα τύπου «κορώνα κερδίζω, γράμματα χάνεις» και θέτει λογικές προτεραιότητες. Ένας καλός λόγος να μην πάμε στην Κόλαση, είναι ότι θα στεναχωρήσουμε τον Θεό που την έφτιαξε:

«Τόσον καιρό, Γέροντα, κάνουμε αγώνα να μη πάμε στην κόλαση• λέτε, εκεί να καταλήξουμε;

– Αν δεν έχουμε μυαλό, εκεί θα πάμε. Εγώ εύχομαι η όλοι στον Παράδεισο η κανένας στην κόλαση… Καλά δεν λέω; Είναι πολύ βαρύ, μετά από όσα έκανε ο Θεός για μας τους ανθρώπους, να πάμε στην κόλαση και να Τον λυπήσουμε». 

(Πηγή: https://orthodoxostypos.gr/ο-κλαυθμός-και-ο-βρυγμός-των-οδόντων/ )

Η θρησκεία βλέπει δαίμονες σε οτιδήποτε έξω από το φυσιολογικό, προτείνοντας «λύσεις» που πολλές φορές χειροτερεύουν την κατάσταση. Η επιληψία θεωρήθηκε επί χρόνια δαιμονισμός, και δύστυχοι επιληπτικοί βρέθηκαν συχνά κάτω από πετραχήλια, εικόνες και σταυρούς, με ιερείς να τους φωνάζουν «Έξελθε», «Ύπαγε Σατανά» και διάφορα άλλα τρομερά, την ώρα που υπέφεραν από σωματικούς σπασμούς. Ευτυχώς, και σ’ αυτό το θέμα εξελίχθηκε η ιατρική που έδωσε απαντήσεις και απάλλαξε τους ανθρώπους από το φυσικό μαρτύριο και το μεταφυσικό στίγμα.
Θυμάμαι πάντως χαρακτηριστικά συγκεκριμένη εκκλησία γνωστή για τους «επιτυχημένους εξορκισμούς» της, πριν 30 χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Φίλη φοιτήτρια μετά από «τραπεζάκι» (τότε έτσι έκαναν «επίκληση» πνευμάτων, δεν ξέραμε τον πίνακα Ouija ακόμη) ήταν τόσο σίγουρη ότι δαιμονίστηκε, που πέρασε αρκετές αγωνιώδεις Τετάρτες (αν θυμάμαι καλά τη μέρα) στον ναό προσευχόμενη και ελπίζοντας να την απαλλάξουν από το δαιμόνιο. Κάποιος τελικά την έπεισε ότι το πνεύμα είχε φύγει από μέσα της και ησύχασε.
Πλέον, εξορκισμοί γίνονται κατόπιν ειδικής άδειας της Μητρόπολης, εφ’ όσον εξεταστεί το ιατρικό ιστορικό του υποψηφίου. Ουσιαστικά δεν γίνονται. Σταμάτησαν να δαιμονίζονται οι άνθρωποι; Ή μήπως δεν δαιμονίζονταν ποτέ; 

Η θρησκεία καπηλεύτηκε φαινόμενα όπως η υπνική παράλυση, εισάγοντας κι εκεί έναν δαίμονα.Το φαινόμενο είναι τρομακτικό, ακόμη κι αν ξέρεις περί τίνος πρόκειται. Το έχω ζήσει αρκετές φορές. Ξυπνάς και μπορείς να κινήσεις μόνο τα μάτια σου, επειδή το σώμα παραμένει ακόμη σε φάση ύπνου. Φανταστείτε πώς είναι να πιστεύεις επιπροσθέτως ότι η περίφημη δαιμονική «Μόρα» κάθεται πάνω σου και δεν σε αφήνει να κινηθείς.

 Κάποιοι πιστοί, ακόμη και αν γνωρίζουν την ιατρική εξήγηση του φαινομένου, δεν διστάζουν να του δώσουν μεταφυσική διάσταση, ενοχοποιώντας για μια ακόμη φορά τον παθόντα πιστό και προτείνοντας ορθόδοξες λύσεις:

...«Χωρίς να απορρίπτουμε την επιστημονική εξήγηση του φαινομένου της υπνικής παραλυσίας, μετά από ενδελεχή έρευνα αρκετών ετών, μεταξύ ανθρώπων διαφόρων ηλικιών, που μας διηγήθηκαν τις εμπειρίες τους, σημειώνουμε ότι η εμφάνιση του φαινομένου της μόρας αποτελεί και πνευματικό θέμα πειρασμικής προσβολής.

Βασικές αιτίες εμφάνισης του φαινομένου αυτού είναι και οι εξής.

Α. Το Ελλιπές Βάπτισμα (η αποϊεροποίηση του μυστηρίου του βαπτίσματος με πολλές ανορθόδοξες πρακτικές, δίνει αφορμές πειρασμικής προσβολής των χριστιανών).

Β.Η ενασχόληση με κάθε είδους μαγείας.

Γ.Η ανύπαρκτη πνευματική-εκκλησιαστική ζωή

Δ.Η Βλασφημία

Ε.Η ενασχόληση, κυρίως νέων ανθρώπων, με ταινίες θρίλερ ή με ηλεκτρονικά παιγνίδια όπου πρωταγωνιστούν δαιμονικές οντότητες.
....

Πνευματικές πρακτικές αντιμετώπισης του θέματος.

Α. Με την προσευχή. ...

Β.Mε την Χρήση του ψαλτηρίου. Ιδιαίτερα τους ψαλμούς: 9,13,,50, 90 ,121 ,138.

Γ.Η συνειδητή συμμετοχή στην Μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας.

Δ.Η μελέτη του Ευαγγελίου και της διδασκαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας περί του Διαβόλου και των έργων του».

( Πηγή: http://www.maxitisartas.gr/single_page.php?catid=&id=2210 )

Θα ακουστεί κλισέ, αλλά ο φόβος είναι εργαλείο χειραγώγησης και οι θρησκείες το χρησιμοποιούν στο έπακρο. Τον φόβο τόσο της αιώνιας τιμωρίας, όσο και της κοσμικής. Αν είσαι ένας απλός πιστός, θα κάνεις υπακοή αλλιώς θα πέσεις σε δυσμένεια. Αν έχεις εξουσία, το ιερατείο θα σε καταραστεί και θα στρέψει τον κόσμο εναντίον σου.

Ο φοβισμένος δεν σκέφτεται καθαρά οπότε θα δεχθεί εύκολα μια παράλογη λύση. «Ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται». Ο φοβισμένος δυσκολεύεται να αποδεχθεί τη γνώση και να σταματήσει να φοβάται, επειδή ο φόβος εδρεύει σε βαθύτερα κέντρα του εγκεφάλου. Ο φοβισμένος ακολουθεί εύκολα όποιον μιλά με σιγουριά και αέρα εξουσίας. Ειδικά όταν αυτός του πουλά τη θεραπεία για μια ανύπαρκτη ασθένεια που εμπνεύστηκε ο ίδιος.

Μη μου την πίστη τάραττε

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια οπότε δεν θυμάμαι λεπτομέρειες, αλλά ήμουν ακόμη χριστιανός. Μιλώντας με κάποιο φίλο, του επισήμανα κάποια αντίρρησή μου για ένα σημείο των Γραφών, ίσως αυτό στο οποίο ο Ιησούς παραβλέπει τη χρησιμότητα των καθαρών χεριών.

Η απάντησή του με εξέπληξε. «Δεν τα πολυψάχνω εγώ αυτά, κλονίζεται η πίστη μου. Ένας γέροντας που του έκανε κάποιος νεαρός παρόμοιες ερωτήσεις του είπε, «τι σημασία έχει και ρωτάς; Τι θα κερδίσεις αν το μάθεις; Είσαι σαν το (τρελό) γρανάζι της μηχανής, που κρατάει την αλυσίδα στη θέση της, γυρνώντας άβουλα όπου το πάει εκείνη.»

Δεν κατάλαβα καλά τον παραλληλισμό με το γρανάζι, κράτησα όμως τον κλονισμό της πίστης. Έχοντας μεγαλώσει σε ανοιχτό χριστιανικό περιβάλλον, η πίστη μου δεν κινδύνευσε ποτέ. Τα καλύτερα ανέκδοτα για τον Χριστό, τα άκουσα στα κατηχητικά. Έχοντας κι εγώ όπως όλοι την προσωπική μου άποψη για το Δόγμα, θεωρούσα ότι οι Γραφές έχουν μάλλον παραποιηθεί στο παρελθόν, οπότε οι λεπτομέρειες δεν είχαν σημασία. Μπορεί να μην συμφωνούσα σε διάφορα σημεία, αλλά για μένα ο Θεός ήταν ένας, μια ανώτερη δύναμη που κάθε λαός και εποχή τη λάτρευε με διαφορετικό τρόπο. Ήξερε καλύτερα από εμάς, μας παρακολουθούσε, είχαμε αιώνια ζωή ανάλογη με τις πράξεις μας.

Όλα αυτά ακούγονται ευχάριστα και χρήσιμα. Πίστευα σε έναν Θεό Πατέρα Παντοκράτορα, μου έδινε δύναμη και ελπίδα για αιωνιότητα. Μπορεί να πήγαινα σπάνια στην εκκλησία, ήμουν όμως σίγουρα πιστός. Φορούσα σταυρό, άναβα κεριά, προσευχόμουν, πήγαινα σε μοναστήρια.

Τα σταθερά θεμέλια της πίστης μου όμως, δεν ήταν φτιαγμένα μόνο από αγνά υλικά. Εκ των υστέρων καταλαβαίνω πως από μικρός είχα εμποτιστεί με την ιδέα ότι αν άρχιζα να αμφιβάλω για θέματα πίστης, ήταν επειδή με πείραζε, ή ακόμη χειρότερα ΜΕ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕ ο Πονηρός. Οπότε περνώντας χρόνια, μπορεί να ήμουν φιλομαθής και να διάβαζα πολλά βιβλία, έμενα όμως σχεδόν ενστικτωδώς (αποφεύγοντας υποσυνείδητα μια γνωστική ασυμφωνία) μακριά από θέματα όπως η Εξέλιξη και η Κοσμογονία και απέφευγα τους δηλωμένα άθεους συγγραφείς και ομιλητές. Εξάλλου όπως έχω γράψει, βρέθηκα από την πίστη στην αθεΐα διαβάζοντας Ορθόδοξες πηγές, προσπαθώντας να αποδείξω το δίκιο της Ορθοδοξίας. Ούτε ήξερα, ούτε μπορούσα να διανοηθώ ότι απορρίπτοντας την ιδέα του Θεού ΔΕΝ ανακάλυπτα τον τροχό. Στα ίδια συμπεράσματα είχαν φτάσει και έφταναν κι άλλοι, αιώνες τώρα. Ο καθένας με τα δεδομένα της εποχής του. Αρχικά πίστεψα ότι με σκότιζε ο Πονηρός. Σιγά σιγά συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε Πονηρός να μου θολώνει τις σκέψεις, αντιθέτως όλα έβγαζαν περισσότερο νόημα τώρα. Η χρόνια αποδοχή του μεταφυσικού, έκανε το σύμπαν ρευστό. Η συνειδητοποίηση ότι ζούμε σε έναν καθαρά φυσικό κόσμο, έκανε τα πάντα συμπαγή και απτά. Μετρήσιμα. Ανιχνεύσιμα. Και βαρετά. Δυστυχώς. Έτσι είναι, όμως. Η πραγματικότητα αδιαφορώντας πλήρως για τα θέλω μας, ακολουθεί τους φυσικούς νόμους. Και ορατή εμφάνιση, παρέμβαση ή παρουσία μεταφυσικού όντος, κάποιου Θεού ΔΕΝ έχει εντοπιστεί ποτέ, ούτε έχουμε ενδείξεις ύπαρξής του.
Δυσάρεστη διαπίστωση για έναν χριστιανό που περιμένει την αιώνια ζωή. Θα επεκταθώ άλλη φορά. Τόσο δυσάρεστη, που καλύτερα να μην την κάνει ποτέ κανείς. Πίστη και προσευχή.

Είναι κοινό χαρακτηριστικό των θρησκειών να μην προάγουν και να μην επαινούν ούτε τη σκέψη, ούτε τη γνώση. Προφανώς, οι περισσότερες θρησκείες δεν επικεντρώνονται στον προσωρινό υλικό κόσμο. Που δεν είναι και τόσο προσωρινός, καθώς αν για παράδειγμα, μια νύχτα χωρίς νερό, ρεύμα, φάρμακα, τροφή φαντάζει αιωνιότητα, φανταστείτε μια ζωή χωρίς τις ανέσεις του πολιτισμού, που θεωρούμε δεδομένες. Το σαρκίο μας περνά αρκετά χρόνια στον μάταιο τούτο κόσμο, το ίδιο και των παιδιών μας. Το σώμα που φιλοξενεί το πνεύμα μας, δεν συντηρείται με φιλοσοφίες. Οι λογαριασμοί δεν πληρώνονται με, «έχει ο Θεός». Η ζωή χρειάζεται συνεχή φροντίδα, η υγεία μας δεν είναι δεδομένη.

 Ακόμη και σε πνευματικό επίπεδο όμως, οι θρησκείες δεν ζητούν από τον πιστό να ανακαλύψει, να μάθει, να καταλάβει και να γνωρίσει, αλλά να νιώσει ή απλώς να δεχθεί χωρίς συζήτηση συγκεκριμένα παράλογα πράγματα, όπως ότι:

Ο κεραυνός ήταν το δόρυ του Δία.

Ένα φτερωτό άλογο πέταξε ως το φεγγάρι.

Ο Ήλιος σταμάτησε στον ουρανό 24 ώρες, για να νικήσει ο Ιησούς του Ναβί.

Ο πιστός πρέπει να δεχθεί άκριτα ότι η Γη σταμάτησε να περιστρέφεται για 24 ώρες, η αδράνεια ΔΕΝ κατέστρεψε τα πάντα και ΚΑΝΕΙΣ στον υπόλοιπο πλανήτη δεν κατάλαβε τίποτε. Αδύνατο; Κι όμως για την πίστη είναι δυνατό, και εφευρίσκει απίθανες δικαιολογίες για να το δικαιολογήσει.

Ο χριστιανισμός, όπως όλες οι θρησκείες, ξέρουν τον τρόπο να δεχθείς τα παράλογα (που βαπτίζονται υπέρλογα, υπερβατικά και μυστήρια):

-Αδιαφόρησε για τα στοιχεία: «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ἰω. 20, 29). Μαζί με τους «πτωχους τω πνεύματι», μακάριοι είναι και όσοι πιστεύουν χωρίς να δουν. Αυτομάτως, ΔΕΝ είσαι μακάριος αν ζητάς να δεις για να πιστέψεις.
Μην κάνεις ερωτήσεις: Αλλιώς είσαι άπιστος Θωμάς. Και σαν τον Άπιστο Θωμά, όταν θα βάλεις κι εσύ το δάχτυλο «επί τον τύπον των ήλων» και θα πιστέψεις, θα είναι αργά.

-Δέξου την παράλογη εξήγηση χωρίς ερωτήσεις: Επειδή αν δεν δεχθείς το Δόγμα είτε απλώς θα βρεθείς μακριά από τον Θεό (ότι κι αν σημαίνει αυτό), ή θα καίγεσαι στην κόλαση για πάντα. Και η ενάρετη μητέρα σου, η γιαγιά σου, θα είναι ευτυχισμένες στον Παράδεισο, επίσης για πάντα. Είτε θα σε έχουν ξεχάσει, είτε θα προσεύχονται για σένα, οπότε όλα καλά, οι ψυχές τους θα χαίρονται για πάντα όσο η δική σου καίγεται.

-Αποδέξου τη μικρότητα του μυαλού σου και παραδώσου στις βουλές του Θεού. Οποιαδήποτε αντίθετη σκέψη είναι του Κακού. Για τον χριστιανισμό πρέπει να νιώθουμε τυχεροί με τις δωρεές του Θεού. Αν δεν συμβαίνει αυτό, φταίμε και πάλι εμείς, δεν έχουμε πίστη:

«Ἐφόσον ἐξομοιωνόμαστε μὲ τοὺς ἁγίους ἀποστόλους, τολμοῦμε νὰ ἰσχυριστοῦμε πως είμαστε πιὸ μακάριοι ἀπὸ τοὺς δικαίους της Παλαιᾶς Διαθήκης. Εκείνοι πίστευαν σὲ Λυτρωτὴ ποὺ θὰ ἐρχόταν ἐμεῖς πιστεύουμε στὸν Λυτρωτὴ ποὺ ἦρθε καὶ πραγματοποίησε τὴ λύτρωση. Σ’ ἐκείνους εἶχε δοθεῖ ἡ ὑπόσχεση τῶν δωρεῶν τῆς χάριτος· σ’ ἐμᾶς ἔχουν δοθεῖ ἄφθονες οἱ ἴδιες οἱ δωρεές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ὠφελούμαστε ἀνάλογα μὲ τὴν προαίρεσή μας. Ὁ Δωρητὴς εἶναι ἀπείρως πλούσιος καὶ ἀπείρως ἐλεήμων. Αν αἰσθανόμαστε ἔλλειψη τῶν δωρεῶν Του, ὑπαίτιοι γι’ αὐτὸ εἴμαστε ἐμεῖς, μόνο ἐμεῖς. Δεν τὶς αἰσθανόμαστε, ἐπειδή εχουμε ἀδύναμη πίστη, ἢ μᾶλλον -θὰ τὸ πῶ ἀπροκάλυπτα— ἐπειδή δεν ἔχουμε πίστη».

(Πηγή https://agioreitika.net/2018/04/14/μακάριοι-οἱ-μὴ-ἰδόντες-καὶ-πιστεύσ/ )

Καμία καινούρια γνώση. Επειδή η γνώση φέρνει γνώμη, και η γνώμη προβλήματα.
Μακριά από οποιαδήποτε διαφορετική άποψη. Επειδή οι απόψεις δημιουργούν ερωτήματα, και τα ερωτήματα ρήγματα.
Οι Γραφές συστήνουν μόνο την ανάγνωση των Γραφών. Οι ιερείς αλλά και οι πιστοί κάθε θρησκείας έχουν ως Δογματική αλήθεια τον εκάστοτε «Λόγο του Θεού» τους και απορρίπτουν τη γνώση που δεν συνάδει με αυτόν, όταν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να μηχανευτούν κάποια συμβιβαστική εξήγηση. Καταστρέφουν επιστημονικά κείμενα. Κλείνουν το στόμα σε «Γαλιλαίους». Εμποδίζουν την πρόοδο. Αρνούνται αυτό που αποδεικνύουν τα μικροσκόπια και τα τηλεσκόπια.

Εν έτει 2020 η δημόσια υγεία της Ελλάδας κινδυνεύει (και) επειδή μια Εκκλησία εμμένει ότι ο ιός δεν μεταδίδεται με τη Θεία Κοινωνία, την ώρα που άλλες Εκκλησίες παγκοσμίως συμμορφώνονται με τις συμβουλές της επιστήμης και παίρνουν μέτρα. Άνθρωποι φορούν μάσκες, τις βγάζουν για να φιλήσουν τις εικόνες και κοινωνούν από το ίδιο κουτάλι. Το Δόγμα παραβλέπει την πραγματικότητα. Το μυαλό του πιστού αποφεύγει τη γνωστική ασυμφωνία λέγοντας ότι είναι θέμα πίστης. Δημιουργεί παράλογες εκλογικεύσεις. Αγνοεί, δυσπιστεί, διαστρέφει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την πραγματικότητα.

Είμαι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι να λέγεται με αποστροφή  στους χριστιανικούς χώρους, ειδικά απο ιερείς, ότι, «άθεοι κομμουνιστές επιστήμονες λένε πως καταγόμαστε από τον πίθηκο» ή ότι, «το bar code στα προϊόντα είναι το χάραγμα και να μην αγοράζουμε όσα έχουν» (τότε είχαν λίγες εταιρίες). Ήταν αδύνατο να πείσεις ότι καμία σχέση δεν έχουν οι τρεις γραμμές του bar code με εξάρια. Ήταν αδύνατο να εξηγήσεις τα επιστημονικά δεδομένα. Ευτυχώς, οι συγκεκριμένες συνομωσιολογίες έχουν σχεδόν εκλείψει. Δυστυχώς, έχουν αντικατασταθεί από νεότερες, πιο ευφάνταστες. Με το ίντερνετ οι συνωμοσίες εξαπλώνονται γρηγορότερα και παρά τη γνώση στον καθένα, εξακολουθεί να είναι αδύνατο να πείσεις έναν πιστό ότι ο ιός δεν είναι συνωμοσία για να χάσει ο Έλληνας το Πάσχα, η μάσκα δεν είναι πρόδρομος της μπούργκας, τα εμβόλια δεν προκαλούν αυτισμό και το 5G δεν είναι όργανο της ΝΤΠ. Η πραγματικότητα είναι βαρετή. Η συνωμοσία είναι συναρπαστική. I want to believe.

Προφανώς η σύγχρονη εκκλησία προσπαθεί να συντονιστεί με τα επιστημονικά δεδομένα. Προσπαθεί να δείξει ότι συμβαδίζει με την εποχή της. Ότι δέχεται την επιστήμη. Μέχρι αυτή να έρθει σε αντίθεση με το δόγμα της. Παρά τις φαινομενικά καλές προθέσεις τους, οι λειτουργοί της εκκλησίας δεν εξισώνουν απλώς επιστήμη και θεολογία (λέγοντας μεταξύ άλλων ότι η δεύτερη ακολουθεί την επιστημονική μέθοδο), αλλά εκφέρουν και άποψη για θέματα που δεν καταλαβαίνουν καθόλου, δείχνοντας την πραγματική στάση τους απέναντι στην επιστήμη αλλά και το επίπεδο της γνώσης τους:

...«Στην Ορθοδοξία η αντίθεση -και σύγκρουση- πίστεως (ή Θεολογίας) και επιστήμης δεν είναι αυτονόητη. Πρόκειται για ψευδοπρόβλημα διότι και η Ορθοδοξία στην αυθεντική της έκφραση και πραγμά­τωση είναι επιστήμη, με διαφορετικό όμως γνωστικό αντικείμενο.
Η Ορθόδοξη Θεολογία είναι επιστήμη και μάλι­στα θετική, διότι έχει γνωστικό αντικείμενο και χρη­σιμοποιεί επιστημονική μέθοδο. Στην ορθόδοξη πα­ράδοση διακρίνονται δύο γνώσεις ή σοφίες (Απόστο­λος Παύλος, Ιάκωβος Αδελφόθεος ως τον Γρηγόριο Παλαμά και τον Ευγένιο Βούλγαρη κ.λπ.). Υπάρχει η γνώση του ακτίστου (= Θεός) και η γνώση του κτι­στού (= ο κόσμος ως κτίση και δημιουργία). Η γνώ­ση του Θεού (θεογνωσία) είναι υπερφυσική και επιτυγχάνεται με την συνέργεια του  ανθρώπου με τον Θεό. Η γνώση του κόσμου είναι φυσική και αποκτά­ται με την επιστημονική έρευνα. Μέθοδος της θείας γνώσης είναι η νήψη - κάθαρση της καρδιάς (Ψαλμ. 50, 12 - Ματθ. 5, 8). Θεολογία λοιπόν είναι η γνωσιολογία και γνώση του ακτίστου. Επιστήμη η γνωσιο­λογία και γνώση του κτιστού. Η γνώση στην επιστήμη της πίστεως ονομάζεται θέωση και είναι ο μόνος σκοπός της Ορθοδοξίας. Όλα τα λοιπά είναι μέσα προς αυτό το τέλος...

...Η ερμηνεία της Γραφής είναι έργο των θεοπνεύστων ερμηνευτών και όχι των επιστημόνων. Οι υπάρχουσες διαφορές μεταξύ πατερικής θεολογίας και επιστήμης δεν οδηγούν σε ρήξεις, διότι η αληθινή θεολογία αναμένει υπομονετικά την πρόοδο της επιστήμης για την κατανόηση των θεολογικών θέσεων. Δύο παραδείγματα: Η αρχή της απροσδιοριστίας (Heisemberg) βοήθησε στην προσέγγιση της Φυσικής με την Θεολογία, και τον «αποφατισμό» της ( = αδυναμία ακριβούς προσδιορισμού). Εξάλλου ένας αμερικανός αστρονόμος έχει δηλώσει, ότι οι φυσικοί επιστήμονες μοιάζουν με ορειβάτες, οι οποίοι μόλις φθάσουν στην κορυφή του βουνού, βλέπουν τους θεολόγους να τους περιμένουν αναπαυτικά στην πολυθρόνα τους!»

( Πηγή: https://www.impantokratoros.gr/35CD470E.el.aspx  )

Με ποια επιστημονική μέθοδο παρατηρείται το άκτιστο; Πώς ξεχωρίζει η θεογνωσία από τη σχιζοφρένεια ή τις παραισθήσεις; Θεία γνώση, νήψη, κάθαρση, θέωση. Λέξεις και φράσεις με κυκλική αναφορά μεταξύ τους, που πρακτικά δεν περιγράφουν τίποτε υπαρκτό. Το μεταφυσικό όχι απλώς δεν είναι επιστήμη, αλλά πολλές φορές δεν περνά ούτε από χαλαρό το κόσκινο της φιλοσοφίας.
Λέει παρακάτω ο ιερέας, “Η θεολογία αναμένει υπομονετικά την πρόοδο της επιστήμης”. Πόσο εγωϊστικό και λάθος; Ξανά, καμία θεολογία δεν περιέχει περισσότερη γνώση από όση είχαν οι άνθρωποι της εποχής της. Αντιθέτως, η επιστήμη αναγκάζεται κατά καιρούς να περιμένει τις θεολογίες να αναγνωρίσουν την πρόοδο και να την “ευλογήσουν” ώστε να μην βρεθεί στην πυρά, ή υπομένει τις έμμονες ιδέες τους λόγω κοινωνικής αδράνειας. Και αυτό που αλλάζει τελευταίο, είναι το Δόγμα.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν εκατομμύρια επιστήμονες, πιστοί κάθε θρησκείας. Που είτε επιλέγουν επιστήμη ανάλογα με τα πιστεύω τους, είτε τα προσαρμόζουν ανάλογα με τις νέες γνώσεις τους, ώστε να μην βλέπουν αντιθέσεις.
Ή, αν τα στοιχεία της επιστήμης τους είναι επαρκώς πειστικά, αλλάζουν γνώμη για την πίστη και τον θεό τους.

Όσο οι πιστοί αφήνουν την πίστη τους έξω από το εργαστήριο, δεν υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα υπάρχει όταν τα πιστεύω σταματούν ή επηρεάζουν τη γνώση. Όταν γίνονται λόγος να καούν βιβλία, να φιμωθούν άνθρωποι, να καταστραφούν πολιτισμοί.

Αν η γνώση απειλεί την όποια πίστη, το πρόβλημα είναι της πίστης που αρνείται να δεχθεί την πραγματικότητα. Και αν μια πίστη μπορεί να απειληθεί από τη γνώση, έχει σαθρές βάσεις. Δεν φταίνε θεοί και δαίμονες για τη γνώση που φωτίζει τα σκοτεινά σημεία. Σε αντίθεση με τους θεούς, η αλήθεια υπάρχει και την ανακαλύπτουμε σταδιακά. Σε αντίθεση με τη θεολογία, η γνώση έχει εξηγήσεις. Σε αντίθεση με τους θεολογούντες, η γνώση ΔΕΝ έχει όλες τις απαντήσεις.
Όμως, όλα όσα ξέρει η επιστήμη δεν τα πιστεύει απλώς. Γνωρίζει το πώς και το γιατί. Έχει αποδείξεις.

 

Υπακοή στον γέροντα

Η εξομολόγηση είναι ένα από τα επτά ιερά Μυστήρια της εκκλησίας. Ο πιστός εξομολογείται ό,τι τον βαραίνει στον πνευματικό, και παίρνει άφεση αμαρτιών. Ξεπερνώντας το δικηγορικό και το ιατρικό απόρρητο, τα όσα λέει ο πιστός στον εξομολόγο μένουν για πάντα μεταξύ τους. Mπορεί να λέγονται στον πνευματικό, αλλά τα ακούει ο Θεός.  

Δεν πιστεύω βέβαια ότι αν υπήρχε Δημιουργός του κόσμου, θα επιθυμούσε ή θα καθόταν να ακούει εξομολογήσεις. Εξάλλου, είναι παντογνώστης, τα ξέρει πριν εξομολογηθείς.

Ακόμη όμως κι αν άκουγε ο Θεός, δεν είναι αυτός που απαντάει μέσω του στόματος του εξομολόγου. Αλλιώς οι πιστοί δεν θα έψαχναν «έναν καλό πνευματικό», θα ήταν όλοι Θεόπνευστα καλοί. Και το «καλός» για μια ακόμη φορά είναι υποκειμενικό. Για την ίδια «αμαρτία» διαφορετικοί πνευματικοί θα δώσουν διαφορετικά επιτίμια. Ο δογματικός θα επιβάλει μετάνοιες και προσευχές, ο συμβατικός θα συμβουλεύσει ανάλογα με την ερμηνεία του στις γραφές, ο ανοιχτόμυαλος θα προσεγγίσει το θέμα ίσως πιο «κοσμικά», πιο ανθρώπινα. Και ο πιστός θα επιλέξει και θα προτείνει έναν πνευματικό ως «καλό» ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του.  Υπακοή λοιπόν στον πνευματικό, και μάλιστα απόλυτη. Αυτό επιτάσσει το δόγμα υπό το πρίσμα του Μυστηρίου. Θυμάμαι έντρομος ιστορίες «αυστηρών γερόντων» που έβαζαν τρομερά επιτίμια στους αμαρτωλούς εξομολογούμενους. «Ήταν σαν να με κοιτούσε ο ίδιος ο Θεός στα μάτια θυμωμένος». Απίθανοι άνθρωποι σε θέση εξουσίας.

Όποιος και να είναι ο πνευματικός όμως, ο κίνδυνος λανθασμένων συμβουλών είναι μεγάλος, αφού αυτές πηγάζουν από το μυαλό του ιερέα που ούτε ψυχίατρος είναι, ούτε έχει εξειδικευμένες γνώσεις για κάθε πρόβλημα. Σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά αν είναι ιερομόναχος, δεν έχει καν εμπειρία από τον κόσμο, τις σχέσεις με το άλλο φύλο, την κοινωνική πραγματικότητα.

Αναρωτιέμαι λοιπόν:

 Πόσοι πνευματικοί «επέβαλαν» την παραμονή συζύγων και παιδιών σε σχέσεις κακοποίησης επειδή οι γραφές λένε, «ους ο Θεός συνέζευξε, άνθρωπος μη χωριζέτω» αλλά και «τίμα τη μητέρα και τον πατέρα σου»; Προσωπικά γνωρίζω αρκετές περιπτώσεις.

Πόσοι πνευματικοί καταπατούν το απόρρητο της εξομολόγησης «κατά θείαν οικονομίαν», «για την σωτηρία της ψυχής», μεταφέροντας τα μυστικά σε γονείς, συντρόφους ή την αστυνομία; Πόσο δύσκολο είναι ένας ασυνείδητος ιερέας να γίνει καταδότης; Ποιος έχει μεγαλύτερη εξουσία, από αυτόν που ξέρει τα πιο βαθιά και πιο βρόμικα μυστικά όλων;

Πόσοι πνευματικοί εκμεταλλεύτηκαν υλικά τους πιστούς, σωματικά τις πιστές ή κακοποίησαν παιδιά με πρόφαση ένα διεστραμμένο δικής τους επινόησης επιτίμιο και «εις άφεσην αμαρτιών»;Έχουν ξεσπάσει αρκετά σκάνδαλα κατά καιρούς, δυστυχώς όμως οι περισσότερες περιπτώσεις θα μείνουν για πάντα κρυφές, βάρος στην καρδιά των παθόντων.

Πόσοι ομοφυλόφιλοι προσπαθούν μέσα από την εξομολόγηση  να αρνηθούν ΤΗ ΦΥΣΗ τους που η θρησκεία λέει ότι είναι λάθος και κατάπτυστη αμαρτία; Πόσοι εξομολογούνται ξανά και ξανά το «άνομο πάθος τους» αλλά όπως είναι αναμενόμενο δεν βρίσκουν λύτρωση; Πόσοι  νιώθουν αμαρτωλοί, ένοχοι μπροστά στον Θεό για όλη τους τη ζωή και καταφεύγουν σε ακρότητες, κλείνονται σε μοναστήρια, αυτομαστιγώνονται κυριολεκτικά και μεταφορικά, αυτοκτονούν; Πόσοι πιστεύουν ότι τους περιμένει αιώνια καταδίκη επειδή δεν μπορούν να αντισταθούν στον «δαίμονα της ομοφυλοφιλίας»; 

Είναι αφύσικο και άρρωστο να πηγαίνεις ενάντια στη φύση σου, επειδή κάποια θεολογία αποφάσισε ότι είναι αμαρτία. Και εντελώς αντιφατικό, να σε τιμωρεί ο Θεός για τη φύση που ο ίδιος σου έδωσε. Για μια φύση που δεν μπορείς να αλλάξεις.  Η ερωτική επιθυμία προκύπτει ενστικτωδώς, δεν είναι θέμα παιδείας, γούστου ή επιλογών. Είναι σαν  να σου λένε πως να είναι αμαρτία να σου αρέσουν τα δημοτικά, και πρέπει να τα απαρνηθείς για πάντα ή αντί αυτών να ακούς ΚΑΙ ΝΑ ΣΟΥ ΑΡΕΣΕΙ η κλασική μουσική. Είναι απλώς αδύνατο.

 Για τους πατέρες πάντως, κακώς τολμάμε να έχουμε γνώμη. Πίσω από τις καλύτερες προθέσεις μας (για μια ακόμη φορά) μπορεί να κρύβεται ο διάβολος. Ακούμε τον πνευματικό, ακόμη κι αν κάνει λάθος:

«Ο Διάβολος λέγεται «πλεονέκτης» (βλ. Β΄Κορ. 2,11). Γιατί; Γιατί μας πολεμάει και εκ δεξιών, και με τα καλά έργα δηλαδή. Δεν μας λέει μόνο, π.χ., να καταλύσουμε την νηστεία, αλλά και να τηρήσουμε αυστηρή νηστεία, για να μας ρίξει στην υπερηφάνεια• γι’ αυτό η ασφάλεια είναι να ρωτάμε σε όλα τον Γέροντα.

Κι αν ακόμα ο Γέροντας είναι ατελής και δεν δίνει καλές συμβουλές στα τέκνα του, όμως αυτά πρέπει να τον υπακούουν και ο Θεός θα ευλογήσει πλούσια την αρετή αυτής της υπακοής τους• και θα κερδήσουν, λοιπόν, έτσι πολλή ωφέλεια από τον ατελή έστω Γέροντά τους».

(Πηγή: https://www.askitikon.eu/agiologio/ofelima-psychis/18777/ypakoi-ston-geronta-se-ola-nese-ola/ )

Παραδόξως, παρά τη σοβαρότητα και την ιερότητα του Μυστηρίου οι χριστιανοί μπορεί να κάνουν υπακοή στα επιτίμια με προσευχές και μετάνοιες, αλλά δεν αλλάζουν στάση ζωής. Αλλιώς κάποια στιγμή θα σταματούσαν τις εξομολογήσεις επειδή δεν θα είχαν τι να πουν. Εξομολογούνται ότι είναι μέθυσοι, κακότροποι, κλέφτες, γενικά ό,τι βαραίνει τον καθένα, και παίρνουν άφεση αμαρτιών για να νιώσουν καλά μέχρι την επόμενη φορά. Η εξομολόγηση αφήνει ανοιχτό το παράθυρο της επανάληψης. Ο πιστός δεν προσπαθεί να σταματήσει αυτό που κάνει. Ζητάει συγνώμη και βοήθεια από τον Θεό, αλλά δεν σταματά τη λάθος συμπεριφορά του. Αν κυλήσει πάλι, φταίει η ρυπαρή του φύση και ο διάβολος.

Σε περίπτωση που υπάρχει άνθρωπος θύμα της αμαρτίας κάποιου, η εξομολόγηση ΔΕΝ τον βοηθά καθόλου. Και η συγχώρεση από τον Θεό, δεν είναι σε καμία περίπτωση συγχώρεση από το θύμα. Ένα παιδί που κακοποιείται, θα κακοποιηθεί ξανά και ξανά. Η εξομολόγηση του γονιού στον Θεό είναι ένα άλλοθι, μια δικαιολογία στον εαυτό του ώστε να το ξανακάνει. Δεν ζητά συγνώμη από το παιδί του, που έχει κάθε δικαίωμα να μην τον συγχωρέσει, ειδικά όταν δεν αλλάζει στάση. Και τι νόημα θα είχε η συγνώμη όταν το κακό επαναλαμβάνεται; Κούφια λόγια.

Δεν θεωρώ την εξομολόγηση ως αποτελεσματική μέθοδο αλλαγής στάσης ζωής. Η μετάνοια πρέπει να είναι κυριολεκτική, να μετά-νοείς να αλλάξει ο τρόπος που σκέφτεσαι. Να μην είναι απλώς μια συγνώμη και μια άφεση. Αλλάζουμε πραγματικά όταν συνειδητοποιήσουμε ότι οι πράξεις μας κάνουν κακό στους άλλους ή τον εαυτό μας, και δεν ΘΕΛΟΥΜΕ πλέον να συμβαίνει αυτό. Μετανοούμε όταν ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ πλέον να φερόμαστε λάθος.

Επίσης, (ξανά), για να έχει νόημα η αλλαγή, δεν σταματάς να κλέβεις στο ζύγι για να μη σε τιμωρήσει ο Θεός ή επειδή ο Θεός λέει ότι είναι λάθος. Σταματάς γιατί έρχεσαι στη θέση αυτού που κλέβεις και δεν θα ήθελες να σου συμβεί κι εσένα. Σταματάς να δέρνεις τη γυναίκα σου επειδή ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΣΑΙ ότι τη βλάπτεις, ότι δεν έχεις κανένα δικαίωμα, επειδή νιώθεις άσχημα που τη χτύπησες και δεν θέλεις να ξανανιώσεις έτσι ούτε εσύ ούτε εκείνη. Αν αυτό που σε σταματά είναι η υπακοή στον πνευματικό ή ο φόβος της τιμωρίας, δεν έχει αλλάξει τίποτε μέσα σου.

Θεϊκός ψυχαναγκασμός

 Αυτές οι γραμμές γράφονται Δεκαπενταύγουστο του 2020. Νωρίτερα η τηλεόραση έδειχνε τη μειωμένη (λόγω κορωνοϊού) προσέλευση πιστών στην Παναγία της Τήνου. 

Μία γυναίκα είπε, «ερχόμαστε από το 1974, κάθε χρόνο». Προφανώς εκπληρώνουν ένα τάμα, για μια προσευχή που εισακούστηκε. Πιθανώς υπέρ υγείας. Αναρωτιέμαι πώς να νιώθουν οι άνθρωποι που έκαναν αντίστοιχο τάμα, αλλά ο άνθρωπός τους δεν έγινε καλά. Ανάξιοι; Ήταν θέλημα του Θεού; Θεϊκό σχέδιο; Τότε τι νόημα είχε το τάμα; Και αυτοί που έγιναν καλά, «έβαλαν μέσο» την Παναγία να αλλάξει το Θεϊκό σχέδιο; Ή είχε η Παναγία ανάγκη το χρυσό τάμα, τη λαμπάδα, τη δωρεά, την επίσκεψη κάθε χρόνο στην εκκλησία της στην Τήνο, και μάλιστα στα γόνατα;
Μήπως αν δεν πας κάθε χρόνο, θα θυμώσει και θα πάρει πίσω την ίαση; Θα αρρωστήσεις αν δεν κάνεις το τάμα σου; Πολύ πιθανώς, αλλά δεν θα φταίει η Παναγία.

Χειρότερα ένιωσα με τον δεύτερο κύριο που είπε, «…τις χρονιές που ερχόμαστε, είναι καλά. Τις χρονιές που δεν ερχόμαστε, χειροτερεύει». Δεν ξέρω σε τι χρόνιο πρόβλημα αναφερόταν, αλλά ήταν πεπεισμένος ότι η πορεία του εξαρτάται από την παρουσία του ή όχι στην Τήνο κάθε Δεκαπενταύγουστο. Και αν μια χρόνια ασθένεια επηρεάζεται από έναν τέτοιο παράγοντα, κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ότι πρόκειται για ψυχογενή ασθένεια, που αντιμετωπίζεται ίσως με ψυχίατρο, αλλά όχι με τάματα ή συμβουλές ανειδίκευτου πνευματικού.

Η θρησκευτική ζωή περιλαμβάνει τελετουργίες. Από τον σταυροκόπημα μέχρι το άναμμα κεριών και τις μετάνοιες, κάποιες φυσικές πράξεις αφορούν κάτι πνευματικό και προσπαθούν να το επηρεάσουν. Ακόμη και η προσευχή, η προσήλωση δηλαδή της σκέψης στον Θεό, απασχολεί τον φυσικό εγκέφαλο από άλλες σκέψεις, στρέφοντάς τον προς κάτι αόριστα ανώτερο. Αυτά από μόνα τους δεν προκαλούν απαραίτητα άσχημα αποτελέσματα. Αντιθέτως, φαίνεται ότι καθησυχάζουν και ηρεμούν τον πιστό. Επειδή όμως έτσι το μυαλό γίνεται δεκτικό σε μεταφυσικές εξηγήσεις, ακόμη και στο ανεξήγητο, η υπερβολή είναι πολύ εύκολη και μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές εμμονές. Κι απ' ό,τι φαίνεται, αυτό συμβαίνει πολύ συχνά.

Μέχρι τα 18, είχα πάει σε πολλές χριστιανικές κατασκηνώσεις. Μια ημέρα ήταν πάντα  αφιερωμένη στην «αλυσίδα προσευχής». Από το πρωί μέχρι το βράδυ, κάποιος βρισκόταν στο «προσευχητάρι» και διάβαζε μια συγκεκριμένη προσευχή. Το είχα πάρει τόσο προσωπικά να μη σπάσει η αλυσίδα, που είχα το νου μου όλη μέρα, και αν μεσολαβούσε κενό μεταξύ δύο παιδιών, ξεκινούσα εγώ ένα «κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλό» μέχρι να πάει ο επόμενος. Εκείνη τη μέρα την έζησα μέσα στο άγχος, λέγοντας τελικά με εμμονή την προσευχή συνεχώς, για να είμαι σίγουρος ότι η αλυσίδα δεν θα έσπαζε. Σκεφτείτε τώρα πώς θα ήταν να ένιωθα έτσι κάθε μέρα της ζωής μου. Δεμένος με αόρατα τελετουργικά που δεν πρέπει να σπάσουν. Ευτυχώς τέτοιες ακραίες  εμμονές δεν μου κράτησαν πολύ. Παρέμεινε όμως για παράδειγμα μια αίσθηση ενοχής, αν περνούσα έξω από εκκλησία και δεν έκανα τον σταυρό μου. Μια ενοχή αν έτρωγα έστω τυρί τη Μεγάλη Παρασκευή. Αν έκανα σεξ μέρα μεγάλης χριστιανικής γιορτής. Όλα αυτά είναι σχετικά ανώδυνα. Επώδυνη ήταν η πίστη στις μεταφυσικές εξηγήσεις  τύπου, «τώρα πληρώνω για τις αμαρτίες μου», που με οδήγησαν σε πολλές λάθος επιλογές στη ζωή  μου. Στις λιγότερο ορθολογικές. Τολμώ να πω, στις χειρότερες.

Υπερβάλω, θα μου πείτε. Εγώ καλά είμαι, θα απαντήσω, και κάλιο αργά παρά ποτέ. Συγγενικό πρόσωπο με το οποίο κάναμε μαζί διακοπές κάθε καλοκαίρι, το βράδυ πριν κοιμηθεί προσευχόταν και «έβαζε μετάνοιες» με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο, χαιρετώντας πρώτα την εικόνα σαν να έλεγε «χαίρε Κεχαριτωμένη». Αν κάποια μετάνοια δεν ήταν αρκετά βαθιά, δεν τη μετρούσε και την έκανε ξανά από την αρχή.
Στη συνέχεια  της ζωής του και κάνοντας παιδιά, όταν έβλεπε τον γιο του να παίζει ποδόσφαιρο δεν καθόταν  ποτέ επειδή, «αν είμαι όρθιος θα κερδίσει, αν καθίσω θα καθίσει κι αυτός». Δεν αγόραζε  αυτοκίνητα ή κινητά που να λήγουν σε μονό αριθμό. Όμως κλείδωνε και ξεκλείδωνε επτά φορές. Είχε ακατανόητες «τελετουργίες» στη ζωή του.
Όταν έπαθε κατάθλιψη, μου είπε έκπληκτος ότι δεν το περίμενε γιατί είναι καλός χριστιανός, πηγαίνει στην εκκλησία, «γιατί δεν με βοηθάει ο Θεός και οι άγιοι;».
Δεν ξέρω τι τον συμβούλεψε ο πνευματικός του, αλλά μήνες μετά τον βοήθησε πραγματικά η σύγχρονη ψυχιατρική και φαρμακευτική επιστήμη.
Έφταιγε  η πίστη στο μεταφυσικό για την ανάπτυξη της κατάθλιψης; Θεώρησε ότι του τα στέλνει ο διάβολος; Σίγουρα πάντως έφταιξε η έλλειψη ορθολογισμού και η βεβαιότητα ότι «όλα θα πάνε καλά» ως αμοιβή για τις μετάνοιες και τις προσευχές, και η καθυστέρηση να δει γιατρό, αφού μίλησε για μήνες με τον πνευματικό του.

Ο Παΐσιος λέει μιλώντας για το άγχος:

«Όπου άγχος και απελπισία, εκεί ταγκαλίστικη πνευματική ζωή. Για τίποτε να μην έχετε άγχος. Το άγχος είναι του διαβόλου.
Όταν βλέπετε άγχος, να ξέρετε ότι εκεί έχει βάλει την ουρά του το ταγκαλάκι. Ο διάβολος δεν πηγαίνει κόντρα. Αν υπάρχη μια τάση, σπρώχνει και αυτός, για να ταλαιπωρήση και να πλανήση τον άνθρωπο. Τον ευαίσθητο λ.χ. τον κάνει υπερευαίσθητο.
Όταν έχης διάθεση να κάνης μετάνοιες, σπρώχνει και ο διάβολος να κάνης περισσότερες από την αντοχή σου και, αν οι δυνάμεις σου είναι περιορισμένες, δημιουργείται μια νευρικότητα, γιατί δεν τα βγάζεις πέρα, και στην συνέχεια σου δημιουργεί άγχος με ελαφρά απελπισία κατ’ αρχάς και μετά συνεχίζει…
Θυμάμαι, όταν ήμουν αρχάριος μοναχός, ένα διάστημα, μόλις έπεφτα να κοιμηθώ, μου έλεγε ο πειρασμός: «Κοιμάσαι; Σήκω! Τόσοι άνθρωποι υποφέρουν, τόσοι έχουν ανάγκη…»
Σηκωνόμουν και έκανα μετάνοιες, ό,τι μπορούσα. Μόλις έπεφτα να κοιμηθώ, άρχιζε ξανά: «Οι άλλοι υποφέρουν κι εσύ κοιμάσαι; Σήκω!»
Σηκωνόμουν πάλι. Μέχρι που έφθασα να πω: «Αχ, να μου κόβονταν τα πόδια, τι καλά! Θα ήμουν τότε δικαιολογημένος, αφού δεν θα μπορούσα να κάνω μετάνοιες». Μια Μεγάλη Σαρακοστή την έβγαλα με το ζόρι, γιατί πήγαινα να στριμώξω τον εαυτό μου περισσότερο από την αντοχή μου.
Όταν νιώθουμε στον αγώνα μας άγχος, να ξέρουμε ότι δεν κινούμαστε στον χώρο του Θεού. Ο Θεός δεν είναι τύραννος να μας πνίγη. Καθένας να αγωνίζεται με φιλότιμο, ανάλογα με τις δυνάμεις του, και να καλλιεργή το φιλότιμο, για να αναπτυχθή η αγάπη προς τον Θεό.»

(Πηγή: https://ieramonopatia.gr/agioi-gerontes/agios-paisios/o-agios-pa-sios-gia-to-agchos-symvoyles/ )

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να διακρίνει στο παραπάνω κείμενο τον ψυχαναγκασμό των αμέτρητων μετανοιών, την περηφάνια του: «ο διάβολος πείραζε ΕΜΕΝΑ ειδικά», το παράδοξο του: «ο διάβολος με βάζει να υμνώ τον Θεό ξανά και ξανά». Με όλα αυτά όμως δεν έκανε κακό σε κανέναν, απλώς ταλαιπωρούσε τον εαυτό του. Κοινό μοτίβο ακραίων πιστών, που φτάνουν να εγκαταλείπονται στο έλεος ασθενειών, επειδή πιστεύουν ότι τις έστειλε ο Θεός να τους δοκιμάσει.
Ο χριστιανός αναγνώστης όμως, ο άνθρωπος που θεωρεί άγιο και παράδειγμα προς μίμηση τον Παΐσιο, εύκολα μπορεί να σκεφτεί διαβάζοντας τα λεγόμενά του ότι:

-Για το άγχος του, φταίει «το ταγκαλάκι» ο πονηρός.
-Αν ψυχαναγκάζεσαι να κάνεις κάτι πέρα από τις δυνάμεις σου, για το άγχος και την απελπισία που νοιώθεις, φταίει ο πονηρός.
-Καλύτερα να σου κοπούν τα πόδια, παρά να αποφασίσεις μόνος σου να σταματήσεις τον ψυχαναγκασμό σου, αφού φταίει ο πονηρός.
-Αν αγχώνεσαι, δεν είσαι στον χώρο του Θεού.

Έτσι, ο πιστός βρίσκεται να νιώθει ενοχές, να φοβάται ότι ο πονηρός είναι πίσω από τα πάντα, ακόμη και από τις προσευχές, τις καλές προθέσεις. Το φυσιολογικό άγχος γίνεται «απομάκρυνση από τον Θεό», και ξεκινά ένας φαύλος κύκλος ενοχών. «Νιώθω έτσι επειδή είμαι μακριά από τον Θεό, δεν καλυτερεύω γιατί είμαι μακριά από τον Θεό, ο Θεός με άφησε επειδή τον άφησα και τώρα είμαι μακριά από τον Θεό».
  
Θα ήθελα πολύ να μου είχαν μιλήσει από μικρό για τη φυσική, πραγματιστική εξήγησή της ζωής. Θα ήθελα να ξέρω ότι το άγχος, η κατάθλιψη, η στεναχώρια, η χαρά, η λύπη, είναι χημεία στον εγκέφαλο που προκαλείται από συγκεκριμένους παράγοντες. Ότι θα πρέπει να δίνω χαρά στην πράξη, όχι προσευχόμενος για τον άλλον. Ότι το μεταφυσικό είναι κομμάτι των παραμυθιών, όχι της πραγματικότητας.
Ότι η ζωή μας είναι στο χέρι μας, στο χέρι της φύσης, όχι στο χέρι αόρατων και άπιαστων πνευμάτων. Ότι κάθε στιγμή μετράει, γιατί δεν έχουμε άπειρες στιγμές. Ότι είμαστε τυχεροί που ενώ βιώνουμε τα δεινά αυτού του κόσμου,  εξελίξαμε τη νόηση να προσπαθούμε να εξηγήσουμε τις ομορφιές και τα άσχημά του και να τα καταλαβαίνουμε όλο και καλύτερα. Έναν κόσμο χωρίς μεταφυσικές παρεμβάσεις και παρουσίες. Μια απτή πραγματικότητα.