Ο ανθρωπομορφικός Θεός

Είναι συνηθισμένο φαινόμενο των θρησκειών, να περιγράφουν τους θεούς τους με καθαρά ανθρώπινες ανάγκες, επιθυμίες και πάθη. Ο ερωτιάρης Δίας, ο εκδικητικός Σίβα, ο πολεμοχαρής Θωρ. Σπάνια θα αναρωτηθεί ένας πιστός γιατί ένα τόσο ανώτερο και δυνατό ον έχει τέτοια χαρακτηριστικά. Ειδικά ο αβρααμικός θεός ως «Απόλυτη Αγάπη», παντογνώστης, πανάγαθος, πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, θα περίμενε κανείς να περιγράφεται ως υπεράνθρωπα διαφορετικός από τον άνθρωπο. Δεν συμβαίνει όμως αυτό. Κι ενώ μπορεί να αδυνατούμε να μπούμε «στο μυαλό του Θεού», εύκολα μπαίνουμε στο μυαλό των δημιουργών του. Spoiler alert: ήταν αδαείς άντρες της εποχής τους που εξυπηρετούσαν τα προσωπικά τους συμφέροντα.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς των Γραφών λοιπόν, ο Θεός έχει πολλά χαρακτηριστικά ανάρμοστα σε θεό:

Νευριάζει, θυμώνει, εκδικείται τα δημιουργήματά του. Διώχνει τους πρωτόπλαστους, πνίγει την ανθρωπότητα, καταστρέφει πόλεις. Ο Θεός της αγάπης, σκοτώνει τα πλάσματά που δημιούργησε ατελή, λόγω της ατέλειάς τους.

Σκληραίνει την καρδιά του Φαραώ για να μην αφήσει τους Ισραηλίτες να φύγουν, και μετά του στέλνει κι άλλες πληγές επειδή δεν τους άφησε.

Αλλάζει γνώμη για την Παλαιά Διαθήκη που έκανε με συγκεκριμένο λαό και κάνει μια Καινή με όλο τον κόσμο, μερικές εκατοντάδες χρόνια μετά. Κι ενώ στην πρώτη εμφανίζεται, επεμβαίνει, τιμωρεί, στην δεύτερη στέλνει τον υιό του να κάνει μια ακατανόητη θυσία και δεν εμφανίζεται καθόλου, ούτε τότε ούτε ποτέ ξανά, στο όνομα της «ελεύθερης βούλησης».

Ως άλλος πρωθυπουργός που δεν τα προλαβαίνει όλα μόνος, ο Θεός έχει ειδικούς αγίους να «πρεσβεύουν υπέρ υμών» ανάλογα με το αίτημα του πιστού. Αν έχεις συγγενή ναυτικό, παρακαλάς τον Άγιο Νικόλαο «να προστατεύει» τον άνθρωπό σου. Του ζητάς δηλαδή «να πει μια καλή κουβέντα» στον παντογνώστη Θεό ώστε το ΗΔΗ διαμορφωμένο θεϊκό σχέδιό του να μην περιέχει ήδη/να αλλάξει ώστε να μην περιέχει τον πνιγμό του συγγενή σου. Η δική σου προσευχή (που ήδη αμφισβητεί το θεϊκό σχέδιο) δεν αρκεί, βοηθάει να έχεις μέσον έναν άγιο. Βοηθάει επίσης να σε δει να ταπεινώνεσαι και να πηγαίνεις στα τέσσερα ως τον ναό της μητέρας του υιού του στην Τήνο, ώστε να καταλάβει πόσο έντονα επιθυμείς αυτό που ζητάς.

Ο Θεός θέλει από τα πλάσματά του θυσίες ζώων (που του μυρίζουν ωραία), τάματα, λαμπάδες, νηστεία, προσευχή. Ζητά σκέψεις, πράξεις και τελετές υποταγής και ευγνωμοσύνης από τον άνθρωπο. Πολύ ανθρωποκεντρικές απαιτήσεις, πολύ παρόμοιες με τα μοναρχικά και θεοκρατικά καπρίτσια των εποχών που γράφτηκαν οι Γραφές.

Για να επέμβει ο Θεός μπαίνει στη Θεία Κοινωνία, τον αγιασμό, το μηλαράκι ή την «ζώνη», την φανουρόπιτα, το λάδι από το καντήλι, το φυλαχτό, το «τίμιο ξύλο». Κατά περίπτωση χρειάζεται υλικό μέσο και συγκεκριμένη διαδικασία, αλλιώς δεν επεμβαίνει. Μιλώντας για μήλα και ζώνες, έχει ενδιαφέρον το πώς στις Γραφές ανίκανη είναι πάντα η γυναίκα (που προσφέρει την παλλακίδα δούλα στον άντρα της για να αποκτήσει απογόνους), και πώς οι «μέθοδοι σύλληψης» του χριστιανισμού περιλαμβάνουν διαδικασίες μόνο για τη γυναίκα. Ο άντρας θεωρείται πάντα καρπερός. Με την ευκαιρία, έχει επίσης ενδιαφέρον το πώς στις Γραφές οι απόγονοι είναι πάντα αγόρια.)

Ο Θεός αρχικά ζητά περιτομή από τα αρσενικά πλάσματά του ως ένδειξη πίστης. Δηλαδή μόνιμο ακρωτηριασμό του αντρικού μορίου από αδαείς ιερείς, με πρωτόγονα μέσα και μεγάλο κίνδυνο μόλυνσης.
Διαχωρίζει τις παρθένες από τις μη παρθένες. Σε περίπτωση πολέμου οι πρώτες αποτελούν λάφυρα, οι δεύτερες θανατώνονται. Θεωρεί ακάθαρτη τη γυναίκα με περίοδο όπως και τη λεχώνα, (δυο φορές περισσότερο αν γέννησε κορίτσι).
Η γυναίκα γενικά θεωρείται υπολειπόμενη, σχεδόν αντικείμενο συναλλαγής και συχνά μιαρή. Αν πεθάνει ο άντρας της, κληροδοτείται στον αδελφό του. Είναι υπεύθυνη για το προπατορικό αμάρτημα. Η κατά περίπτωση λατρεία της Παναγίας και των αγίων γυναικών του εκάστοτε δόγματος, απλώς συγκαλύπτει τον μισογυνισμό και την «φαλλοκρατία» των Γραφών. Από τη γυναίκα δούλα, ιδιοκτησία του πατέρα και μετά του συζύγου μέχρι τη γυναίκα που «βρώμικη» δεν κοινωνά, από τη γυναίκα σκλάβα - παλλακίδα μέχρι τη γυναίκα με μαντήλα και χωρίς δικαίωμα ψήφου μόρφωσης ή γνώμης, ο αβρααμικός θεός φαίνεται να έχει αντρική ανασφάλεια με το ωραίο φύλο που έφτιαξε, και να θέλει να το υποτάξει με κάθε τρόπο.

Ζητά αποχή από τον έρωτα εκτός αν αυτός έχει σκοπό την τεκνογονία. Τον απαγορεύει ουσιαστικά ως έκφραση αγάπης, ακόμη και από τα νόμιμα παντρεμένα ζευγάρια που όμως δεν θέλουν ή δεν αντέχουν οικονομικά ένα ακόμη παιδί. Ζητά καταπίεση της ερωτικής φύσης του ανθρώπου, αν αυτή διαφωνεί με τις Γραφές και την εκάστοτε ερμηνεία τους.
Γενικά έχει μια παράξενη εμμονή με τα ανθρώπινα γεννητικά όργανα και το τι κάνουν οι άνθρωποι με αυτά.

Ζητά τον θάνατο φυλών αντίπαλων στον «εκλεκτό λαό» του. Εξαιρούνται όπως είπα παραπάνω οι παρθένες που γίνονται δούλες ή/και παλακίδες κατά περίπτωση. Σταματά τον Ήλιο στον ουρανό για να βοηθήσει σε μια μάχη. Τάζει τη «Γη της Επαγγελίας» σε έναν λαό που δεν βρίσκει ποτέ ησυχία στην ιστορία του. Μετά απορρίπτει τον «εκλεκτό λαό» και τον ιουδαϊσμό ως θρησκεία λατρείας του, και εγκρίνει πλέον τον χριστιανισμό στέλνοντας τον υιό του να «θυσιαστεί», επιτρέποντας και την εμφάνιση του ισλαμισμού, ενώ γνωρίζει ότι οι τρεις θρησκείες θα γίνουν αιτία δεινών και θα αιματοκυλίσουν πολλές φορές τον κόσμο. 

«Ο άνθρωπος έφτιαξε τον Θεό κατ’ εικόναν και καθ’ ομοίωσην»

Δεν μπορώ να βρω σε ποιον αποδίδεται αρχικά το ρητό, αλλά ναι, είναι εμφανές ότι και στον χριστιανισμό, για μια ακόμη φορά ο άνθρωπος φτιάχνει τον Θεό όπως τον φαντάζεται, τον ερμηνεύει όπως νομίζει και τον ακολουθεί όπως να ‘ναι.

Αν υπάρχει «οργανωμένο σχέδιο», αυτό είναι του εκάστοτε ιερατείου που εκμεταλλεύεται την ανάγκη του ανθρώπου να βασιστεί σε κάτι ανώτερο από τον ίδιο. Ανάγκη που μαθαίνουμε ως παιδιά με τις φιγούρες των γονιών, και δυσκολευόμαστε να εγκαταλείψουμε στην ενηλικίωση. Η ανάγκη κάποιου που ξέρει καλύτερα από εμάς και θα μας προστατεύσει.

Ναι, είμαστε ασήμαντοι μπροστά στο σύμπαν. Ειλικρινά ελπίζω να υπάρχουν, να υπήρξαν ή να υπάρξουν όντα πολύ πιο έξυπνα και αποτελεσματικά από εμάς, σε άλλους πλανήτες. Τα επιτεύγματά μας ως ανθρώπινο είδος παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ασήμαντα. Αποκρυπτογραφήσαμε και κατανοήσαμε μεγάλο μέρος όσων συμβαίνουν γύρω μας και χρησιμοποιούμε αυτή τη γνώση προς όφελός μας. Αναπτύξαμε γλώσσα, επικοινωνία, τέχνες, επιστήμες. Τριπλασιάσαμε το προσδόκιμο ζωής. Πήγαμε στη Σελήνη. Διαβάσαμε το DNA. Είδαμε με το μικροσκόπιο και με το τηλεσκόπιο. Κατανοούμε την κοσμογονία και την κοσμολογία του σύμπαντος. Όλα αυτά όμως, τα κάναμε μόνοι μας. Με το μυαλό μας. Με τον -αποτέλεσμα Εξέλιξης- εγκέφαλό μας. Δημιουργοί όλων των έργων μας, ακόμη και του Δημιουργού, είμαστε εμείς.

Η Θεϊκή ορολογία

 Η Θεϊκή ορολογία

Ο Μακαριστός Πομφιολογιότατος έλεγε, «Το άκτιστο φως σκηνώνει στις χαριτόβρυτες ψυχές, επειδή η πίστη φέρνει χάρη, η χάρη ελευθερία και η ελευθερία πίστη».

Αν ψάξετε στο ίντερνετ δεν θα βρείτε ούτε τον Πομφιολογιότατο, ούτε την παραπάνω ρήση του. Είναι δημιουργήματα της φαντασίας μου. Αν όμως βρεθεί το meme μου σε μια χριστιανική σελίδα, λόγω της ορολογίας και του «βάθους» των νοημάτων του, είμαι σχεδόν σίγουρος ότι θα δεχθεί βροχή «Αμήν» και «Ευλόγησον».

«Πάνσεπτος, άμωμος, πεπτωκότας, ακηδία, ψυχωφελής, τρισυπόστατος, υπέρλογο». Η λίστα με τις λέξεις που θα ακούσει κανείς σχεδόν αποκλειστικά από θεολογούντες, είναι μεγάλη και εντυπωσιακή. Όπως κάθε χώρος, έτσι και η θεολογία έχει τη δική της ορολογία.Σε αντίθεση όμως με οτιδήποτε πρακτικό όπως οι τέχνες, οι επιστήμες ακόμη και η φιλοσοφία, που η ορολογία χρησιμοποιείται για λόγους σαφήνειας, ακρίβειας και οικονομίας, για τη θεολογία η ορολογία γίνεται μέσο σύγχυσης, εντυπωσιασμού και δημιουργίας δέους. Δεν είναι τυχαίο που τα ιερά βιβλία είναι μεγάλα και πολύπλοκα, γεμάτα παράξενες λέξεις, ταυτολογίες και ατελείωτες ποιητικές περιγραφές. Δεν είναι τυχαίο που οι θεολόγοι διαφορετικών δογμάτων δεν συμφωνούν μεταξύ τους στις ερμηνείες τους και ερμηνεύουν λέξεις και φράσεις κατά το δοκούν.

Για να το θέσω αλλιώς, ένας καλός τρόπος να κατανοήσεις το περιεχόμενο ενός μεγάλου κειμένου, είναι να αφαιρέσεις τα περιττά και να απλοποιήσεις τα πολύπλοκα. Ό,τι μείνει είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο.  Ενώ όμως η γνώση χρειάζεται πολλές λέξεις και ειδικούς όρους για να περιγράψει πολύπλοκες έννοιες, η θεολογία χρειάζεται πολλές λέξεις και ειδικούς όρους για λόγους «δημιουργικής ασάφειας». Δύσκολα θα μικρύνεις ένα βιβλίο μηχανικής, χημείας ή μαθηματικών χωρίς να χαθεί σημαντική, εξακριβωμένη πληροφορία. Αντιθέτως, δύσκολα θα βρεις σημαντικές, εξακριβωμένες πληροφορίες σε ιερά βιβλία. Κάθε ιερό βιβλίο έχει τη δική του αναπόδεικτη προσέγγιση για το μεταφυσικό, τον/τους θεούς και τις δυνάμεις τους, την ύπαρξη/ανυπαρξία και τη μορφή της μετά θάνατον ζωής. Όσοι δεν καταλαβαίνουν τα ιερά βιβλία και την ερμηνεία τους, απλώς «δεν είναι έτοιμοι για υψηλή θεολογία». Σαν να λέμε, «δεν είναι έτοιμοι για υψηλή αστρολογία».

Πολύ συχνά θα ακούσει κανείς ότι ο Θεός είναι «Άκτιστο φως». Το χρησιμοποίησα κι εγώ στην φανταστική ρήση μου. Τι σημαίνει όμως άκτιστο φως; Ας δούμε τι λένε οι θεολόγοι: «Ο «υπερφαής και αρχίφωτος Θεός», κατά τον άγιο Γρηγόριo τον Παλαμά, έπλασε τις λoγικές φύσεις, αγγέλους και ανθρώπους, δεκτικές του θείου φωτός και ικανές να βλέπουν το θείον φως, αφού «φως είναι την του Θεού τελειωτάτην θέαν»» . Οι θείοι άγγελοι, όσο δεν εξέπεσαν, έχουν πλέον συνεχή την κοινωνία με το Tρισήλιο Φως, που είναι και «η των πνευμάτων τροφή, των τε αγγέλων και των δικαίων».  Ο Αδάμ προ της παρακοής μετείχε της θείας ελλάμψεως και λαμπρότητος. Αυτήν φορούσε «ως στολήν δόξης». Έτσι δεν ήταν γυμνός «ουδ' ασχήμων υπήρχεν ότι γυμνός», αλλ' αντιθέτως ήταν πολύ λαμπρότερος αυτών που φορούν τα στολισμένα με πολύ χρυσό και πολύτιμους λίθους διαδήματα.
…
«Ο άνθρωπος ελλαμπόμενος από το θείο και άκτιστο Φως απολαμβάνει πολλών θείων και υπερφυών δωρεών. Οι συνέπειες της ελλάμψεως του Φωτός δεν είναι μόνον ηθικές, άλλά πρωτίστως είναι οντολογικές. Η παρουσία του θείου Φωτός γίνεται πηγή υπερφυών πνευματικών χαρισμάτων.  Το Άκτιστο Φως ονομάζεται από τους αγίους Πατέρας ενυπόστατον φως, διότι δεν γίνεται και απογίνεται, όπως τα πνευματικά νοήματα, αλλά μένει και φωτίζει μονίμως την ψυχή». (Πηγή: https://www.impantokratoros.gr/aktiston-fos.el.aspx )

Το «Τρισήλιο» άκτιστο φως είναι άυλο και ταυτόχρονα «ενυπόστατον». Είναι «πνευματική τροφή αγγέλων και δικαίων». Εντυπωσιακές λέξεις και φράσεις που δεν εξηγούν και δεν σημαίνουν τίποτε. Για να μη το κουράζουμε, θα δεχθώ ότι ο Θεός είναι κάποια αιώνια μορφή ενέργειας με συνείδηση, που κατά τους θεολόγους είναι παντού στο σύμπαν, για κάποιους και έξω από αυτό. Τι αποδείξεις υπάρχουν, όμως; Τι ενδείξεις; Πώς μπορεί να γνωρίζουν αυτοί που έγραψαν ένα βιβλίο στην έρημο τρεις χιλιάδες χρόνια πριν; Ζούμε σε έναν σύμπαν υλοενέργειας, αποδείξιμων και μετρήσιμων φαινομένων. Απ’ ό,τι φαίνεται, ΚΑΙ το άκτιστο φως είναι κάτι που «βλέπεις με τα μάτια της ψυχής» και μάλιστα μόνο αν είσαι φωτισμένος χριστιανός, «θεόπτης θεολόγος».

Το όνομα της Παναγίας (Παν-αγία) συνοδεύεται από εκατοντάδες ευφάνταστα επίθετα. Τιμάται περισσότερο από κάθε Αγία ή Οσία, ως μητέρα του Χριστού. Η έμφαση όμως δεν δίνεται τόσο στη μητρότητα, όσο στην αειπαρθενία της. Η σύλληψη του Ιησού παρουσιάζεται ως «άσπιλη» και «άμωμος» χωρίς ερωτική επαφή, και η παρθενία της παραμένει και μετά τη γέννηση. Παράλογο, αδύνατο και άνευ νοήματος, εκτός αν έμεινε έγκυος με τεχνητή γονιμοποίηση και γέννησε με καισαρική εκεί, στη φάτνη. Κάπου εδώ κάποιοι θα πουν ότι όλα αυτά είναι συμβολικά. Να το δεχθώ για να αλλάξουμε εικόνα. Ακόμη και συμβολικά να το δει κανείς όμως, η ουσία είναι πως η παρθενία προβάλλεται ως αρετή, ως πρότυπο. Η αναπαραγωγή είναι βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση της ζωής, αλλά για μια ακόμη φορά η θρησκεία κόντρα στη φύση, θεωρεί την ερωτική αποχή αρετή. Το σεξ επιτρέπεται μόνο μετά το γάμο και μόνο για αναπαραγωγή, όχι για ευχαρίστηση, ειδικά για τις γυναίκες. Οι γυναίκες δυστυχώς, έχουν ως απόδειξη της παρθενίας τον άθικτο υμένα τους. Δεν μπορούν καν να πουν ψέματα στον σύντροφό τους, ότι είναι «ο πρώτος τους». Φοβάμαι ότι σε κάποια μέρη ακόμη περιμένουν να δουν τα λερωμένα με αίμα σεντόνια, από την πρώτη νύχτα του γάμου. Πόσες πιστές έχουν αποφύγει κάθε σχέση με το άλλο φύλο, για να παντρευτούν τελικά λόγω απειρίας τον λάθος άνθρωπο; Πόσα ζευγάρια επιχείρησαν να κάνουν σεξ μετά το γάμο για να ανακαλύψουν ότι ήταν εντελώς ασύμβατα ερωτικά; Πόσες κοπέλες καταπιέζουν τις ορμές τους σε βαθμό ψυχικής διαταραχής και ερωτικής διαστροφής; Πόσες κλείνονται σε μοναστήρια; Πόσες διατηρούν άθικτο τον παρθενικό τους υμένα, κάνοντας όμως «όλα τα άλλα»;
Έχοντας ζήσει όλη μου τη ζωή κοντά σε χριστιανικούς κύκλους, είδα δυστυχώς πολλές φορές όλα τα παραπάνω. Στις φαλλοκρατικές θρησκείες και κουλτούρες, ο άντρας συγχωρείται (με ένα κρυφό καμάρι) αν είναι «περπατημένος» ή «μπερμπάντης». Η γυναίκα όμως πρέπει να είναι «αμόλυντη».

Στην κορυφή των ανυπόστατων χαρακτηρισμών και ιδιοτήτων, η λέξη «θαυματουργός». Άγιοι,  προσευχές, φυλαχτά, εικόνες. Ατελείωτες υποσχέσεις για θαυμαστή θεϊκή παρέμβαση, σύμφωνα με τις επιθυμίες μας. Οι θεολογούντες έχουν δώσει μέχρι και ειδικότητες στους Αγίους, ανάλογα με τη φύση της θαυματουργής παρέμβασής τους. Ακόμη και αν περιλαμβάνονται «τιμωρητικά» θαύματα όπως του Ελισσαίου, που ίσως τον θυμάστε επειδή όταν κορόιδεψαν την φαλάκρα του κάτι παιδιά, τα καταράστηκε και δυο αρκούδες έφαγαν 42 απ’ αυτά:
«...Ἐλισσαῖος, γιὰ τὴν λέπρα καὶ τὴν λύσσα. Μαθητὴς τοῦ Προφήτου Ἠλία καὶ Προφήτης ὁ ἴδιος, ἔπαιξε σημαντικὸ ρόλο στὰ θρησκευτικὰ καὶ τὰ πολιτικὰ πράγματα τῆς ἐποχῆς. Ἔκανε διάφορα θαύματα: ἀνέστησε δύο νεκρούς, χώρισε στὴν μέση τὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη γιὰ νὰ τὸν διαβεῖ, θεράπευσε λεπρούς, ἀλλὰ ἔκανε καὶ κάποιον ὑπηρέτη του λεπρό, τιμωρώντας τον γιὰ τὴν φιλαργυρία του...»
(Πηγή: https://www.synaxarion.gr/cms/gr/content/thaymatourgoi_agioi.aspx )

Εκατομμύρια πιστοί παγκοσμίως συρρέουν για προσκύνημα σε ναούς και σφίγγουν επάνω τους αντικείμενα που «θα κάνουν το θαύμα τους» με τη βοήθεια κάποιου θεού, προσευχόμενοι με θέρμη και ελπίζοντας με όλη τη δύναμη της ψυχής τους. Υπάρχει αποτέλεσμα; Δυστυχώς γι’ αυτούς, αν εξαιρέσουμε τη δράση του placebo και τις πιθανότητες τυχαίας βελτίωσης ή φυσικής αυτοΐασης, δεν προκύπτει ποτέ κανένα θαύμα. Και φυσικά δεν συμβαίνει ΠΟΤΕ κάτι αδύνατο να συμβεί με φυσικό τρόπο. Κανένας αυτισμός δεν θεραπεύεται, κανένα κομμένο μέλος δεν φυτρώνει, κανένας τυφλός δεν βρίσκει το φως του.

Ο χριστιανικός Θεός είναι «Πανάγαθος», συνώνυμος με την αγάπη: «Ο πανάγαθος και πολυέλεος Θεός, αδελφοί μου, έχει πολλά και διάφορα ονόματα· λέγεται και φως, και ζωή, και ανάστασις. Όμως το κύριον όνομα του Θεού μας είνε και λέγεται αγάπη».
(Κοσμάς Αιτωλός, Πηγή: https://www.ekklisiaonline.gr/nea/agios-kosmas-o-etolos-na-agapate-ton-theon/ )

Πώς μπορεί όμως να είναι ο Θεός πανάγαθος, όταν τα δημιουργήματά του υποφέρουν; Μια χριστιανική απάντηση είναι ότι (όπως συνήθως) φταίει ο ίδιος ο άνθρωπος που κάνει κατάχρηση της ελεύθερης βούλησής του:
«Η απάντηση βρίσκεται στην ανθρώπινη ελευθερία: για πολλά πράγματα επιρρίπτουμε με πολλή ευκολία την ευθύνη στο Θεό, ενώ στην πραγματικότητα ευθυνόμαστε εμείς άμεσα, τα προκαλούμε δηλαδή εμείς οι ίδιοι!»
(Πηγή: https://agonistes.gr/2016/06/20/αφού-υπάρχει-θεός-γιατί-παιδιά-στην-αφ/ )
Ο άνθρωπος όντως προκαλεί δεινά και στους άλλους και στον εαυτό του. Τα μεγαλύτερά του βάσανα όμως, δεν είναι ανθρωπογενή. Σεισμοί, τσουνάμι, ηφαίστεια, πλημμύρες, κατολισθήσεις, λοιμοί, έπλητταν και πλήττουν την ανθρωπότητα και κάθε μορφή ζωής, χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Ο πανάγαθος Θεός θα μπορούσε να μην τα επιτρέπει. Ο πανάγαθος Θεός θα μπορούσε επίσης να μας κάνει λίγο εξυπνότερους ώστε να βλέπουμε τη μεγαλύτερη εικόνα και να μην βλάπτουμε ούτε τον εαυτό μας (πχ καπνίζοντας) ούτε ο ένας τον άλλον (πχ μισώντας αλλόφυλους, αλλόθρησκους, διαφορετικούς).
«Το κακό υπάρχει για παιδαγωγικούς λόγους. Χωρίς το κακό δεν αντιλαμβάνεσαι την αξία του καλού», λέει μια άλλη απολογητική προσέγγιση. Να επισημάνω ότι ένας πανάγαθος Θεός θα ήξερε ότι αρκούν οι συνηθισμένες, οι βαρετές στιγμές για να εκτιμήσεις τις καλές, δεν χρειάζεται πόνος. «Ο Θεός επιτρέπει να υποφέρουμε για να μάθουμε κάτι από αυτό, για να εκτιμήσουμε τα όσα έχουμε». Να θυμίσω ότι ο πόνος εμφανίστηκε στη φύση εκατομμύρια χρόνια πριν τον άνθρωπο, σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση της ζωής. Όλα τα πλάσματα υποφέρουν από παρόμοιους φυσικούς αστάθμητους παράγοντες, αρρωσταίνουν και υποφέρουν, πεθαίνουν με φριχτό τρόπο για να γίνουν τροφή κάποιου άλλου. Η ζωή δεν είναι σκληρή για να γίνει πνευματικό μάθημα. Αυτή είναι η φύση της, τουλάχιστον στη Γη. Ένας πανάγαθος Θεός θα έκανε όλα τα πλάσματά του να τρέφονται με ηλιακό φως, ώστε τουλάχιστον να μην προκαλούν πόνο το ένα στο άλλο. Ένας πανάγαθος Θεός εξ’ ορισμού δεν θα δημιουργούσε ούτε θα επέτρεπε τίποτε επώδυνο για τα πλάσματά του, στο σύμπαν που ο ίδιος επινόησε. Ένας πανάγαθος Θεός δεν θα καταδίκαζε σε εξαφάνιση το 99,9% των ειδών που έκανε ο ίδιος να εμφανιστούν στη Γη.

Ένα ακόμη πολύ πετυχημένο εφεύρημα της θεολογίας είναι η «Θεία οικονομία» ή «Θεία πρόνοια». Ως άλλος από μηχανής θεός, η Θεία οικονομία επεμβαίνει παρά την περίφημη ελεύθερη βούλησή μας, προκαλώντας στον άνθρωπο κάτι καλό ή κάτι κακό. Η απόδοση καταστάσεων στην επέμβασή της Θείας πρόνοιας είναι ένας ακόμη τρόπος για τους θεολόγους να πουν ότι γνωρίζουν τη βούληση του Θεού. Που κακώς αναρωτιόμαστε για όσα συμβαίνουν γύρω μας, αλλά να θυμόμαστε ότι για μια ακόμη φορά, αν υποφέρουμε είναι σίγουρα για καλό μας:
«Κύριε, πώς συμβαίνει μερικοί να ζουν λίγο στη γη και άλλοι να φθάνουν σε βαθιά γεράματα; Και γιατί άλλοι να είναι φτωχοί και άλλοι να είναι πλούσιοι;». Και άκουσε φωνή να του λέγει: «Αντώνιε, κοίτα τον εαυτό σου. Αυτά τα κανονίζει ο Θεός κατά την κρίση Του και δε σε συμφέρει να τα μάθεις…».

Ας ακούσουμε και τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσό­στομο αντί επιλόγου: «Οι θλίψεις καλλιεργούν την υπομονή. Η αγάπη του Θεού ξέρει και ρυθμίζει το μέγεθος των θλίψεων. Η Θεία Πρόνοια είναι ανεξήγητη και η φροντίδα του Θεού ακατανόητη. Τα κρί­ματα του Θεού είναι άβυσσος πολλή».
(Πηγή: https://www.vimaorthodoxias.gr/theologikos-logos-diafora/pos-oikonomei-ta-pramata-o-theos/)

Στην εκπαίδευση ισχύει ότι η επανάληψη βοηθά στην εμπέδωση. Η επανάληψη βοηθά και στην παγίωση, όμως, ακόμη και αστήρικτων πραγμάτων. Πες αρκετές φορές «Άγιος ο Θεός» και θα το πιστέψεις. Πες αρκετές φορές «Μα το Δία», και θα τον νιώσεις πραγματικό μάρτυρά σου, που θα σε τιμωρήσει αν αθετήσεις τον λόγο σου. Ο συνδυασμός επανάληψης και ακατανόητων εκφράσεων, είναι ένας σίγουρος τρόπος υποταγής. Στο μυαλό ενός πιστού, το δόγμα σχηματίζει ένα αδιαμφισβήτητο πλαίσιο συμπεριφοράς. Σε πολλές περιπτώσεις δεν τολμάει καν να σκεφτεί διαφορετικά ή με άλλες λέξεις. Θεωρεί αυτομάτως τον εαυτό του βλάσφημο, αμαρτωλό, δαιμονισμένο. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, θα είναι πάντα Μέγας. Ο Πανάγιος τάφος, θα είναι πάντα Πανάγιος. Η Θεία ορολογία βαπτίζοντας αυθαίρετα το άσπρο μαύρο και το ανύπαρκτο υπαρκτό, θυμίζει σε πολλά σημεία τη Newspeak γλώσσα, στο 1984 του Τζορτζ Όργουελ:
«Ο πόλεμος είναι ειρήνη, η ελευθερία είναι σκλαβιά, η άγνοια είναι δύναμη».