Εναλλακτική Γένεση

Πώς θα μπορούσε να είναι γραμμένη η Γένεση, αν ο συγγραφέας της ήξερε λίγη κοσμολογία, ώστε να γίνει κατανοητή από τους ανθρώπους της εποχής;
Ίσως κάπως έτσι.

Εν αρχή ο Θεός κρατούσε όλο τον κόσμο σφιχτά στη χούφτα του,
και ήταν όλη η πλάση μεγάλη σαν ένας κόκκος άμμου.
Μετά ο Θεός άνοιξε το χέρι του και σκόρπισε την πλάση του στους αχανείς αιθέρες.
Πέρασαν πολλά χρόνια και ο Θεός έφτιαξε πολλούς ήλιους εδώ κι εκεί. να φέγγουν την πλάση του και να δείχνουν το μεγαλείο της. Τους έφτιαξε τόσο μακριά τον έναν από τον άλλον, που μοιάζουν με μακρινά λυχναράκια, όπως η μεγάλη φωτιά που από μακριά μοιάζει σαν μικρή σπίθα.
Κι έφτιαξε ο Θεός τον δικό μας Ήλιο, κι έβαλε τη Γη κοντά, να τη φωτίζει και να τη ζεσταίνει. Κι έβαλε το Φεγγάρι κοντά στη Γη να φωτίζει τη νύχτα της.
Και όταν η Γη ήταν έτοιμη, ο Θεός έφτιαξε τα πρώτα μικρά ζωντανά πλάσματα μέσα στο νερό. Πέρασαν πολλά χρόνια. Και όταν η Γη ήταν έτοιμη ξανά, ο Θεός έφτιαξε τα φυτά, και τα πρώτα πλάσματα έξω από το νερό. Κι αυτά ανάσαναν οξυγόνο και κατέκτησαν την ξηρά.
Και πάλι περάσαν χρόνια. Και όταν η Γη ήταν έτοιμη ξανά, έφτιαξε ο Θεός τον Άνθρωπο.

Μερικές ερωτήσεις για τον Χριστό

Ο Χριστός, ο Υιός του Θεού ο Μονογενής, είναι το ένα από τα τρία ομοούσια και αδιαχώριστα πρόσωπα του Θείου, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Το θέμα μου δεν είναι η τριαδικότητα αυτή καθ' αυτή, αλλά ο Χριστός. Έχω μερικές απορίες.

Ο Χριστός εμφανίζεται ως Μεσσίας και σε εξωγήινους πολιτισμούς;
Γεννιέται και πεθαίνει πάντα με τον ίδιο τρόπο;
Υπάρχει κι εκεί προπατορικό αμάρτημα για να τους σώσει από αυτό; Αν όχι, η θεολογία περιπλέκεται. Αν ναι, γιατί να υπάρχει έτσι κι αλλιώς προπατορικό αμάρτημα οπουδήποτε;
Αν δεν υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί, πράγμα στατιστικά απίθανο, γιατί γεννήθηκε στη Βηθλεέμ πριν 2000 χρόνια, και όχι σε τόπο και χρόνο που να καταγραφεί ξεκάθαρα το μήνυμά του, ώστε να μην προκύψουν οι παρεξηγήσεις που οδηγούν ακόμη σε μίση και σφαγές;
Πριν γεννηθεί στη Γη, ήταν ήδη Υιός του Θεού με κάποιον άλλον τρόπο; Αν όχι, τι ήταν πριν σε σχέση με τον Θεό; Η ίδια η λέξη Υιός, υπαινίσσεται ότι είναι απόγονος με κάποιον τρόπο.

Η ιδέα του Χριστού είναι πολύ ανθρωπομορφική και εγωκεντρική. Ο Δημιουργός του σύμπαντος ενσάρκωσε τον Υιό του στην ασήμαντη Γη, σ' ένα απομακρυσμένο μέρος την αρχαιότητα, με τις πρώτες καταγραφές του γεγονότος να ξεκινούν 30-50 χρόνια μετά τον "θάνατό" του από μη αυτόπτες μάρτυρες. Γιατί;

Το "YOLO" πιστών και άπιστων

Θυμάμαι φίλο να διηγείται πώς σε επίσκεψή του στο Άγιο Όρος, βρέθηκε σε φορτηγάκι που οδηγούσε μοναχός σε επικίνδυνο δρόμο δίπλα σε γκρεμό, με το ένα χέρι έξω από το παράθυρο.
Ο φίλος του είπε, "γέροντα, εσύ τα έχεις λυμένα με τον Θεό, εξομολογήθηκες και κοινώνησες χθες, εμείς όχι ακόμη".

Σε αντίστοιχη προσωπική εμπειρία, χρειάστηκε να μεταφέρω με το αυτοκίνητο συγγενή ιερέα στο αεροδρόμιο. Επειδή είχε αργήσει και θα έχανε την πτήση του, έτρεχα στον δρόμο θεωρώντας ότι "έχω μέσο" και ο Θεός μας προστατεύει.

Άνθρωποι ζωσμένοι εκρηκτικά, ανατινάζονται για την πίστη τους παίρνοντας μαζί και άλλους ανθρώπους, με την βεβαιότητα ότι οι ίδιοι θα πάνε στον Παράδεισο, και τα άπιστα θύματα στην Κόλαση, όπως τους αξίζει.

 Η πίστη στην μετά θάνατον ζωή, μπορεί να σε κάνει από ριψοκίνδυνο έως αδιάφορο για τη ζωή, ειδικά όταν θεωρείς ότι σε προστατεύει ή σε οδηγεί  ο Θεός σου. Εξάλλου για πολλές θρησκείες η ζωή εδώ είναι "πέρασμα", "μεταβατικό στάδιο". Δεν έχει άλλη αξία πέρα από την προετοιμασία για το μετά.

YOLO. You Only Live Once. Ζεις Μόνο Μια Φορά. Κάνε την να αξίζει. Άσε πίσω σου κάτι για τους επόμενους, ή τουλάχιστον μην καταστρέφεις ό,τι βρήκες από τους προηγούμενους.

Ζήσε τη ζωή σου, διασκέδασέ την, μην την βάζεις όμως σε κίνδυνο χωρίς λόγο.

Αυτή είναι, δεν έχεις άλλη...

Γιατί να είσαι "καλός" αν δεν υπάρχει Θεϊκή τιμωρία;

Γιατί να είσαι "καλός" αν δεν υπάρχει θεϊκή τιμωρία;

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν ένας φίλος ανέφερε στο blog του ότι είχε ένα πρόβλημα υγείας, του είπα μεταξύ άλλων το κλισέ, "In God we trust". Εκείνος μου απάντησε, "In science we trust".

Ζώντας στην Ελλάδα, θεωρούσα δεδομένο ότι όλοι γύρω μου είναι, έστω και στοιχειωδώς, χριστιανοί. Η απάντησή του ήταν κάτι πρωτοφανές για μένα. Ήταν ο πρώτος "άθεος" που γνώριζα, εν γνώσει μου.

Κάποια στιγμή, καιρό μετά, τον συνάντησα από κοντά και αφού του ζήτησα συγνώμη γιατί «του πουλούσα φιλοσοφία σε φάση που είχε πρόβλημα υγείας», τον ρώτησα κάτι που πλέον αναγνωρίζω ως καθαρά χριστιανικό. «Αν δεν πιστεύεις ότι υπάρχει θεός να σε τιμωρήσει, γιατί δεν κλέβεις, βιάζεις κλπ;». Με κοίταξε έκπληκτος. «Γιατί να κάνω κάτι τέτοιο;» με ρώτησε. «Δεν θέλω να κάνω κακό σε κάποιον». Κανονικά θα έπρεπε να μου έχει πει, «Καλά, για τόσο μ@#$%% με έχεις;». Και θα είχε δίκιο.

Όταν μετά από πολλή σκέψη, απέρριψα τον χριστιανισμό ως θρησκεία, και άλλαξα απόψεις για τις πιθανότητες ύπαρξης Δημιουργού Παρατηρητή, του ζήτησα εκ νέου συγνώμη για την ερώτησή μου. Ούτε εγώ πίστευα πλέον ότι υπάρχει θεϊκή τιμωρία. Έγινα παλιοχαρακτήρας; Όχι, μάλλον το αντίθετο. Μεταξύ άλλων, ψυχολογικά δεν υπήρχε παράβαση να κάνω, «φράχτης να πηδήξω».

Αργότερα βέβαια συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν αποκλειστικά δική μου σκέψη, κάθε άλλο. Θυμήθηκα ότι σε συζητήσεις με φίλους χριστιανούς, σε όλες τις ηλικίες, στην υποθετική (και σκανδαλιστική) ερώτηση, «Τι θα έκανες αν δεν υπήρχε Θεός για μια μέρα», όλοι απαντούσαμε ότι θα πηγαίναμε με πολλές γυναίκες (με ή χωρίς την συγκατάθεσή τους κατά περίπτωση), θα κλέβαμε μηχανές και αυτοκίνητα, γενικά θα βγάζαμε τα σπασμένα. Σαν τα παιδιά που έφυγαν οι γονείς και τα άφησαν σπίτι μόνα. Συνειδητοποίησα επίσης ότι ως αποτέλεσμα αυτού του τρόπου σκέψης, της τυπικά καλής διαγωγής λόγω φόβου της τιμωρίας δηλαδή, γίνονται οι πιο ακραίες «παραβιάσεις» όπου υπάρχει ασάφεια ή η δυνατότητα.

Τραγικό παράδειγμα, καταπιεσμένες κοπέλες που με την πρώτη ευκαιρία κάνουν ερωτικά τα πάντα, εκτός από διάρρηξη του παρθενικού τους υμένα. Ή/και, κάτω από την καταπίεση της επιβεβλημένης από την οικογένεια θρησκείας, παντρεύονται «τον πρώτο τυχόντα» σε πολύ νεαρή ηλικία και με μηδενική πείρα στη ζωή, προκειμένου να φύγουν από το καταπιεστικό τους σπίτι.

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες λόγων να είναι κανείς «σωστός» και δεν αφορούν καθόλου τον Θεό.

Κατ' αρχάς, ειδικά ως ανώτερα θηλαστικά, υπάρχει στο DNA μας η ενσυναίσθηση. Η κατανόησή μας για τον πόνο του άλλου, μάλιστα, φτάνει και μέχρι τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα για τους περισσότερους. Νοιαζόμαστε τα ζώα, τα φυτά, γενικά οτιδήποτε ζωντανό. Πολλοί άνθρωποι θυσιάζουν τη ζωή τους στην υπηρεσία των άλλων, και αυτό συμβαίνει και συνέβαινε πάντα, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους, αν έχουν.

Υπάρχουν επίσης τα επίκτητα, κοινωνικά κριτήρια. Οι γονείς σου επιδοκιμάζουν την καλή σου συμπεριφορά, αποδοκιμάζουν και τιμωρούν την κακή. Το ίδιο και η κοινωνία. Ουσιαστικά, για να υπάρξει κοινωνία, δεν μπορούν να επικρατούν αντικοινωνικές συμπεριφορές. Οι εξαιρέσεις όχι μόνο στηλιτεύονται, αλλά και τιμωρούνται. Υπάρχει αστυνομικό και νομικό σύστημα. Κανείς δεν θέλει να περνά τη ζωή του στη φυλακή, ή να εκτελεστεί. Ο πιο σίγουρος τρόπος για να αποφύγεις τη σύλληψη, είναι να μην κάνεις παράβαση εξ' αρχής.

Οι «κοινωνιοπαθείς» (sociopaths) και οι ψυχοπαθείς (psychopaths) είναι ειδικές αποκλίσεις. Στην πρώτη περίπτωση φταίνε συνήθως κοινωνικοί παράγοντες, κακοποίηση, λάθος ζωή. Στην δεύτερη περίπτωση φαίνεται να υπάρχουν γενετικές ανωμαλίες που στερούν τον ψυχοπαθή από συναισθήματα αγάπης, λύπης, συμπάθειας κλπ.

Στην πλειοψηφία τους οι παράνομοι και παραβάτες είναι πιστοί κάποιας θρησκείας. Θεωρούν είτε ότι «θα τους κρίνει ο Θεός» γιατί κατά βάθος είναι καλοί, είτε ότι αυτό που έκαναν δικαιώνεται από την πίστη τους. Επίσης, ακόμη και όταν «γλιστρήσουν» και «πέσουν», υπάρχει πάντα η εξομολόγηση και η μετάνοια για να τα σβήσουν όλα.

Όπως έχω ξαναγράψει και δεν είμαι ο μόνος, αν είσαι καλός μόνο και μόνο επειδή φοβάσαι την τιμωρία, κάτι δεν πάει καλά με τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα.

Το ιστορικό ενός "θαύματος"

Σημειώνω το ιστορικό του "θαύματος" της διάσωσης της κ. Βασιλικής Πλεξίδα εδώ, γιατί η εξέλιξή του παρουσιάζει ενδιαφέρον, καθώς με το πέρασμα του χρόνου, προστίθενται νέες λεπτομέρειες.

Στις 19 Απριλίου 2017, ένα στρατιωτικό ελικόπτερο συνετρίβη στην Ελασσόνα. Από την πτώση σκοτώθηκαν ακαριαία τέσσερις από τους πέντε επιβαίνοντες. Η αρχιλοχίας Βασιλική Πλεξίδα σώθηκε "ως εκ θαύματος". Ουσιαστικά το κάθισμά της εκτινάχθηκε εκτός ελικοπτέρου μαζί με την ίδια, σώζοντάς την από τα συντρίμμια.

Αρχικά (δημοσίευμα 20 Απριλίου 2017) η κ. Πλεξίδα είπε ότι έχασε τις αισθήσεις της, και ώρα μετά που τις ξαναβρήκε, ήταν σαν να ξυπνά από εφιάλτη με πόνους στο σώμα.

Αρχές Μαΐου 2017 κυκλοφόρησε ένα δημοσίευμα το οποίο μιλούσε για εμφάνιση και επανεμφάνιση της Παναγίας στην κ. Πλεξίδα, και για το θαύμα της διάσωσής της με πολλές λεπτομέρειες. Κάποιες από αυτές όπως ο αριθμός των 1.200 πιρτσινιών που κρατούν το κάθισμα, διαψεύσιμες.

8 Μαϊου, η κ. Πλεξίδα με post της στο Facebook, επικύρωσε τα όσα λέγονταν στο δημοσίευμα, διορθώνοντας μάλιστα μια παράξενη λεπτομέρεια. (η ενορατική μοναχή της ιστορίας δεν είπε ότι "σκοτώθηκαν οι υπόλοιποι", αλλά ότι "δεν ήξερε τι θα γίνει με αυτούς")
Edit 20/4/2018: Το ποστ στο facebook δεν υπάρχει πλέον. Αφήνω εδώ archived δημοσίευμα που κάνει αναφορά στο εν λόγω post αυτολεξεί.

13 Ιουλίου 2017 πήγε στο μοναστήρι της Παναγίας Ακρωτηριανής που αναφερόταν στο δημοσίευμα για προσκύνημα και επανέλαβε τις λεπτομέρειες του "θαύματος" που περιγράφηκαν στο δημοσίευμα του Μαΐου. Παρών ήταν ο Υπ. Άμυνας Πάνος Καμένος, τα ΜΜΕ και πολύς κόσμος.
Περιγραφή του θαύματος υπάρχει και εδώ: σε σελίδα Γ.Ο.Χ. με νέες λεπτομέρειες για διάφορες φάσεις του.

ΕΝΘΕΤΟ: Το θαύμα δημιούργησε αντιμαχίες παλαιού και νέου ημερολογίου, καθώς το μοναστήρι της Παναγίας Ακρωτηριανής, είναι παλιοημερολογίτικο.

Αρχές Νοεμβρίου 2017, σε ομιλία της, προσέθεσε δύο νέα στοιχεία. Η Παναγία της είπε "Θέλω να κηρύττεις το θαύμα το οποίο σου έγινε, για να δυναμώσει η πίστη όλων για τα έσχατα γεγονότα τα οποία έρχονται". (Πάλι/πάντα στις εσχατιές των καιρών είμαστε)
Μάθαμε επίσης ότι ένας γιατρός της είπε πως όταν την έφεραν στο νοσοκομείο, μύριζε μύρο.  (Δεν ξέρουμε ποιος γιατρός, δεν το μύρισε κανένας άλλος και περίμενε 8 μήνες για να της το πει).

Στις 17 Δεκεμβρίου 2017, είδαμε σε εκπομπή του Star να λέει κι άλλες λεπτομέρειες σε ομιλία της, όπως ότι η Παναγία την κρατούσε όπως ακριβώς κρατάει τον Χριστό στην εικόνα της Παναγίας Ακρωτηριανής, ότι ξήλωσε το πάτωμα μαζί με τα 1.200 περτσίνια κλπ.

Στις 19 Απριλίου του 2018 επέστρεψε στον τόπο του ατυχήματος με αφορμή το κλείσιμο ενός έτους, σε μνημείο που έστησε εκεί ευχαριστώντας την Παναγία για το θαύμα που "της έγινε". Επάνω στο μνημείο υπάρχει κείμενο που γράψει ακριβώς αυτό.
Στο άρθρο διαβάζουμε νέα στοιχεία για το πώς της μιλούσε η Παναγία όσο περίμενε βοήθεια. Θυμίζω ότι αρχικά είπε πώς έχασε τις αισθήσεις της και ξύπνησε με πόνους, σαν από εφιάλτη.
Βίντεο από το δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ, με αρκετές δηλώσεις της κ. Πλεξίδα.
Κάνει σχετικό ποστ στο facebook. Με την ευκαιρία, βλέπω (20/4/2018) ότι έχει σβήσει όλα τα προηγούμενα ποστ που αφορούσαν συμμετοχές σε διαγωνισμούς της Φαίης Σκορδά, της Ελένης Μενεγάκη και άλλων life style εκπομπών. Δημόσια, είναι πλέον ορατά, ένα ποστ φωτογραφία με τον σύζυγό της από το 2016, ένα ποστ για την Παναγία Ακρωτηριανή, και το ποστ με την επίσκεψη στο μνημείο που έστησε εκεί που έπεσε.

Να επισημάνω κάτι τεχνικό. Τα καθίσματα των Huey δεν είναι περτσινωμένα στο πάτωμα. Αντιθέτως θα έλεγα, βγαίνουν σχετικά εύκολα προκειμένου να αλλάζει η σύνθεση στο πίσω μέρος του ελικοπτέρου ανάλογα με την περίπτωση.

Στις 23 Φεβρουαρίου 2020, είδα αυτό το βίντεο https://www.facebook.com/adogmatistakwlopaida/videos/1117642588612036/

Εδώ μας λέει νέα στοιχεία, μεταξύ των οποίων ότι πριν πετάξει είχε πάρει την ευλογίας της ηγουμένης Ανθοδόχης, που της είπε να έχει μαζί της όλα τα πνευματικά όπλα τα οποία είχαν πει.
Είχε λοιπόν μαζί της,
το Άγιο Τετραβάγγελο
την Αγία επιστολή του Ιησού Χριστού,
το λαδάκι από τη θαυματουργή καντήλα
τον Αγιασμό της Ναζαρέτ
την εικόνα της Παναγίας της Ακρωτηριανής Σεραφιώτισας της θεραπεύτριας
και το εικονάκι της γερόντισσας Ανθούσας της Μακαριστής.

Δεν μπορείς να μην αμαρτήσεις...

Είναι αδύνατο να μην αμαρτήσεις. Πρακτικά αδύνατο.
Ένας πιστός θα έλεγε, "φταίει η αδύναμη φύση μας". Εγώ θα έλεγα ότι "Είναι η φύση μας".
Δεν "φταίει" επειδή είναι "αδύναμη". Αυτή είναι. Και πάνω σ' αυτήν, χτίστηκε το σύστημα των αναπόφευκτων αμαρτιών. Επαναλαμβάνω, υπάρχουν αναπόφευκτες αμαρτίες. Το παιχνίδι είναι στημένο πάνω σ' έναν αυθαίρετο ορισμό αμαρτιών.
Όλες οι μεγάλες θρησκείες, έχουν απαγορεύσεις ενάντιες στις πιο βασικές και ενστικτώδεις ανάγκες του ανθρώπου.
Απαγορεύουν συγκεκριμένες τροφές συγκεκριμένες μέρες ή ώρες.
Απαγορεύουν τις ερωτικές επαφές εκτός συγκεκριμένων κανόνων, με βασικότερο την αναπαραγωγή ως μοναδικό σκοπό της συνεύρεσης.
Περιορίζουν την ελευθερία να κάνεις διάφορα πράγματα που δεν ενοχλούν κανέναν άλλον, εκτός από τον εκάστοτε Θεό, όπως το να φορέσεις συγκεκριμένα υφάσματα ταυτόχρονα, να φας χοιρινό ή να κάνεις τατουάζ.
Όλα αυτά ίσως με πολλή εγκράτεια, πίστη και λοιπά, καταφέρεις να τα πετύχεις. Δεν ξέρω αν είναι άξιο θαυμασμού κάτι τέτοιο, καθώς ουσιαστικά κατάφερες να πας ενάντια στη φύση σου ταλαιπωρώντας το σώμα και το πνεύμα σου. Δεν ξέρω ποιος Θεός θα σκεφτόταν κάτι τέτοιο ως δοκιμασία, γνωρίζοντας όχι μόνο τις δυνατότητές μας, αλλά και το τελικό αποτέλεσμα.

Προπάντων όμως, κι εδώ είναι η παγίδα, στις αμαρτίες περιλαμβάνονται και οι "αμαρτωλές" σκέψεις. Σου άρεσε η γυναίκα του γείτονα; Το αμάξι του; Αμάρτησες ήδη.  Σκέφτηκες να καρφώσεις ένα τσεκούρι στο κεφάλι του αφεντικού σου επειδή σου την έδωσε; Στην κόλαση. Έχεις γίνει έξαλλος με τον οδηγό μπροστά σου; Είσαι άξιος αιώνιας τιμωρίας.

Η αναπόφευκτη αμαρτία της σκέψης οδηγεί σε ενοχές. Και οι ενοχές, σε νέες αμαρτίες της σκέψης και του σώματος. Παράλληλα, αυτός που νιώθει ότι "εξέπεσε", βρίσκει συχνά ψυχολογική ευκαιρία να "ξεπέσει" όντως. Ο πιστός που νιώθει αμαρτωλός, μπορεί να θεωρήσει τον εαυτό του επαρκώς "κυριευμένο από τον Σατανά" ώστε να κάνει τις πιο ακραίες "αμαρτίες" με την ευκαιρία της (προσωρινής πάντα) πτώσης.

 Πρόκειται για έναν ακόμη φαύλο κύκλο, με αστείρευτα καύσιμα. Είναι αδύνατο να μην σκεφτείς κάτι απαγορευμένο. Ακόμη κι αν τα καταφέρεις, είναι αμαρτία να αναγνωρίσεις ότι τα κατάφερες, αλαζονία. Ό,τι και να κάνεις, είναι αδύνατο να μην αμαρτήσεις κάπως.
Ας μη ξεχνάμε εξάλλου, ότι για κάποιες θρησκείες, είσαι αμαρτωλός με το που γεννιέσαι. Ένοχος πριν κάνεις οτιδήποτε.

Όσοι έχουν βρεθεί σε εκκλησία θα έχουν παρατηρήσει ότι εκεί τους έρχονται οι πιο άσχετες και "πονηρές" σκέψεις. Είναι ο Σατανάς που τους βάζει σε πειρασμό; Όχι. Είναι η ψυχολογία του απαγορευμένου. "Μην σκεφτείς έναν ροζ ελέφαντα" σου λένε, και αμέσως σκέφτεσαι ροζ ελέφαντες. Είναι ακόμη πιο πιθανό να σου συμβεί, όταν βρίσκεσαι σε έναν ιερό χώρο στον οποίο ξέρεις ότι είναι απολύτως απαράδεκτο να σκεφτείς αμαρτωλά πράγματα. Τότε θα τα σκεφτείς όλα. Και θα νιώσεις ένοχος, αδύναμος, αμαρτωλός. Αυτός ήταν ο σκοπός εξ' αρχής.

Όλες τις αμαρτίες σου, θα τις συζητήσεις με τον εκάστοτε πνευματικό. Που ξέρει όλες τις αμαρτίες της κοινότητας, και το μόνο που τον εμποδίζει να το εκμεταλλευτεί προς όφελός του ή/και εναντίον σου, είναι η δική του πίστη στον Θεό, για να τηρήσει τον όρκο σιωπής της εξομολόγησης. Αλλά δεν θέλω να πιάσω εδώ αυτό το θέμα.

Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα είναι όλα αμαρτήματα του τρόπου σκέψης. Οκνηρία, Αλαζονεία, Λαιμαργία, Λαγνεία, Απληστία, Οργή, Ζηλοφθονία. Ναι, στην υπερβολή τους όλα αυτά είναι αρνητικά χαρακτηριστικά, δεν είναι όμως και θανάσιμες αμαρτίες. Επίσης, είναι σχεδόν αδύνατο να μην έχει νιώσει κάποιος έστω και μια φορά κάτι από όλα αυτά. Μερικά και συστηματικά. Είναι αναπόφευκτο. Και θα θυμώσεις, και θα ζηλέψεις, και θα βαρεθείς, και θα επιθυμήσεις.
Από τη λίστα των θανάσιμων αμαρτημάτων πάντως, παραδόξως απουσιάζουν ο Φόνος (κυρίαρχη "αμαρτία" για μένα ως μη αναστρέψιμη κατάσταση), ο Βιασμός (ειδικά ανηλίκου), η Κακοποίηση (σωματική και ψυχική), η Ανισότητα(φύλων και φυλών) οπότε και η Υποδούλωση. Ένα σωρό βασικές κατά του συνανθρώπου "αμαρτίες".

Από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, κανένα δεν κάνει ουσιαστικό κακό στον άλλον. Ίσως γι' αυτό δεν περιλαμβάνονται σε καμία νομοθεσία. Αντιθέτως, κάποια μπορούν να θεωρηθούν έως και ελαφρυντικά, σ' ένα ανθρώπινο δικαστήριο. "Εν βρασμώ ψυχής".
Ναι, ξέρω, υπάρχουν οι Δέκα Εντολές. Εκεί το "ου φονεύσεις" είναι έβδομο. Το αδικώ λίγο βέβαια,  καθώς οι τέσσερις πρώτες Εντολές αφορούν τον Θεό οπότε ουσιαστικά είναι τρίτο, αλλά στο σύνολο των Δέκα Εντολών θα γράψω αλλού.

Επίσης, αυνανισμός και ομοφυλοφιλία είναι καταδικαστέες "αμαρτίες", από τις μεγάλες θρησκείες. Με άλλα λόγια ερωτικές "πρακτικές" που συναντώνται και σε άλλα ζωντανά πλάσματα παντού στη φύση και έχουν εξελικτικό λόγο ύπαρξής, θεωρούνται αμαρτίες από τον Θεό που τις δημιούργησε.

Για να έχει νόημα ο όρος, αμαρτία θα έπρεπε να θεωρείται μια πράξη ή σκέψη που κάνει περισσότερο κακό, παρά καλό σ' εσένα και τους άλλους.
 Τι κακό κάνει και σε ποιον, να φας κρέας την Παρασκευή; Να αυνανιστείς; Να κοιμηθείς με όποιον συναινούντα ενήλικο θέλεις; Να δουλέψεις Σάββατο;

Δεν προσπαθώ να καταργήσω την έννοια της αμαρτίας, για να δικαιολογήσω πράξεις, δικές μου ή άλλων.  Προφανώς οι ενέργειες που βλάπτουν τους άλλους είναι καταδικαστέες. Προφανώς η μοιχεία οδηγεί σε προβλήματα, αν μη τι άλλο πληγώνοντας τον απατηθέντα. Προφανώς ο βιασμός καταπατά την ελευθερία του άλλου. Ωπ, το τελευταίο δεν είναι αμαρτία. Αν παντρευτείς την δεκατετράχρονη, η συνεύρεση μαζί της δεν είναι αμαρτία. Ούτε αν είναι σκλάβα. Προσωπικά όμως, δεν παύω να το θεωρώ βιασμό (ανηλίκου) και λάθος. Ίσως επειδή δεν χρειάζονται οι οδηγίες κάποιας θρησκείας ή η απειλή κάποιας Κόλασης, προκειμένου να μην είμαι παλιάνθρωπος.

Πράγματα που δεν βλάπτουν κανέναν άλλον, ή κανέναν απολύτως όμως, δεν θα έπρεπε να συγκαταλέγονται στις αμαρτίες. Και ευτυχώς, στα "πολιτισμένα" κράτη, οι νομοθεσίες δεν βασίζονται στις "αμαρτίες" των κατά τόπους επικρατούντων Ιερών Βιβλίων.

Θαύμα από αξιόπιστη πηγή...

Όταν ήμουν γύρω στα 12, άκουσα το εξής θαύμα, από πολύ αξιόπιστη πηγή. Δεν θυμάμαι αν ήταν ιερέας, κατηχητής ή συγγενής, αλλά η πηγή ήταν αξιόπιστη.

Το θαύμα έλεγε για ένα παιδάκι που μπήκε στο ιερό μιας εκκλησίας κάποια άσχετη στιγμή, και είδε τον  παππούλη που λειτουργούσε να αιωρείται μισό μέτρο πάνω από το έδαφος. Ο ιερέας γύρισε στο παιδάκι, του έκανε νόημα με το δάχτυλο μπροστά στο στόμα "σσστ" να μην μιλήσει, και συνέχισε την προσευχή του. Το παιδάκι προφανώς μίλησε, κι έτσι έφτασε το θαύμα από αξιόπιστη πηγή στην αξιόπιστη πηγή μου.

Ήταν ένα πολύ εντυπωσιακό θαύμα, ενδεικτικό της ταπεινότητας των άγιων ανθρώπων και της δύναμης του Θεού. Έτσι πίστευα, και ως τέτοιο το έλεγα. Φαντάζομαι ότι αν ήμουν ομαδάρχης κάποιας χριστιανικής ομάδας, θα το περιέγραφα κι εγώ όλο συγκίνηση, και τα παιδιά θα το πίστευαν χωρίς δεύτερη σκέψη.

Όσο πίστευα λοιπόν, δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι ένα τέτοιο θαύμα ήταν λίγο ασύμβατο με τη φύση του Θεού όπως την είχα διδαχθεί. Κατ' αρχάς, αν δεν είχε μπει κατά λάθος το παιδάκι, κανείς άλλος δεν θα ήξερε για το θαύμα εκτός από τον ιερέα. Τον οποίο ο Θεός έκανε να αιωρείται έτσι ώστε τι; Τι πετύχαινε με αυτό το προσωπικό θαύμα; Να του δείξει ότι έχει τη Θεία Χάρη; Νόμιζα ότι ο Θεός δεν φανερώνεται με αυτόν τον τρόπο, δεν δοκιμάζεται, δεν προβάλλεται. Εξ' άλλου η αιώρηση θα ήταν τροφή για τον εγωισμό του ιερέα. "Αιωρούμαι, είμαι ευλογημένος!".

Αν ο Θεός δεν ήθελε να μαθευτεί το θαύμα παραέξω, απλώς δεν θα το πραγματοποιούσε

τη συγκεκριμένη στιγμή για να μην το δει το παιδί. Δεν θα άφηνε απλώς τον ιερέα να του κάνει "σσστ", ξέροντας ότι το παιδάκι θα μιλήσει τελικά.
 Το ότι ο ιερέας ενώ προσεύχεται τόσο θερμά που αιωρείται, αντιλαμβάνεται το παιδάκι και του κάνει "σσστ" εκτός από παράξενο, είναι συνηθισμένο τέχνημα σε τέτοιες ιστορίες ώστε να τονίζεται η ταπεινότητα.
Πάρα πολύ συχνά στα θαύματα, αυτός που τα περιγράφει λέει ότι είτε κάποιος Άγιος (σε όραμα, σε όνειρο), είτε κάποιος άγιος άνθρωπος, του απαγόρευσε να μιλήσει αρχικά. Για κάποιο λόγο βέβαια, του επέτρεψε να μιλήσει αργότερα, ή αυτός που είδε το θαύμα αποφάσισε να σπάσει τη σιωπή του παρά την απαγόρευση του Αγίου. Αυτό δεν βγάζει κανένα νόημα βέβαια. Ποιος πιστός τολμάει να παραβλέψει τέτοια εντολή; Εξάλλου το θαύμα γίνεται γνωστό τελικά, οπότε η απαγόρευση ή η καθυστέρηση και η άρση της, δεν έχει νόημα από την πλευρά του αγίου.  Έχει όμως νόημα από την πλευρά του ανθρώπου που ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙ το θαύμα, είτε το πιστεύει, είτε όχι.

Αφ' ενός όπως είπα, του δίνει μια αίγλη ταπεινότητας. Ταπεινότητας περιορισμένου χρόνου βέβαια, γιατί μπορεί να μην ήξερε κανείς για το θαύμα μέχρι που το αποκάλυψε αυτός που το έζησε, αλλά από τη στιγμή που το αποκάλυψε και μετά, το ξέρουν όλοι. Αυτό μπορεί να κάνει καλό στην ψυχολογία αυτού που δημιουργεί το θαύμα και το πιστεύει (υπήρξα ευλογημένος) αλλά δεν κάνει καλό στην ταπεινότητα του Αγίου (δείτε τι έκανα).

Αφ' ετέρου, αυτός που δημιουργεί εν γνώσει του το θαύμα, έστω και με καλές προθέσεις προκειμένου να φτιάξει μια διδακτική ιστορία, όταν το τοποθετεί στο παρελθόν, το απομακρύνει χρονικά, κάνοντας δύσκολη την εξακρίβωση των λεπτομερειών.  Μια θαυματουργή ανάνηψη στο Νοσοκομείο Παίδων το Πάσχα του 2010 είναι εύκολο να βρεθεί. Μια αντίστοιχη ανάνηψη το 1985 όμως, θα οδηγήσει τον σκεπτικιστή στα σκονισμένα υπόγεια του Νοσοκομείου να ψάχνει μάταια καρτέλες ασθενών.

Υπάρχει μια "βιομηχανία θαυμάτων" εκεί έξω. Ένας φαύλος κύκλος που ανακυκλώνεται και ανατροφοδοτείται από τους πιστούς. Ενήλικες με κύρος, (γονείς, ιερείς, καθηγητές, κατηχητές) διηγούνται σε παιδιά θαύματα, και τα παιδιά τα πιστεύουν και τα δέχονται άκριτα. Οι τυχόν ερωτήσεις απαντώνται πάντα με μια παραλλαγή του "ο Θεός έχει τη δύναμη να κάνει ό,τι θέλει".
Τα παιδιά γίνονται ενήλικες με κύρος, και διηγούνται εκ νέου τα θαύματα. Τα διηγούνται και μεταξύ τους, επεκτείνοντας το δίκτυο των "αξιόπιστων πηγών".

Υπάρχει κι ένα ακόμη πρόβλημα με τις ιστορίες θαυμάτων. Ανοίγουν άλλο ένα παράθυρο στο μεταφυσικό. Γιατί αν πιστεύεις χωρίς δεύτερη σκέψη ότι ένας ιερέας αιωρείται με τη δύναμη του Θεού, θα πιστέψεις και ότι μια μάγισσα αιωρείται με τη δύναμη του Διαβόλου. Και θα την κάψεις. 

Θα πιστέψεις ότι ένα γεφύρι είναι μαγεμένο και θα "στοιχειώσεις" τη γυναίκα του πρωτομάστορα. Θα χάσεις τον ύπνο σου πιστεύοντας ότι σου έχουν κάνει μάγια, και θα πας σε μάγισσα να κάνει... αντίμετρα. Θα διαβάσεις το κακό ζώδιό σου και όλα θα σου πάνε στραβά επειδή εκεί τα οδηγείς υποσυνείδητα.

Το θαύμα του παππούλη λοιπόν, κανονικά θα έμενε κρυφό, αλλά τελικά δεν έμεινε. Ξέρετε ποιο θαύμα θα ήταν υπέροχα να έμενε κρυφό; Ένα από αυτά που θα φρόντιζε να μην υπάρχει καρκίνος ή παρασιτικές ασθένειες στα νεογέννητα. Όχι που θα τα γιάτρευε, αλλά που θα φρόντιζε να μην υπάρχουν αυτές οι ασθένειες καθόλου. Να μας είναι άγνωστες.
Έχω στο νου μου κι ένα ακόμη είδος "κρυφού" θαύματος. Τα τσουνάμι, οι σεισμοί, οι φυσικές καταστροφές που σκοτώνουν χιλιάδες, θα μπορούσαν να χτυπούν μερικά χιλιόμετρα παραδίπλα, σε ακατοίκητες περιοχές. Θα λέγαμε, "δόξα τω Θεώ" χτύπησε δίπλα, και θα συνεχίζαμε τη ζωή μας. Και δεν θα ξέραμε τίποτε, ούτε για το θαύμα που έσωσε χιλιάδες, ούτε για το άλλο που σήκωσε στον αέρα τον παππούλη.

Η "μοναδική" ανθρώπινη φύση

Άνθρωπος. Το καλύτερο πλάσμα της Γης. Η κορωνίδα του πολιτισμού. Το εκλεκτό πλάσμα του Θεού.
Ευσεβείς πόθοι...
Μας αρέσει να κολακεύουμε τον εαυτό μας. Κάθε μεγάλη θρησκεία εξάλλου, έχει βάλει τον άνθρωπο στην κορυφή, θεωρώντας τα υπόλοιπα πλάσματα υπηρέτες του, αναλώσιμα, άνευ σημασίας.
Η αλήθεια είναι ότι ο εγκέφαλός μας απέχει πολύ από το αμέσως εξυπνότερο είδος του πλανήτη.
Αυτό μας κάνει εξυπνότερους, με δυνατότητα σχετικά πολύπλοκων συλλογισμών. Έχουμε δημιουργήσει σύνθετες γλώσσες, ιδέες, επιστήμες, μαθηματικά. Η γραφή ήταν από τις σημαντικότερες εφευρέσεις, αφού επέτρεψε την διάδοση, και προπάντων την διατήρηση των ιδεών.
Η ζωή μας είναι πολύ σύντομη για να σκεφτούμε τα πάντα μόνοι μας. Η "έτοιμη γνώση" των προηγούμενων, βοηθά να "σταθούμε στους ώμους γιγάντων".

Ο ανθρωποκεντρισμός οδηγεί κάποιους στην εντύπωση, ότι είναι τόσο "τέλειοι" που οι αισθήσεις τους είναι το καθοριστικό όριο. Δεν είναι έτσι όμως.
Είμαστε ατελή πλάσματα, με ατελείς αισθήσεις και αντίληψη του κόσμου γύρω μας. Αν βλέπαμε το υπέρυθρο φάσμα για παράδειγμα, θα είχαμε άλλη εικόνα για το σύμπαν. Δείτε για παράδειγμα εδώ, τον Ήλιο μας στο υπεριώδες.
Υπάρχουν πλάσματα που αντιλαμβάνονται το μαγνητικό πεδίο της Γης, και κινούνται αναλόγως στους ωκεανούς. Πουλιά έχουν πολύ καλύτερα μάτια από τα δικά μας. Τα "ταπεινά" χταπόδια, έχουν καλύτερα μάτια από τα δικά μας. Τα σκυλιά ακούνε πολύ περισσότερες συχνότητες από εμάς.  Εκατομμύρια συχνότητες εκπέμπονται συνεχώς γύρω μας, για τις οποίες οι αισθήσεις μας δεν έχουν ιδέα.
Μια παρένθεση εδώ. Οι αισθήσεις μας είναι ατελείς, έχουμε όμως δημιουργήσει μηχανήματα
που αντιλαμβάνονται όλο το φάσμα των συχνοτήτων. Και αυτά τα μηχανήματα δεν έχουν εντοπίσει, ανεξήγητα παραφυσικά φαινόμενα, εξωπραγματικές μετρήσεις ή διαστρεβλώσεις της φυσικής, ούτε στη Γη, ούτε στο ορατό σύμπαν. Αν συμβαίνει κάτι "μεταφυσικό", συμβαίνει τόσο έξω από τη φύση, που δεν την επηρεάζει. Δεν αφορά το σύμπαν μας, με άλλα λόγια.

Το ανθρώπινο μυαλό είναι το καλύτερο του πλανήτη, δεν είναι όμως το καλύτερο δυνατό. Οι συλλογισμοί μας είναι περιορισμένοι. Οι παράμετροι που μπορούμε να λαμβάνουμε υπ' όψιν ταυτόχρονα, πεπερασμένες. Δυσκολευόμαστε να συγκρατήσουμε νούμερα, λέξεις ή φράσεις στο μυαλό μας. Μαθαίνουμε αργά.
Σαν να μην έφταναν οι μαθησιακοί περιορισμοί, έχουμε και την ψυχολογία. Η διαμόρφωση του εγκεφάλου λόγω κληρονομικότητας, αλλά προπάντων λόγω περιβάλλοντος, διαπαιδαγώγησης και εκπαίδευσης, οδηγεί σε διαφορετική στάση απέναντι στα πράγματα, ανάλογα με τον άνθρωπο.
Η συλλογιστική μας ακρίβεια εξαρτάται από υποκειμενικούς παράγοντες όπως η κούραση, η πείνα, η νύστα, η πηγή της πληροφορίας μας. Ευκολότερα μαθαίνουμε κάτι, παρά το ξεμαθαίνουμε επειδή τελικά ήταν λάθος. Θεωρούμε τόσο σημαντικές τις ιδεολογίες μας, που πολεμάμε και σκοτωνόμαστε γι' αυτές. Μας είναι ευκολότερο να βρούμε διαφορές, παρά ομοιότητες με τους άλλους. Έχουμε νευρώσεις, παράλογες ιδιοτροπίες.
Ως ζωντανά πλάσματα, αποφασίζουμε βάσει της χημείας του εγκεφάλου, περισσότερο απ' όσο νομίζουμε.

Ο άνθρωπος είναι εξαιρετικά ατελές και "ασήμαντο" πλάσμα. Όχι από λάθος κατασκευής ή "πτώση". Αυτή είναι η φύση του, εδώ έφτασε η εξέλιξη τον εγκέφαλό του ως τώρα. Αυτές είναι οι δυνατότητές του. Ελπίζω να προλάβουμε να εξελιχθούμε τόσο ώστε να αγωνιστούμε όλοι μαζί για το κοινό καλό, πριν κυριολεκτικά σκοτωθούμε μεταξύ μας. Έχουμε μερικά εκατομμύρια χρόνια πριν σβήσει ο δικός μας Ήλιος...

Η ζωή στο σύμπαν

Δεν ξέρουμε πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν. Γίνονται πολλές υποθέσεις προς κάθε κατεύθυνση. Ο Λόρενς Κράους, στο «Ένα σύμπαν από το τίποτε», υποστηρίζει με αρκετά πειστικά επιχειρήματα (κατά τη γνώμη μου) ότι κβαντικές διακυμάνσεις στο «κενό» μπορεί να ξεκινήσουν ένα σύμπαν.

Στον αντίποδα, διάφορες θεολογίες προτείνουν διάφορες «ανώτερες δυνάμεις».

Δεν ξέρουμε με σιγουριά. Κανείς. Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα.

Το σύμπαν μπορεί να είναι αποτέλεσμα συνειδητού δημιουργού. Κάποιου Κοσμικού Χημικού ίσως, που κάνει πειράματα με big bangs. Ακόμη κι έτσι όμως, η ζωή ίσως (πιθανώς) να είναι ένα εντελώς τυχαίο, μη επιδιωκόμενο και μη αναμενόμενο υποπροϊόν της εμφάνισης του σύμπαντος.

Σε κοσμική κλίμακα, η επίδραση της ζωής στο σύμπαν είναι μηδαμινή. Κάθε στιγμή που περνάει, γεννιούνται και πεθαίνουν άστρα, συγχωνεύονται γαλαξίες. Η ζωή επιβαίνει σ' έναν μικροσκοπικό κόκκο άμμου μιας ασήμαντης παραλίας.

Και αντιστρόφως, αν ένας δημιουργός ήθελε να παρατηρήσει τη ζωή, αρκούσε να φτιάξει ένα πολύ μικρότερο σύμπαν.

Η ζωή προέκυψε στη Γη, όταν οι συνθήκες έγιναν επαρκώς «ιδανικές». Κατά πάσα πιθανότητα, ο σχηματισμός χημικών ενώσεων που δημιούργησε τα αμινοξέα, οδήγησε τελικά στα πρώτα αυτοδιπλασιαζόμενα κύτταρα. Κάποια στιγμή στην πορεία της Εξέλιξης, κάποια μετάλλαξη-διάσπαση προκάλεσε τον σχηματισμό δύο φύλων, που πλέον ήταν απαραίτητα και συμμετείχαν εξίσου στην αναπαραγωγή. Εκατομμύρια χρόνια Εξέλιξης και τυχαίων γεγονότων, όπως ο μετεωρίτης που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους, επέτρεψαν την εμφάνιση πρωτευόντων θηλαστικών, με κορυφαίο με διαφορά, τον άνθρωπο.

Η Γη βρίσκεται σε «ζώνη της Χρυσομαλλούσας», στην ιδανική απόσταση από τον Ήλιο της δηλαδή, ώστε το νερό ως ιδανικός και άφθονος διαλύτης, να μπορεί να διατηρείται σε υγρή μορφή, να εξατμίζεται, να γίνεται βροχή και λοιπά. Αυτό ταυτόχρονα σημαίνει ότι οι θερμοκρασίες δεν είναι ούτε πολύ υψηλές, ούτε πολύ χαμηλές. Η ζωή βασίζεται στον άνθρακα, που έχει τη μοναδική ιδιότητα να κάνει περισσότερες ενώσεις με άλλα στοιχεία, απ' ό,τι όλα τα υπόλοιπα στοιχεία μεταξύ τους. Υπάρχει κι αυτός σε αφθονία στο σύμπαν, μαζί με τα άλλα βασικά συστατικά για τη ζωή. Το υδρογόνο, το οξυγόνο και το άζωτο.

Όσο «παράξενα ιδανικές» κι αν μας φαίνονται οι συνθήκες της Γης για την εμφάνιση και τη διατήρηση της ζωής, στα λίγα χρόνια που ψάχνουμε σε μακρινούς ήλιους, έχουμε ήδη ανακαλύψει αρκετούς «εξωπλανήτες» με συνθήκες παρόμοιες με της Γης.

Σ' ένα πρακτικά άπειρο σύμπαν, οι πιθανότητες σχηματισμού ζωής είναι μεγάλες. Σε συνδυασμό με την τρομακτικά μεγάλη ηλικία του σύμπαντος, είναι πιθανό να έχουν εμφανιστεί πλάσματα σε άλλους πλανήτες και να εξαφανίστηκαν όταν έσβησαν οι ήλιοι τους, πριν δισεκατομμύρια χρόνια. Λόγω των αχανών αποστάσεων μεταξύ των άστρων, ακόμη κι αν υπάρχουν σύγχρονες μ' εμάς μορφές ζωής κάπου αλλού, είναι εξαιρετικά απίθανο να μάθουμε ποτέ την ύπαρξή τους.

Ζωή με λίγο ή πολύ διαφορετικές «προδιαγραφές» στη χημική σύνθεση, μπορεί να έχει προκύψει σε πλανήτες με διαφορετικές συνθήκες από τη Γη. Με περισσότερο πυρίτιο αντί για άνθρακα, για παράδειγμα.

Πάντως, λόγω ακριβώς της συμπαντικής αφθονίας στα στοιχεία που αναφέρω παραπάνω, η πιθανότερη σύσταση της ζωής στο σύμπαν γενικά, είναι βασισμένη στον άνθρακα, οργανική.

Αυτό δεν σημαίνει ότι μοιάζει με οτιδήποτε βλέπουμε στον πλανήτη μας.

Διαφορές στην ηλιακή ακτινοβολία, τις πιέσεις, τις θερμοκρασίες, την σύσταση της ατμόσφαιρας για παράδειγμα, επιβάλλουν τον σχηματισμό πολύ διαφορετικών πλασμάτων από αυτά της Γης.

Μπορεί να  υπάρχουν πλανήτες με πλάσματα που δεν θα ξεπεράσουν ποτέ το επίπεδο της αμοιβάδας. Μπορεί να υπάρχουν όμως και πλάσματα, που η Εξέλιξη τους οδήγησε σε πολύ πιο πολύπλοκους και «δυνατούς» εγκεφάλους από τους δικούς μας. Πλάσματα με αισθητήρια όργανα που καθιστούν ευκολότερη την κατανόηση του κόσμου. Αναρωτιέμαι τι γνώμη θα είχαν για τις θεολογίες μας. Και τι γνώμη θα είχαμε εμείς για τις δικές τους, αν έχουν και αν θα μπορούσαμε να τις καταλάβουμε.

Κάτι τελευταίο, αλλά σημαντικό. Υπάρχει ζωή στη Γη, ίσως υπάρχει κι αλλού. Αυτό δεν κάνει το σύμπαν «ιδανικό» για τη ζωή. Είναι ένα σταθερό σύμπαν, κι αυτό επιτρέπει τη δημιουργία ήλιων, πλανητών, ζωής. Αυτό όμως συμβαίνει σε πολύ μικρά τμήματά του. 

Στην συντριπτική πλειοψηφία του το σύμπαν μας όχι μόνο είναι εντελώς ακατάλληλο για ζωή, αλλά θα σκοτώσει οτιδήποτε ζωντανό με διάφορους φριχτούς τρόπους. Τρομακτικά ακραίες θερμοκρασίες, ακτινοβολίες, πιέσεις ή κενό. Η μικρή μπλε κουκκίδα στην οποία ζούμε, είναι εξαίρεση σ' έναν πολύ μεγάλο κανόνα. Είμαστε τυχεροί που υπάρχουμε.

Carl Sagan The pale blue dot - Η χλωμή, μπλε κουκίδα

Λορενς Κράους, Ένα σύμπαν από το τίποτε

Θεός και ανθρώπινη ηθική

Η ανθρώπινη ηθική, σε γενικές γραμμές δείχνει να είναι παρόμοια παντού. Υπάρχει  κάποια εξήγηση κατ'' αρχήν για την ύπαρξη της ίδιας της ηθικής; Είναι στα γονίδιά μας; Μας την δίνει ο Θεός;

Για μια ακόμη φορά, μπερδεύουμε αίτιο  και αιτιατό. Για να υπάρξει ανθρώπινη κοινωνία, πρέπει κατ' αρχήν να υπάρξει ηθική. Πριν από την επιβεβλημένη νομοθεσία, οι άνθρωποι που σχηματίζουν κοινωνία, πρέπει να συμφωνούν σε κάποιους άγραφους κανόνες. Σε κάποια κοινή ηθική, τουλάχιστον στις κοινωνικές επαφές. Εντός μικρότερων ομάδων όπως η οικογένεια, η ηθική μπορεί να διαφέρει. Μπορεί να είναι κανείς άκρως απολυταρχικός, ή να κακοποιεί τον σύντροφο ή τα παιδιά του, αλλά στην κοινωνία να παρουσιάζει ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο. Έστω και κατά σύμβαση, οι ηθικές αξίες κάθε κοινωνίας είναι σχεδόν απαραβίαστες, προκειμένου να είσαι μέλος της. 

Η ηθική δεν είναι κάτι που παραμένει σταθερό, τόσο στον χρόνο όσο και στον χώρο. Κάποτε υπήρξε ηθικό να υπάρχουν σκλάβοι, και να ανήκει η γυναίκα και τα παιδιά ενός σκλάβου, στον αφέντη. Ήταν ηθικό να μην έχει γνώμη μπροστά στον άντρα, να μην ψηφίζει, να μην έχει δικαιώματα η γυναίκα. Σε κάποια μέρη ήταν και είναι ηθικό να σκοτώνεις ομοφυλόφιλους. Να λιθοβολείς όσους έχουν σχέση εκτός γάμου. Να παντρεύεις ανήλικα. Υπάρχουν κληρονομικές κάστες, κι αυτοί που ανήκουν στις κατώτερες είναι τόσο μιαροί, που δεν πρέπει να αγγίξουν ούτε τη σκιά των ανωτέρων.
Με λίγα λόγια, οι αποχρώσεις της ηθικής επιβάλλονται από την εκάστοτε κοινωνία. Το επιτρεπτό μήκος και χρώμα μαλλιού, το μήκος της φούστας, εξαρτώνται από τα έθιμα της τρέχουσας κοινωνίας.

Υπάρχουν φυσικά και τα στοιχεία που παραμένουν σταθερά σε κάθε κοινωνία. Είναι ανήθικο να εξαπατάς, να βιάζεις, να κακοποιείς παιδιά και πνευματικά ασθενείς. Είναι ανήθικο να προσπαθείς να αποκτήσεις τη γυναίκα του γείτονα, τα υπάρχοντά του. Είναι επίσης, απολύτως λογικό. Χωρίς τέτοιους άγραφους κανόνες, δεν είναι δυνατός ο σχηματισμός κοινωνίας. Πώς θα "κάνεις χωριό", όταν φοβάσαι να αφήσεις την ανήλικη κόρη σου να παίξει στο δρόμο χωρίς την επίβλεψή σου; Γιατί να ψωνίζεις από τον μπακάλη που σε κλέβει; Πώς θα για δουλειά φροντίζοντας την οικογένειά σου, αν φοβάσαι ότι με κάθε ευκαιρία ο γείτονας θα προσπαθεί να αποκτήσει τη γυναίκα σου και τα υπάρχοντά σου;
Και από την άλλη, πώς θα αφήσεις κάποιον πεσμένο στο δρόμο, όταν θα ήθελες αν ήσουν εσύ στη θέση του, να σε φροντίσουν; Η ενσυναίσθηση, η κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του άλλου, είναι μεγάλο εξελικτικό ανθρώπινο προσόν. Μέρος της ηθικής, οφείλεται σε αυτήν την ανθρώπινη ικανότητα. Γιατί όσο περισσότερο μπορεί κανείς να "ταυτιστεί" με το πρόβλημα κάποιου, τόσο  μεγαλύτερο ενδιαφέρον θα δείξει γι' αυτό. Ο εγκέφαλος ασχολείται στο πρόβλημα του άλλου, ψάχνοντας λύση και δεν "ησυχάζει" μέχρι να τη βρει. Ίσως είναι ένας λόγος που βλέποντας ο άνθρωπος κάποιον άγνωστο να πνίγεται, θα βουτήξει να τον σώσει χωρίς δεύτερη σκέψη. Για τον εγκέφαλο αυτού που "συμπάσχει", που νοιώθει, που δεν είναι αναίσθητος,  είναι αδιανόητο να μείνει άπραγος όταν βλέπει κάποιον σε κίνδυνο. Είναι αυτόματη αντίδραση. Δεν έχει να κάνει με πιστεύω. Το βλέπουμε σε κάθε κοινωνία. 


Ηθική βλέπουμε και στα ζώα. Και μάλιστα, όσο ψηλότερα είναι στην Εξελικτική αλυσίδα ο εγκέφαλός τους, τόσο πιο "ηθικά" φέρονται στις κοινωνίες τους. Οι χιμπατζήδες περισσότερο από τα σκυλιά. Οι αγελάδες περισσότερο από τα πουλιά. 

Τέλος, ακόμη κι αν με κάποιο τρόπο η ηθική είναι εγγενής στα σκεπτόμενα πλάσματα και ειδικά στον άνθρωπο, ο ισχυρισμός ότι του την έδωσε κάποιος Θεός, είναι απλώς αυθαίρετος. Ποιος θεός και ποια ακριβώς ηθική; 

Επιστήμη και θρησκεία

Τι συμβαίνει γύρω μας; Πώς λειτουργεί ο κόσμος; Πώς βρεθήκαμε εδώ; Πού πάμε μετά; Πόσο πιθανό είναι να υπάρχει Δημιουργός; Κι αν υπάρχει, λειτουργεί ως Θεός;

Προσπαθώ να βρω απαντήσεις σε σωρό ερωτημάτων. Αναζητώ την αλήθεια, όχι κάποια βολική και ευχάριστη φιλοσοφική ή θεολογική απάντηση. Και η εύρεση της αλήθειας, απαιτεί έγκυρη γνώση. Και η πιο έγκυρη μορφή γνώσης, είναι η επιστημονική. Ή καλύτερα, ο πιο έγκυρος τρόπος να αναζητήσεις την αλήθεια σε ένα θέμα, είναι η επιστημολογική προσέγγιση.

Οι θρησκείες "συγκρούονται" αναπόφευκτα με την επιστήμη, κατ' αρχήν εξ' ορισμού.
Βλέπετε, κάθε θρησκεία βασίζεται στην πίστη των δογμάτων της, χωρίς αποδείξεις. Αφού το γράφει το εκάστοτε Ιερό Βιβλίο, έτσι είναι για τους πιστούς της.
Η επιστήμη λειτουργεί εντελώς αντίστροφα. Αδιαφορώντας για το τι πιστεύει ή ποιο αποτέλεσμα θα ήθελε κανείς, χωρίς αυθαίρετα δόγματα, ψάχνει για απαντήσεις που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Αναλύει τον τρόπο που λειτουργεί το σύμπαν, εξηγεί, βγάζει συμπεράσματα, κάνει προβλέψεις, χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση προς όφελός μας.

 

Η μεγάλη ουσιαστική διαφορά της επιστήμης από τη θρησκεία, είναι ότι τα ευρήματα της επιστήμης λειτουργούν παντού και πάντα για όλους. Τα φάρμακα γιατρεύουν ασχέτως θρησκείας. Το τηλέφωνο που έφτιαξε Ταοϊστής Κινέζος, λειτουργεί στα χέρια Ευαγγελικού Αμερικάνου.

Δεν ισχύει το ίδιο και με τις θρησκείες. Κάθε πιστός προσεύχεται στον δικό του θεό ή θεούς, και ακόμη κι έτσι οι προσευχές δεν φαίνεται να εισακούγονται πάντα. Όσα είναι δυνατό να συμβούν, συμβαίνουν με τις ίδιες στατιστικές πιθανότητες σε πιστούς και μη. Όσα είναι αδύνατο να συμβούν (πχ θεραπεία από σύνδρομο Down, φύτρωμα κομμένου μέλους, μετακίνηση σπιτιών για να σωθούν σεισμοπαθείς κλπ) δεν συμβαίνουν ποτέ. 

 

Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση σχετικά με την επιστήμη και τους επιστήμονες. Πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για κάποια "κλίκα" ή "ελίτ" σπουδαγμένων, που κεκλεισμένων των θυρών κάνουν ανακαλύψεις, τις ανακοινώνουν και ο κόσμος τους πιστεύει επειδή "αυτοί ξέρουν".

Η επιστημονική κοινότητα δεν λειτουργεί έτσι όμως. Όταν κάποιος θεωρεί ότι ανακάλυψε κάτι καινούριο, δημοσιεύει τη μελέτη του σε συγκεκριμένα επιστημονικά περιοδικά. Η μελέτη του περνάει από "peer review", δηλαδή από εξονυχιστικό έλεγχο άλλων επιστημόνων με γνώση του θέματος. Αν δεν βρεθεί λάθος, η μελέτη εγκρίνεται ως έγκυρη και ενσωματώνεται στην επιστημονική γνώση. Ουσιαστικά πάντως, δεν σταματά να κρίνεται ποτέ. Κάθε επιστημονική μελέτη είναι διαθέσιμη σε όλο τον κόσμο και ο οποιοσδήποτε μπορεί να δείξει ότι κάτι είναι λάθος, ή να συμπληρώσει κάτι καινούριο. Με τον ίδιο τρόπο που οποιοσδήποτε μπορεί να μορφωθεί, να πειραματιστεί, να αποδείξει αν κάτι ισχύει ή όχι.

Η επιστήμη, η οργανωμένη "θετική" γνώση δηλαδή, δεν εντοπίζει πουθενά την παρουσία ή την ανάγκη κάποιας ανώτερης, αόρατης και ανεξήγητης δύναμης με δική της βούληση. Τα πράγματα στο σύμπαν λειτουργούν ακολουθώντας φυσικούς νόμους, χωρίς την συμμετοχή κάποιου θεού. Χωρίς την ανάγκη πίστης στη μία ή την άλλη μεταφυσική δύναμη. Όπως έγραψα νωρίτερα, η επιστήμη, η γνώση της πραγματικότητας, είναι η ίδια ανεξάρτητα με το τι πιστεύει κανείς. Δεν καυγαδίζει η γνώση, με την πίστη. Μάλλον η πίστη είναι μαλωμένη με την πραγματικότητα, όταν αυτή δεν συμφωνεί με τα δόγματά της.

Εμείς και το σύμπαν

Χρόνια κοσμικών αλλαγών και διεργασιών, οδήγησαν τελικά και στην δημιουργία του Ηλιακού μας συστήματος. Υπήρξαμε αρκετά τυχεροί ώστε η Γη να είναι στη σωστή ζώνη και να έχει όλα τα στοιχεία ώστε να υποστηρίζει ζωή. Εκατομμύρια χρόνια μετά, εμφανιστήκαμε κι εμείς με αρκετό μυαλό ώστε να παρατηρούμε το σύμπαν. Το οποίο φαίνεται "καλοκουρδισμένο" στα παιδικά μας μάτια. Σαν κάποιος να όρισε πράγματα. Κάποια ανώτερη δύναμη ίσως. Κάποια Θεϊκή συνείδηση.
Όχι. Η φύση ακολουθεί δυνάμεις, αλλά αυτές οι δυνάμεις δεν είναι Θεϊκές.

 Κατ' αρχήν, οι φυσικοί νόμοι περιγράφουν τον τρόπο που λειτουργεί η φύση. Δεν είναι νομοθεσία στην οποία υπακούει η ύλη. Το μήλο πέφτει, όχι επειδή διάβασε το μάθημα για την βαρύτητα, αλλά επειδή έτσι λειτουργεί αυτή η δύναμη.
Οι δυνάμεις που επιδρούν στο σύμπαν είναι τέσσερις. Η ηλεκτρομαγνητική, η βαρυτική, η ασθενής και η ισχυρή πυρηνική.
Οι αριθμοί, οι πράξεις, οι σχέσεις μεταξύ τους, είναι ανθρώπινη εφεύρεση προκειμένου να έχει τα σύμβολα να περιγράψει και να προβλέψει τα φαινόμενα του κόσμου. Δεν ασχολείται ο κύκλος με το 3,14 προκειμένου να έχει τις σωστές αποστάσεις. Δεν μετρά κάποιος με μοιρογνωμόνιο την ακολουθία Φιμπονάτσι πάνω σε κάθε κοχύλι, έτσι κάνει σχηματισμούς δεδομένων των συνθηκών η φύση. Το δεκαδικό σύστημα είναι βολικό, αλλά άνθρωποι μετρούσαν με άλλα συστήματα, πολύ πριν από αυτό. Τα νούμερα δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη, συμβολική σημασία. Περιγράφουν ποσότητες για την δική μας εξυπηρέτηση.
Το υδρογόνο των διαγαλαξιακών νεφών καταρρέει τελικά λόγω βαρύτητας σχηματίζοντας ήλιους. Άστρα. Τα άστρα το μετασχηματίζουν σε ήλιο και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που γνωρίζουμε. Κάθε στοιχείο, κάθε μορφή ύλης που υπάρχει στο σύμπαν, σχηματίστηκε μέσα σε κάποιο άστρο.
Τα στοιχεία δεν ρίχνουν μια ματιά στον περιοδικό πίνακα, πριν σχηματίσουν χημικές ενώσεις. Έτσι ταιριάζουν να ενωθούν μεταξύ τους. Τα οδηγούν οι ελκτικοί μηχανισμοί των ατόμων τους. Δεν ακολουθούν κανόνες. "Είναι" οι κανόνες.
Η ζωή δημιουργείται με βάση τον άνθρακα, επειδή ο άνθρακας εκτός από άφθονο, είναι και το πιο ευέλικτο στοιχείο στη φύση, όσον αφορά στις ενώσεις του. Κάνει περισσότερες ενώσεις από όλα τα άλλα στοιχεία μαζί. Σε συνδυασμό με το οξυγόνο, το υδρογόνο και το άζωτο που υπάρχουν επίσης σε αφθονία, ήταν λογικό να αποτελέσει το απόλυτο δομικό υλικό.
Οι συνθήκες ευνόησαν την εμφάνιση ζωής στη Γη. Η παρουσία νερού σε υγρή μορφή ως διαλύτη, η ποικιλία συστατικών, η ατμόσφαιρα, το μαγνητικό πεδίο, όλα συνέβαλαν στην πρόκληση ζυμώσεων που τελικά οδήγησαν στα πρώτα αμινοξέα, στις πρώτες αυτοαναπαραγόμενες ενώσεις. Το φαινόμενο κατά πάσα πιθανότητα έχει συμβεί, συμβαίνει και θα συμβαίνει, καθώς ο αριθμός άστρων και ηλιακών συστημάτων που υπήρξαν υπάρχουν και θα υπάρξουν είναι πρακτικά άπειρος. Η ζωή δεν είναι απαραίτητο ότι εξελίσσεται τελικά, σε όλους τους πλανήτες που εμφανίζεται. Επίσης, παρά τις όποιες ομοιότητες λόγω συμπαντικών φυσικών νόμων, τα ζωντανά πλάσματα που εξελίχθηκαν σε άλλα ηλιακά συστήματα μπορεί να διαφέρουν πολύ από τα πλάσματα της Γης, και να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα με εντελώς διαφορετικά όργανα από τα δικά μας. 

Πρέπει να το νιώσεις...

"Ο Χριστός, ζει στην καρδιά μου". "Άνοιξε την ψυχή σου στον Θεό". "Δες με τα μάτια της ψυχής".
Ναι, γνωρίζω. Το έχω νοιώσει. Έχω βγει πετώντας από χαρά, από την πρώτη μου εξομολόγηση. Έχω δακρύσει προσευχόμενος μπροστά σε εικόνες. Έχω βασιστεί στην "Θεία Πρόνοια", έχω αναζητήσει Θεϊκά σημάδια. Έχει γεμίσει η καρδιά μου από "χαρά", ουσιαστικά με την υστερόβουλη προοπτική της Παραδείσιας αιωνιότητας.

Το ίδιο ακριβώς περιγράφουν οι πιστοί κάθε θρησκείας. Νιώθουν μια σιγουριά, μια γαλήνη, ένα χέρι που τους στηρίζει. Μια αίσθηση τελικού σκοπού και αιωνιότητας. Ορκίζονται ότι είδαν σε όραμα τη μία ή την άλλη Ιερή μορφή, που τους έδωσε την υγεία τους. Οι μορφές που βλέπουν, είναι πάντα της θεολογίας στην οποία πιστεύουν. Αν έχουν επιθανάτια εμπειρία, οι μορφές που συναντούν, είναι της θρησκείας τους.
Όλοι προσεύχονται, ο καθένας στον δικό του Θεό, και η εκπλήρωση των προσευχών τους, φαίνεται να είναι στο ίδιο ποσοστό πιθανοτήτων με αυτούς που δεν προσεύχονται, αλλά επιθυμούν κάτι.

 Θαύματα καταγράφονται από όλες τις θρησκείες, το ένα πιο "θαυμαστό" από το άλλο. Πολλά είναι εμφανώς υπερβολές, παρειδωλίες, κατασκευάσματα. Άλλα, είναι εντελώς ανεπιβεβαίωτα. Κανένα δεν είναι επιστημονικά επιβεβαιώσιμο. Ποτέ δεν φυτρώνουν κομμένα μέλη, ποτέ δεν γιατρεύονται γενετικά σύνδρομα. Πλημμύρες έχουν παρακάμψει ένα σπίτι "που σώθηκε από θαύμα", αλλά όχι χιλιάδες άλλα που μάλλον δεν το άξιζαν. Το ίδιο ισχύει και για "θαυματουργές" ιάσεις τύπου μία στο εκατομμύριο, που αντιμετωπίζονται από τον πιστό ως θαύμα αντί ως στατιστική απιθανότητα που έτυχε σ' αυτόν. Οι υπόλοιποι 999.999 δηλαδή ήταν ανάξιοι του θαύματος;
Οι πιστοί των θρησκειών δεν έχουν μεγαλύτερα ποσοστά "θαυμάτων" στη ζωή τους, από τους μη πιστούς. Καμία θρησκεία δεν "καρπώνεται" αριθμό θαυμάτων που να ξεφεύγουν από την στατιστική πιθανότητα. Πιστοί συρρέουν κατά εκατομμύρια σε διάφορα προσκυνήματα στον κόσμο, ελάχιστοι όμως καταλήγουν τελικά να παίρνουν αυτό που ζήτησαν.

Έγραψα στην αρχή ότι έχω νιώσει "τον Χριστό στην καρδιά μου". Μου πήρε σχεδόν μισό αιώνα να καταλάβω ότι ένιωσα αυτό που μου είπαν ότι έπρεπε να νιώσω. Αναζήτησα να το νιώσω. Ήθελα να είμαι μέρος αυτού του ωραίου πράγματος. Να είμαι "με το καλό". Ποιος δεν θέλει; Αυθυποβλήθηκα λοιπόν στον ρόλο του "αμνού του Θεού", όπως εκατομμύρια άλλοι. Επηρέασε αυτό θαυματουργά τη ζωή μου; Όχι.  Παρά τις προσευχές, εκ των υστέρων βλέπω ότι δεν είχα ποτέ καμιά Θεϊκή καθοδήγηση. Είχα τα προβλήματά μου και τα περισσότερα οφείλονται σε λάθη μου. Σε δύσκολες στιγμές χρειάστηκα ψυχολογική υποστήριξη και την αναζήτησα σε μοναστήρια, προσευχές και λοιπά. Καμία Θεϊκή βοήθεια. Χρειάστηκε προσωπικός αγώνας και πραγματική βοήθεια κοντινών ανθρώπων.
 Αναζήτησα τέλος τον Θεό σε οποιαδήποτε καταφανή εκδήλωσή του. Δεν βρήκα καμία μεταφυσική εκδήλωση ποτέ, πουθενά. Δεν θύμωσα μαζί του, δεν με απογοήτευσε. Πώς να θυμώσεις με κάποιον που δεν υπάρχει, παρά μόνο στο μυαλό σου;  Απογοητεύτηκα λίγο με τον εαυτό μου που δεν το σκέφτηκα νωρίτερα. Θα είχα γλυτώσει από καταστάσεις, θα είχα αφιερώσει χρόνο της ζωής μου σε άλλα πράγματα, θα είχα γλυτώσει από ενοχές, θα είχα γλιτώσει από ενοχές άλλων απέναντι στον Θεό, που είχαν αντίκτυπο στη ζωή μου.
Το θέμα είναι για μια ακόμη φορά, χωροχρονικό. Γεννήθηκα στην Ελλάδα τη σύγχρονη εποχή, με επικρατούσα θρησκεία την Ορθοδοξία, στην οποία και εκτέθηκα και γαλουχήθηκα. Αν είχα γεννηθεί παραδίπλα, θα ήμουν ένας πιστός Μωαμεθανός. Ινδουιστής. Λίγο πιο παλιά και νότια, και θα ήμουν πιστός δούλος του Ρα.
Εν πάσει περιπτώσει, σε καμία περίπτωση δεν θα πίστευα σε κάτι αληθινό. Η πραγματικότητα στην οποία ζούμε, δεν αντανακλάται στα Ιερά Βιβλία. Τα περισσότερα είναι γραμμένα από ανθρώπους με τεράστια άγνοια του πραγματικού κόσμου. Είναι λογικό, αφ' ενός επειδή είναι γραμμένα πριν από σχεδόν οποιαδήποτε επιστημονική γνώση για τον κόσμο, και αφ' ετέρου επειδή είναι γραμμένα από λόγιους που φιλοσοφούν, κι όχι από επιστήμονες που μελετούν τον φυσικό κόσμο.
Κάποιοι ίσως σκεφτούν ότι "θα ξαναγυρίσω" στον Θεό. Υπάρχει μια συνηθισμένη παρεξήγηση εδώ.
Αν ένας πιστός συγκεντρώσει αρκετά στοιχεία για το πόσο ανθρώπινα κατασκευάσματα είναι οι θρησκείες και τα επεξεργαστεί "αντικειμενικά", αν διαβάσει τα Ιερά του Βιβλία με κριτικό πνεύμα, συνήθως παύει να είναι πιστός. Δεν το επιλέγει, αυτό του λέει η κρίση του. Όταν ξεπεράσει το δυσάρεστο σοκ της απώλειας του επουράνιου πατέρα και της αιώνιας ζωής, δεν μπορεί να ξαναπιστέψει σ' αυτά. Είναι σαν ταχυδακτυλουργικό κόλπο. Αν μάθεις πως γίνεται, είναι αδύνατο να ξαναπιστέψεις ότι "είναι μαγικό"
. 
Είναι ωραίο να έχεις θετικά ιδανικά. Η πηγή τους όμως, αν και έτσι προβάλλεται σε μερικές περιπτώσεις, δεν είναι απαραίτητα η θρησκεία. Η θετική κοινωνική δομή της Σουηδίας ή της Ιαπωνίας πχ, δεν είναι αποτέλεσμα εφαρμογής θεολογίας. Για να λειτουργήσουν οι κοινωνίες, πρέπει να έχουν ηθικούς κανόνες που ευνοούν την εύρυθμη λειτουργία τους. Αλλιώς, δεν σχηματίζονται. Δεν χρειάστηκε Αγία Γραφή η αρχαία Αθήνα ή η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία για να αναπτυχθούν. Ούτε η ηθική τους βασίστηκε στην ανώτερη ηθική των θεών τους.
Και παρ' όλο που άκουσα πολλές φορές σε κατηχητικά, εκκλησίες και κατασκηνώσεις παραβολές με δούλους καλούς που αμείβονται και για την γυναίκα του Λωτ που από την ανυπακοή και την περιέργειά της τιμωρήθηκε κι έμεινε στήλη άλατος, δεν έμαθα ποτέ για τα εδάφια στα οποία περιγράφεται πώς πρέπει να δείρεις ένα δούλο για να μην βγεις φταίχτης αν πεθάνει, τι δικαιώματα έχεις σ' αυτόν και την οικογένειά του και πόσο πειθήνιος πρέπει να είναι κατά τον Παύλο, ή για την ποταπότητα της γυναίκας. Ούτε για τις αταξίες που "ανάγκασαν" αργότερα οι κόρες του Λωτ τον πατέρα τους να κάνει μαζί τους, αφού τον πότισαν κρασί, προκειμένου να μείνουν έγκυες. Αυτές δεν είναι θεόπνευστες ηθικές επιταγές, και υπάρχουν πολλά τέτοια σημεία. Και αυτό φαίνεται να ισχύει για όλες τις μεγάλες θεολογίες. Φαίνονται γραμμένες από άντρες, που ήθελαν να επιβάλλουν τον τρόπο που θα λειτουργούν τα πράγματα, σε μια φαλοκρατική, διοικούμενη από το ιερατείο κοινωνία.
Δεν "πρέπει να το νοιώσεις", λοιπόν. Τα συναισθήματα δεν επηρεάζουν την πραγματικότητα, μόνο τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε. Πρέπει να το σκεφτείς.

Το νόημα της ζωής

Ποιο είναι το νόημα της ζωής λοιπόν, αν όχι η προετοιμασία για την επόμενη;
Ήταν από τα πρώτα ερωτήματα που με απασχόλησαν, όταν με λύπη μου διαπίστωσα ότι είχα μάλλον πλανηθεί επί 45 χρόνια, και ότι η συνείδησή μου, η ύπαρξή  μου, το εγώ μου, κατά πάσα πιθανότητα θα τελείωνε με τον θάνατό μου.
Βλέπετε, αν αφαιρέσεις τις αναπόδεικτες μεταφυσικές ιστορίες, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ή ένδειξη ότι ίσως υπάρχει κάτι "μετά".

Τι κάνω σ' αυτό τον πλανήτη, λοιπόν; Τι κάνεις εσύ; Τι κάνουν οι αναρίθμητοι άνθρωποι που γεννήθηκαν και θα γεννηθούν;
Με δυο λόγια, "βρίσκονται εδώ λόγω της Εξέλιξης".
Δεν υπάρχει κάποια απώτερη ή ανώτερη σκοπιμότητα στη γέννηση κάποιου πλάσματος. Η ροή των γεγονότων έφερε τα πράγματα ώστε τελικά να γεννηθεί. Το ακριβώς διπλανό σπερματοζωάριο, ο διπλανός σπόρος μέσα στο μήλο, το διπλανό αυγό ανάμεσα σε εκατομμύρια, δεν έγινε ποτέ ζωντανός οργανισμός. Απλώς, εμείς ως άνθρωποι, έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε τέτοιες ερωτήσεις, αντί απλώς γεννιόμαστε, να τρώμε, να αναπαραγόμαστε, να κοιμόμαστε, να γερνάμε και να πεθαίνουμε. Ότι κάνουν όλα τα ζωντανά είδη, δηλαδή. Ουσιαστικά, ό,τι κάνει οτιδήποτε μέσα στο σύμπαν. Άστρα γεννιούνται, εξελίσσονται και τελικά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πεθαίνουν μαζί με τους πλανήτες τους. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις.

Είναι απογοητευτικό, το ξέρω. Όταν περιμένεις μια θεαματική, αιώνια κατάληξη στο δύσκολο παιχνίδι της ζωής, είναι "σφαλιάρα" να αντιλαμβάνεσαι ότι δεν έχει ούτε καν τίτλους τέλους.
"Τι νόημα έχει; Αφού θα πεθάνουμε", είναι η αυτόματη σκέψη.
Ναι, αλλά μέχρι να πεθάνουμε, θα ζούμε. Και η ζωή, καλώς εχόντων των πραγμάτων, διαρκεί αρκετά χρόνια. Για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλός μας τα γεγονότα στον χρόνο, είναι πολύς καιρός. Κάτι πρέπει να τον κάνουμε, αν μη τι άλλο, επειδή ο εγκέφαλός μας βαριέται αν δεν απασχολείται.

 Μπορεί να μην έχουμε όλοι κοινό τελικό στόχο, δεν σημαίνει όμως ότι δεν μπορούμε να έχουμε ατομικούς στόχους και σκοπούς. Η ζωή περιλαμβάνει πολλές δυσκολίες, αλλά και πολλές απολαύσεις και ενδιαφέροντα. Πολλοί βρίσκουν νόημα στην οικογένεια, στον σύντροφο. Η δημιουργία και φροντίδα απογόνων εξάλλου, είναι μέρος του DNA.
Η γνώση, η έρευνα, η επιστήμη, καταλαμβάνει τα μερόνυχτα άλλων, συνήθως προς όφελος όλων. Καλλιτέχνες ξοδεύουν μια ζωή τελειοποιώντας την τέχνη τους, προς τέρψη όλων. Γλυπτική, ζωγραφική, μουσική, φωτογραφία, λογοτεχνία, αρχιτεκτονική. Η λίστα είναι ατελείωτη. Οι άνθρωποι κάνουν μοναδικής έμπνευσης έργα. Η Γη από μόνη της είναι πολύ μεγάλος και ενδιαφέρων πλανήτης για να ταξιδεύει κανείς μια ζωή. Κάποιοι αρκούνται σε απλά πράγματα, κάνοντας "θρησκεία" τον ΠΑΟΚ ή τον Μαζωνάκη. Κάποιοι αρκούνται στις μπύρες μέχρι τελικής πτώσεως. Στη δουλειά μέχρι τελικής πτώσεως.  Ό,τι ευχαριστεί τον καθένα, και δεν κάνει κακό στους άλλους.
Δεν χρειάζεται καν να επικεντρωθεί κανείς σ' ένα μόνο ενδιαφέρον, για να αποκτήσει η ζωή του νόημα. Θα έλεγα μάλλον ότι η ζωή είναι πολύ σύντομη για να ζήσει και να κάνει κανείς όλα όσα θα ήθελε.

Το νόημα της ζωής είναι να πάρεις ό,τι  καλύτερο μπορείς από αυτήν, και να δίνεις ό,τι καλύτερο μπορείς στους γύρω σου, και σ' αυτούς που θα έρθουν να ζήσουν μετά από εσένα. Το νόημα της ζωής, είναι το νόημα που της δίνεις εσύ.

Παγκόσμια ειρήνη και θρησκείες

Μπορεί να επικρατήσει παγκόσμια ειρήνη, όσο υπάρχουν θρησκείες;

Χωρίς περιστροφές, πολύ φοβάμαι πως, όχι.

Κατ' αρχήν ξέρω, οι πόλεμοι γίνονται για συμφέροντα. Επειδή το συμφέρον είναι διαγαλαξιακή έννοια όμως, η ιστορία θα έπρεπε να μας έχει δείξει ήδη ότι ξοδεύεις λιγότερα, αλλά και μακροπρόθεσμα κερδίζεις αν καταλήξεις σε συμφωνία και συνεργασία, παρά εμπλεκόμενος σε μακροχρόνιους πολέμους.

Ήρθες Αμερικανάκι στην Ιαπωνία; Κάτσε να σε φορτώσω τρανζιστοράκι και να στείλω τα αεροπλανοφόρα σου πίσω γεμάτα αυτοκίνητα. Αραβικά πετρέλαια θέλετε, Ρώσοι; Βάλτε εσείς τους αγωγούς, βάζουμε εμείς τα πετρέλαια, και μισά μισά τα κέρδη. Καταλαβαίνετε τι εννοώ, νομίζω.

Έστω λοιπόν ότι τελικά επικρατεί η λογική, έστω και αν είναι καθαρά οικονομική λογική, και οι πόλεμοι σταματούν. Τα περήφανα έθνη κάνουν περήφανες συνεργασίες.
Το βλέπουμε ήδη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
 Τις διεθνείς επιστημονικές ομάδες, που αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά στο χρώμα, τη φυλή, την προέλευση. Και τα ευρήματά τους, μας ωφελούν όλους.

Αυτό που δεν σταματά, όσο υπάρχουν θρησκείες, είναι οι φανατικοί και φονταμενταλιστές των θρησκειών. Οι άνθρωποι που θεωρούν βαθιά μέσα τους ότι ο κόσμος είναι "εμείς" και "αυτοί",

και ότι "αυτοί" πρέπει να εξαλειφθούν από το πρόσωπο της Γης με κάθε τρόπο, κατά προτίμηση βασανιστικά. Που πιστεύουν ότι αυτό, είναι ξεκάθαρο θέλημα του Θεού τους.  Αυτοί που θα ξεκινήσουν πολέμους, αν έχουν εξουσία. Πού θα ζωστούν εκρηκτικά, αν δεν έχουν. Πού θα σκοτώσουν όποιον θεωρούν άπιστο, κυριευμένοι από "Ιερή αγανάκτηση" για τη βλασφημία του.

Που θα πετροβολήσουν ή θα λιντσάρουν, θα σηκώσουν όπλο στο όνομα του Θεού τους.

Στα θύματα πολέμου βάζω και τα παιδιά που πέθαναν, επειδή οι γονείς τα άφησαν στα χέρια του Θεού, αντί του γιατρού. Και αυτούς που επειδή θεωρήθηκαν βλάσφημοι, αμαρτωλοί, μάγοι, σατανιστές, άπιστοι, θανατώθηκαν και θανατώνονται με συνοπτικές διαδικασίες και φριχτούς θανάτους.

Η ιστορία μας δείχνει ότι αυτό δεν σταμάτησε ποτέ. Οι θρησκείες είναι αρκετά ασαφείς
ώστε να επιτρέπουν την εμφάνιση ακραίων στοιχείων εντός τους. Κι ακόμη χειρότερα, πολύ σπάνια οι επίσημοι εκπρόσωποι των θρησκειών, αποδοκιμάζουν τα ακραία τους στοιχεία. Πολλές φορές μάλιστα, τα υποθάλπουν, όχι απαραιτήτως κρυφά.

Με λίγα λόγια, ακόμη κι αν εξαλειφθεί κάθε άλλο κίνητρο πολέμου και βίας, όσο υπάρχουν θρησκείες, θα υπάρχουν κάποιοι που θα κάνουν κακό και θα σκοτώνουν στο όνομά τους. Κι αυτό είναι μια πραγματικότητα.

Μεταφυσικό: Πώς να δημιουργήσετε τυφλά σημεία στη γνώση...

Το μεταφυσικό "τρώει χώρο" από το φυσικό στο μυαλό. Καταστέλλει την κριτική σκέψη.

Μέχρι πριν ενάμιση χρόνο, ήμουν πιστός. Είναι αρκετά πρόσφατο ώστε να μπορώ να θυμηθώ περίπου πώς δούλευε το μυαλό μου. Ήμουν πιο "χαζός"; Όχι. Ήμουν αντιεπιστημονικός και οπισθοδρομικός; Όχι, αντιθέτως από πολύ μικρός (και Χριστιανός) ασχολήθηκα με το διάστημα και διάβασα επιστημονική φαντασία. Ήξερα κι άλλους σαν κι εμένα. Ξέρω ακόμη.
Η βασική διαφορά ήταν σ' ένα άλλο σημείο. Πίστευα στον Θεό, και πιστεύοντας στον Θεό, πίστευα στο μεταφυσικό. Αυτό άνοιγε την πόρτα εκτός από τον Διάβολο φυσικά, σε κάθε είδους δοξασία και δεισιδαιμονία, κακό μάτι, θετική και αρνητική ενέργεια, φαντάσματα, μετεμψύχωση-μετουσίωση, έξωθεν επεμβάσεις. Μικρότερος πίστευα στο διάβασμα της παλάμης, του καφέ, ίσως λίγο και στα ζώδια.
Το κακό σε  όλα αυτά, ίσως δεν είναι ορατό αμέσως. Το τι πιστεύει κανείς εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να έχει σχέση με το τι μπορεί να καταλάβει. Όμως έχει.
Η πίστη, (και η πίστη στο μεταφυσικό) βασίζεται στην παραδοχή ότι υπάρχουν μη εξηγήσιμα φαινόμενα. Αυτό αφ' ενός σου δίνει πολλές έτοιμες εξηγήσεις χωρίς λογική (ήταν θέλημα Θεού/Διαβολική παρέμβαση, μάτι, γλωσσοφαγιά), αφ' ετέρου δημιουργεί αυτοματικούς φραγμούς όταν η γνώση έρχεται σε αντίθεση με την πίστη. Κάποια θέματα γίνονται ταμπού υποσυνείδητα.
Η γνωστική ασυμφωνία αναγκάζει τον πιστό να κάνει διάφορες συμβάσεις προκειμένου να εξηγήσει την διαφορά του πραγματικού κόσμου με τα εκάστοτε Ιερά Βιβλία, αντί απλώς να κατανοήσει ότι τα Βιβλία του είναι δημιουργήματα ανδρικής φαντασίας, και σε πολλά σημεία εκτός πραγματικότητας.
Πρέπει να εξηγήσει με παράξενους τρόπους, πώς φταίει η αμαρτία του ανθρώπου που ο πανάγαθος Θεός επιτρέπει τόσο πόνο αθώων που προέρχεται από φυσικά αίτια εδώ και χιλιετίες, αντί να καταλάβει ότι έτσι λειτουργεί η φύση, τα παράσιτα, οι ασθένειες, και να δει τι θα κάνει για να σώσει ζωές.
Πείθεται να θεωρεί ενοχικά ότι επέτρεψε "στον πονηρό να μπει μέσα του" προκειμένου να αμαρτήσει, αντί απλώς να παραδεχτεί ότι υπέκυψε στην φύση που ζητάει καλοπέραση και εύκολη ζωή και να προσπαθήσει να βελτιώσει τον εαυτό του.
Πιστεύει ότι δυνάμεις πέρα από την δική του επεμβαίνουν στη ζωή του, και χρειάζονται είτε νοητικό εξευμενισμό (προσευχή) είτε υλικές θυσίες, προκειμένου να είναι ευνοϊκές προς αυτόν. Αυτό για τις καλές, γιατί οι κακές υπάρχουν και τον βασανίζουν, ακόμη κι αν τις υπηρετεί. Για παράδειγμα σκοτώνει, και ο Διάβολος αντί να τον ανταμείψει, τον αφήνει να μπει στη φυλακή. Και θα τον βασανίζει αιώνια μετά θάνατον.
Ο πιστός κλείνεται σε μοναστήρια και απαρνιέται τα πάντα σ' αυτή τη ζωή, αναμένοντας ανταμοιβή στην αιώνια επόμενη. Αυτό συμβαίνει με τους πιστούς κάθε θρησκείας. Ακόμη κι αν υπήρχε Θεός, δεν μπορεί να έχουν όλοι δίκιο. Κάποιοι από αυτούς λοιπόν χάνουν εκ των πραγμάτων την ζωή τους, αποτραβηγμένοι από την ίδια τη ζωή. Αρνούνται τη φύση τους. Αντιστέκονται σ' αυτήν, σαν να είναι κάτι κακό. Προκαλούν πόνο και στέρηση στο σώμα και το πνεύμα τους, σ' ένα μεταφυσικό σύνδρομο της Στοκχόλμης. Κάνουν προσευχές που εμφανώς δεν εισακούγονται (προσευχές εκπέμπονται προς κάθε κατεύθυνση, από τότε που εμφανίστηκαν οι θρησκείες. Το κακό και οι καταστροφές δεν έπαψαν να χτυπούν ποτέ όμως. Ούτε κάνουν διακρίσεις απέναντι στους πιστούς συγκεκριμένης θρησκείας. Επίσης, οι πιθανότητες "θαυματουργής σωτηρίας" είναι οι ίδιες σε όλους, πιστούς ή όχι, ανεξαρτήτως θρησκείας.). Εκατομμύρια άνθρωποι ενώνουν τα χέρια και κοιτούν τον ουρανό, αντί να δώσουν μ' αυτά τα χέρια ένα ποτήρι νερό. Μουρμουρίζουν προσευχές, αντί να πουν έναν καλό λόγο.

Όταν σταμάτησα να πιστεύω στο μεταφυσικό, ο κόσμος ξεκαθάρισε ξαφνικά.
Ξαφνικά, πολλά φαινόμενα που μέχρι τότε με προβλημάτιζαν, ήταν εξηγήσιμα χωρίς να χρειάζεται να χωρέσει κάπου ο Θεός ή κάτι μεταφυσικό. Αντιθέτως, όσο περισσότερο διάβαζα και σκεφτόμουν, τόσο περισσότερο καταλάβαινα ότι το μεταφυσικό ήταν εμπόδιο στην κατανόηση της πραγματικότητας. Του πώς λειτουργεί ο κόσμος. Πώς δουλεύει το μυαλό μας και πόσο απίστευτα ατελές είναι. Πόσο εύκολα γελιέται από ευχάριστες δοξασίες.
Τον τελευταίο ενάμισι χρόνο έχω διαβάσει και καταλάβει περισσότερα για την Αγία Γραφή, απ' όσα τα προηγούμενα σαράντα πέντε. Έχω αντιληφθεί καλύτερα τον κόσμο γύρω μας, το σύμπαν.

Δεν ξέρουμε πώς ξεκίνησε το Big Bang. Δεν χρειάζεται όμως κάποια βούληση, για να ξεκινήσει ένα σύμπαν που λειτουργεί. Η "διακύμανση" μέσα στην οποία ζούμε, είχε φυσικές αρχές που την έκαναν επαρκώς σταθερή για να ξεκινήσει ένα σύμπαν, και το σύμπαν μας ξεκίνησε.
Πάντως, ακόμη κι αν υπάρχει Δημιουργός, καθόλου δεν είναι όπως τα περιγράφουν οι θρησκείες. Είμαστε πολύ ασήμαντοι για να ασχολείται μαζί μας, ένα ον που έφτιαξε ένα αχανές, πρακτικά άπειρο σύμπαν. Και δεν βγάζει κανένα νόημα να ασχολείται μαζί μας δια της απουσίας του, και δι' αρχαίας αλληλογραφίας. Ειδικά όταν αυτή η αλληλογραφία έχει πολλούς αποστολείς.

Για ένα πιστό, αυτές οι σκέψεις δεν είναι αποδεκτές, το καταλαβαίνω. Δεν μπορώ να δω τον κόσμο διαφορετικά όμως, πλέον. Οι φυσικές αρχές διακατέχουν το σύμπαν μας, όχι αόρατες μεταφυσικές δυνάμεις με ίδιους σκοπούς. Αυτές αν υπήρχαν, δεν θα μας είχαν καμία ανάγκη.

Συγχαρητήρια! Έχεις δίκιο!

Ναι, εσύ! Σ' εσένα μιλάω, που πιστεύεις! Σου έχω καλά νέα!
Η θρησκεία σου, είναι η σωστή.
Όχι μόνο αυτό, αλλά και το δόγμα σου είναι σωστό, γιατί γεννήθηκες στο σωστό μέρος.
Όχι μόνο στο σωστό μέρος, αλλά και στον σωστό χρόνο. Παλιά, πίστευαν κάτι ανοησίες, εδώ.
Είσαι σωστός, εσύ και όσοι πιστεύουν ό,τι πιστεύεις. Είσαι εκλεκτός.
Με συγκίνηση σου λέω, ότι το Φως σε περιμένει στο τέλος...


(Να σου πω και κάτι ακόμη. Αυτό πιστεύει κάθε πιστός, κάθε θρησκείας. Πάντα. )

Αιώνια ζωή

Θα ήθελες μια αιώνια μεταθανάτια "ζωή";

Η αυθόρμητη απάντηση κάθε ζωντανού είναι νομίζω, "και ποιος δεν θα ήθελε".
Υπό όρους βέβαια.
Κανείς δεν θέλει να ζει κάτι δυσάρεστο, πολύ περισσότερο για πάντα. Θα πρέπει λοιπόν να είναι ευχάριστη αυτή η αιώνια ζωή.
Και να περιλαμβάνει τα αγαπημένα πρόσωπα, ειδικά αυτά που χάθηκαν ήδη από αυτή τη ζωή και δεν θα ξαναδεί κανείς πλέον. Και άλλα, καλά πρόσωπα, προφανώς.
Ωραία πράγματα. Ή μήπως όχι;
Νομίζω ότι μας φαίνονται ιδανικά όλα αυτά, από την πλευρά της μικρής μας εμπειρίας στο θέμα της ύπαρξης, σε αυτή τη Γη και με αυτή την μορφή και μόνο.
Σκεφτείτε το λίγο. Καλοί οι φίλοι και συγγενείς, αλλά για πάντα;
Δεν μιλάμε για πολλά πολλά χρόνια, αλλά για μια αιωνιότητα. Εδώ ένα τραπέζι γίνεται...
Ξέρω, δεν θα υπάρχουν ανθρώπινα πάθη. Ωραία.
Είμαστε αγαπημένοι.
Υπάρχουμε αιώνια.
...
..
.
Κάνοντας τι;
Επικοινωνώντας μεταξύ μας; Θα τα πούμε όλα κάποια στιγμή. Θα έχουμε άπειρο χρόνο.
Δοξάζοντας τον Θεό; Για μια αιωνιότητα; Σοβαρά, έχει κάποια χρησιμότητα αυτό στον Θεό; Ή σε κάτι, οτιδήποτε;
Μαθαίνοντας καινούρια πράγματα; Είναι δελεαστική ιδέα, για την στενή, ανθρώπινή μας περιέργεια. Με την αιωνιότητα διαθέσιμη όμως, πόσα θα δεις πριν τελικά βαρεθείς; Και πόσα χρόνια θα πάρει για να τα δεις όλα;
Κάνοντας "μεγαλύτερα" έργα; Μα, ο Θεός δεν έχει την ανάγκη μας, για κανένα λόγο. Είναι παντοδύναμος. Δεν χρειάζεται βοήθεια.
Νιώθοντας καλά; Για πάντα; Από κάποια (κοντινή) στιγμή και μετά, θα είναι φυσικό, και βαρετό.
Μη νιώθοντας το πέρασμα του χρόνου; Σε μια παγωμένη κατάσταση; Τότε τι νόημα έχει η αιωνιότητα;

Ξέρω, τα κριτήριά μου είναι ανθρώπινα. Αυτό είναι αναπόφευκτο. Εξάλλου για τη συνειδητότητα-ψυχή του κάθε ανθρώπου μιλάει ο Χριστιανισμός (και κάθε θρησκεία που πιστεύει σ' αυτό), όταν αναφέρεται σε μετά θάνατον ζωή. Ο καθένας θα θυμάται τι έζησε, φίλους και συγγενείς, τα πάντα. Θα "μεταφερθεί" σ' ένα νέο χώρο, θα βρει ήδη νεκρούς και θα υπάρχει εκεί αιωνίως. Θα είναι ο εαυτός του, και ΔΕΝ θα είναι ταυτόχρονα, αφού θα έχει δει τι υπάρχει μετά τον θάνατο, και θα έχει καταδικαστεί ή ανταμειφθεί, αναλόγως. Με κριτήρια που δεν είναι του παρόντος, αλλά εξαρτώνται από την εκάστοτε θρησκεία  τον σωστό Θεό που πρέπει να έχει πιστέψει, όσο ζει.

Λυπάμαι που το λέω, αλλά όλα αυτά είναι αστήρικτες εικασίες. Δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι η ζωή συνεχίζεται, ή επιστρέφει. Πεθαίνουν τρισεκατομμύρια ζωντανοί οργανισμοί κάθε στιγμή, έχει εξαφανιστεί το 99% των ειδών της Γης.
Ο άνθρωπος διαφέρει από τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα του πλανήτη, ως προς το ότι ανέπτυξε αρκετά πολύπλοκο εγκέφαλο ώστε να συνειδητοποιεί μεταξύ άλλων, τη θνητότητα του εαυτού του από νωρίς. Αυτό δεν τον κάνει εκλεκτό του Θεού. Οι ανθρώπινες αισθήσεις είναι ατελείς, το μυαλό του ανθρώπου περιορισμένο και επιρρεπές σε σφάλματα, οι δυνάμεις του μικρές, η ζωή του σύντομη.
Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, κι εκεί τελειώνουν όλα. Ευτυχώς θα έλεγα, γιατί η αιωνιότητα θα ήταν βαρετή.

Με την ευκαιρία όλων αυτών, ένα πολύ σχετικό βίντεο του πάντα εύστοχου DarkMatter2525

Πειρασμός και "ιερές" στιγμές

Πώς είναι δυνατόν να «πειράζει» ο Σατανάς τον άνθρωπο, όταν για παράδειγμα αυτός προσεύχεται μέσα σε μοναστήρι ή εκκλησία, στην κορύφωση της Θείας Λειτουργίας, ενώ μαζί του προσεύχονται χιλιάδες ίσως άνθρωποι, με τόσες εικόνες και τόσους σταυρούς γύρω;
Πώς είναι δυνατόν να κάνει όλο θέρμη τον σταυρό του προσευχόμενος, και ταυτόχρονα να σκέφτεται γυμνή την κοπέλα που βρίσκεται αριστερά μπροστά του, ή απλώς στο μυαλό του; Ή ότι θέλει να σπάσει τα μούτρα του προϊσταμένου του;
Δεν θα έπρεπε τουλάχιστον τέτοιες στιγμές, να είναι ο άνθρωπος απροσπέλαστος από τον πειρασμό; Δεν θα έπρεπε ο ιερός χώρος να είναι άβατο για τον Πονηρό;

Χριστός και υγιεινή

Στο Κατά Μάρκον κεφάλαιο 7 και στο Κατά Ματθαίον, κεφάλαιο 15, ο Χριστός όταν τον ρωτούν οι Φαρισαίοι γιατί οι μαθητές του δεν πλένουν χέρια και σκεύη πριν φάνε όπως είναι η παράδοσή τους, απαντά, "διατί και σεις παραβαίνετε την εντολήν του Θεού χάριν της παραδόσεώς σας;"

 Η απάντηση είναι κατ' αρχήν λογικό σφάλμα: "Γιατί δεν φοράς ζώνη ασφαλείας; Επειδή οι αστυνόμοι δεν φοράνε κράνος". Τι σχέση έχει το πλύσιμο των χεριών, με τις παραβάσεις του νόμου του Θεού;

Και τι παράδειγμα επιλέγει ο Χριστός για να δείξει την ανομία των Φαρισαίων; Ότι ενώ ο Θεός λέει πως όποιος δεν τιμά τους γονείς του τιμωρείται με θάνατο, οι Φαρισαίοι των συγχωρούν, αν αυτό που θα έδινε στους γονείς του, το δίνει στο Ιερατείο, (δηλαδή ουσιαστικά σε αυτούς). Με έναν τέτοιο νόμο βέβαια, οι "επαναστάτες" έφηβοι και νέοι πολύ δύσκολα θα έκαναν την οποιαδήποτε "επανάστασή τους", καθώς η ποινή είναι ο λιθοβολισμός.Η διαδικασία της τιμωρίας των άτακτων υιών περιγράφεται στο Δευτερονόμιο, 21,18 

Ο Χριστός λοιπόν "ελέγχει" τους Φαρισαίους που πλένουν τα σκεύη και τα χέρια τους για να φάνε, λέγοντας ότι "δεν μολύνουν αυτά που μπαίνουν από το στόμα, (αφού οι βρομιές γίνονται κόπρανα και αποβάλλονται δια της φυσικής οδού), αλλά μολύνουν αυτά που βγαίνουν από την καρδιά".

 Θα μπορούσε βέβαια να πει ότι "όπως φροντίζετε να είναι καθαρά τα χέρια και τα σκεύη σας, να φροντίζετε να είναι καθαρές και οι πράξεις σας". Με αυτό τον τρόπο θα είχαν γλυτώσει πολλοί ανά τους αιώνες από μολύνσεις, δηλητηριάσεις και ασθένειες.

 Δεν συνέβη κάτι τέτοιο, όμως.  Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, ο Χριστός όχι μόνο φαίνεται να αγνοεί βασικούς κανόνες υγιεινής, αλλά λέει ευθαρσώς ότι δεν υπάρχει λόγος εφαρμογής τους.

Σύμπαν, χρόνος και Διαθήκες

Το σύμπαν είναι 13.800.000.000 ετών. Η Γη είναι 4.500.000.000 ετών. Ο άνθρωπος, 200.000. 

Ο Χριστιανικός Θεός "εκκίνησε" το σύμπαν, και 10 δισεκατομμύρια χρόνια μετά, έφτιαξε το Ηλιακό μας σύστημα.

Μονοκύτταροι οργανισμοί εμφανίστηκαν πριν 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Ήταν τα μοναδικά ζωντανά πλάσματα στη Γη, για πάνω από ένα δισεκατομμύρια χρόνια, οπότε κι εμφανίστηκαν οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί. 
Η ζωή όπως την ξέρουμε, ξεκίνησε να εξελίσσεται πριν 570 εκατομμύρια χρόνια.

Τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια μετά την δημιουργία του Ήλιου και της Γης, εμφανίστηκε  και το ανθρώπινο είδος. Αφού πέρασαν περίπου 198.000 χρόνια, ο Θεός έκανε μία αυστηρή "Διαθήκη" με τον "εκλεκτό του λαό" πριν από 2.500 χρόνια. Αργότερα άλλαξε γνώμη και ύφος, κι έκανε μια νέα Διαθήκη πριν από 2.000 χρόνια. 

Ο Θεός ήταν τόσο συγκεκριμένος στο λόγο του, που στο πρώτο του βιβλίο βασίστηκαν τρεις μεγάλες θρησκείες, όλες αντικρουόμενες και αντιμαχόμενες. Τρεις θρησκείες που η κάθε μια με τη σειρά της βάζει φωτιά και μαχαίρι στον αλλόθρησκο, όποτε της δοθεί ευκαιρία. Στο όνομα της αγάπης του Θεού της.
Από το δεύτερο βιβλίο ξεπήδησαν χιλιάδες παρακλάδια της πίστης σ' αυτόν.
Προκλήθηκαν σχίσματα, έριδες και πόλεμοι, μεταξύ ουσιαστικά ομόθρησκων.
Nice work, God.

Ελεύθερη βούληση

Τι πετυχαίνει ο Θεός δίνοντας την "ελεύθερη βούληση" να πιστέψουμε σ' αυτόν,
αλλά παραμένοντας κρυμμένος;
Θέλει να δει ποιος θα τον λατρέψει χωρίς δεύτερη σκέψη και στοιχεία,
επειδή έτσι λένε οι ιερείς της εκάστοτε θρησκείας; Ποιον Θεό απ' όλους να λατρέψουμε; Ποιος είναι ο σωστός; Μήπως είναι θρησκείας που δεν γνωρίζουμε ακόμη προσωπικά;

Ο άνθρωπος έχει "ελεύθερη βούληση" όπως όλα τα πλάσματα, με την έννοια ότι δεν του επιβάλλει κάποιος τι θα κάνει κάθε στιγμή της ζωής του. Δεν είναι μαριονέτα, ούτε πιόνι. Φαινομενικά είναι εξίσου ελεύθερος να φύγει γυμνός για το δάσος, με ένα μυρμήγκι που αφήνει τη φωλιά και πάει να λιαστεί στο γκαζόν. Πόσο θα επιβιώσουν έτσι είναι μια άλλη ιστορία, αλλά κάθε πράξη έχει τις συνέπειές της. Πάντως, φαινομενικά έχουν την ελεύθερη βούληση να το κάνουν.

Αυτή η ελεύθερη βούληση όμως, δεν είναι και τόσο ελεύθερη.

Η βούλησή μας εξαρτάται από την πνευματική κατάσταση που επηρεάζεται από την σωματική. Δεν σκέφτεσαι καθαρά όταν πεινάς. Η στέρηση φέρνει νευρικότητα. Η αϋπνία σπασμωδικότητα.
Η καλοπέραση οκνηρία. Η κακοποίηση φόβο. Το αλκοόλ νεύρα. Η ηρωίνη απάθεια. Αν σκεφτεί κανείς ότι στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας δεν είμαστε 100% με πεντακάθαρο μυαλό, ξεκούραστοι, χορτάτοι και πλήρεις, πολλές από τις αποφάσεις μας, δεν πάρθηκαν ακριβώς από εμάς.
Ακόμη κι όταν παίρνουμε αποφάσεις που ξέρουμε ότι θα μας κάνουν μακροπρόθεσμα καλό (θα κόψω το τσιγάρο, θα κάνω δίαιτα), το βρίσκουμε πολύ δύσκολο να τις τηρήσουμε, γιατί η βραχυπρόθεσμη ικανοποίηση των επιθυμιών υπερτερεί (θέλω νικοτίνη/μπέικον ΤΩΡΑ).

Με λίγα λόγια, η βούλησή μας εξαρτάται από χημικές ανάγκες, διεργασίες και ισορροπίες.

Για τι είδους ελεύθερη βούληση μιλάμε όμως; Είμαι ελεύθερος να αποφασίσω ότι μου αρέσουν τα σκυλάδικα και οι μπάμιες; Το σεξ με μυρμηγκοφάγους; Η κακοποίηση των παιδιών; Κάποιες προτιμήσεις όχι μόνο δεν είναι συνειδητές, αλλά δεν μπορούμε και να τις μεταβάλουμε κατ' επιλογήν. Δεν μπορείς να διαλέξεις τι θα σου αρέσει.

Οι επιλογές μας, όπως σε όλα τα ζωντανά πλάσματα, ορίζεται από το δίπολο ανταμοιβής και τιμωρίας. Επίσης, κάνουμε πράγματα είτε επειδή τα θέλουμε, είτε επειδή πρέπει.*  "Θέλω να πάω για καφέ, αλλά αν δεν δουλέψω θα μου κόψουν το ρεύμα". "Θέλω να κλέψω τα λεφτά από την τράπεζα, αλλά δεν θέλω να με κλείσουν φυλακή". Ακριβώς όπως και, "είμαι κουνούπι και θέλω να σου πιω το αίμα, αλλά δεν θέλω να με χτυπήσει αυτό το χέρι, οπότε απομακρύνομαι".

Παράλληλα, πράγματα ανεξάρτητα από την κοσμοθεωρία του καθενός, ένστικτα όπως το μητρικό, κάνουν μια κοπέλα που μέχρι χθες ενδιαφερόταν μόνο για διασκεδάσεις, να αφήνει τα πάντα και να αφοσιώνεται στο παιδί της. Ο αλτρουισμός, είτε ως κληρονομικό χαρακτηριστικό είτε ως κοινωνικό επίκτητο, θα κάνει έναν περαστικό να πηδήξει σ' ένα ποτάμι για να σώσει κάποιον άλλον που πνίγεται. Δεν είναι συνειδητή, ούτε αναμενόμενη επιλογή. Η μάνα είναι ελεύθερη να αποφασίσει να αδιαφορήσει για το παιδί της, δεν το κάνει όμως γιατί "το είναι της", "το μέσα της", (το DNA της) δεν της επιτρέπει να το κάνει.
Ο περαστικός είναι ελεύθερος να μην πηδήξει στο ποτάμι. Ειδικά αν οι συνθήκες είναι δύσκολες,
δεν θα τον κατηγορήσει κανείς. Η ενσυναίσθησή του όμως, μαζί με την ενδόμυχη επιθυμία του να βοηθήσει και τον ίδιο κάποιος (ότ)αν βρεθεί σε δύσκολη θέση, θα τον κάνει να πέσει στο νερό για να βοηθήσει. Τόσο η κοπέλα όσο και ο περαστικός, δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά.
Γι' αυτό βλέπουμε μητέρες που έχασαν τα παιδιά τους να κατηγορούν για πάντα τον εαυτό τους
ακόμη και αν δεν φταίνε στο ελάχιστο. Και ανθρώπους που είδαν άλλους να παθαίνουν κακό
και δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν, να βασανίζονται με αυτή τη σκέψη μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Ασχέτως θρησκείας, κουλτούρας, μόρφωσης, εποχής.

Η βούληση ελεύθερη ή μη, επηρεάζεται από την κατάσταση του εγκεφάλου, πολλές φορές μόνιμα. Άνθρωποι με βλάβες από εγκεφαλικά επεισόδια, ασθένειες ή τραύματα, έχουν αλλάξει εντελώς χαρακτήρα και προτεραιότητες. Έχουν γίνει άλλοι άνθρωποι.  Έχω δει σκληρή μάνα να γίνεται αρνάκι, και δραστήριο πατέρα να αδιαφορεί για τα πάντα.
Ρητορικά ερωτήματα:
Πότε ήταν η βούλησή τους ελεύθερη, πριν ή μετά;
 Ήταν η βούλησή τους ελεύθερη μετά, ή είχε τροποποιηθεί λόγω της βλάβης;
Η ψυχή τους τι ρόλο παίζει σε όλα αυτά;
Με ποιον χαρακτήρα θα κριθούν τελικά;
Και προπάντων, με ποιανού Θεού τα κριτήρια;

edit 3/4/2018: Προστέθηκε παραπάνω το quote του CosmicSkeptic σε ελεύθερη απόδοση (στον αστερίσκο*)
Προστέθηκε το πολύ καλό του βίντεο πάνω στο θέμα της ελεύθερης βούλησης.

Δικαιοσύνη απέναντι στους "κακούς"

Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι που γεννήθηκαν με σοβαρό εγκεφαλικό πρόβλημα κοινωνικής προσαρμογής (παιδεραστές, κατά συρροή δολοφόνοι, διεστραμμένοι βασανιστές κλπ), να καταδικάζονται για πάντα στην κόλαση από έναν δίκαιο Θεό;
Λογικά δεν φταίνε οι ίδιοι. Δεν είναι επιλογή τους. Έτσι λειτουργεί ο εγκέφαλός τους. Έτσι γεννήθηκαν.

Υπάρχει κι ένα ακόμη παράδοξο. Ο κακός που μετανοεί ειλικρινά, σώζεται.
Οπότε πηγαίνει στον Παράδεισο και κάνει παρέα με τα θύματά του;

Θα είχε ενδιαφέρον αν για παράδειγμα μετανόησε ο Χίλτερ στα τελευταία του. Εκατομμύρια θύματά του θα μάλωναν στον Παράδεισο, ποιος θα του πρωτοσφίξει το λαιμό χέρι...

Μιλάς σαν να τα ξέρεις όλα

Το βλέπω συχνά ως επιχείρημα/τσουβάλιασμα ενάντια σε κάποια τεκμηριωμένη άποψη ενός άθεου.
"Εσείς οι άθεοι όλα τα ξέρετε. Έχετε κάνει την επιστήμη θρησκεία".

Όχι, δεν τα ξέρω όλα. Και όχι μόνο δεν τα ξέρω όλα, αλλά με χαρά μου το παραδέχομαι, ελπίζοντας να μάθω κάτι καινούριο.
Αυτά που ξέρω όμως, τα ξέρω βάσει αποδείξεων. Στέκουν επιστημονικά. Δεν είναι γνώμη μου, δεν είναι φαντασία, δεν είναι βολικές υποθέσεις.

Θυμάμαι (με ντροπή) τον εαυτό μου να λέει στο παρελθόν ότι "Υπάρχουν δύο τρόποι να γνωρίζεις κάτι. Αυτός της επιστημονικής γνώσης, και αυτός της καρδιάς". Δεν αναφερόμουν μόνο σε θέματα θρησκείας αλλά κοίτα να δεις σύμπτωση, αυτά που "γνώριζα με την καρδιά" ήταν όλα μεταφυσικά. Και αστήρικτα. Φανταστικές υποθέσεις. Πνευματικά αναμασήματα. Ευσεβείς πόθοι.

Η κατανόηση του φυσικού κόσμου, εξαφανίζει τον μεταφυσικό. Ο φυσικός κόσμος χρειάζεται αποδείξεις. Όχι προαισθήματα. Η γνώση ακολουθεί λογικά βήματα, δεν είναι τυφλοσούρτης, ούτε μαγικά ξόρκια.
Επίσης, η γνώση δεν είναι προνόμιο κάποιου κλειστού κυκλώματος επιστημόνων που βγάζουν κατά καιρούς διατάγματα που πρέπει να ακολουθούμε τυφλά. Όποιος θέλει σπουδάζει, ερευνά, ανακαλύπτει. Η φυσική λειτουργεί παντού με τον ίδιο τρόπο για όλους. Η επιστήμη δεν είναι θρησκεία. Είναι εμπεριστατωμένη γνώση. Όχι πίστη.

Αυτό που παραβλέπει αυτός που πιστεύει στο μεταφυσικό, είναι ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις στην απόδειξη ισχυρισμών. Αν λέω ότι το λέιζερ θεραπεύει την ακμή πρέπει να το αποδείξω, κι αν λες ότι η πίστη μετακινεί βουνά, ή ότι υπάρχουν φαντάσματα, πρέπει να το αποδείξεις. Το ίδιο ισχύει και για τα ζώδια, την μαντεία, τα δαιμόνια και τα ξωτικά.

Η τηλεδιάσκεψη βλέπεις, δουλεύει. Η τηλεπάθεια πάλι, όχι.

Εσχατολογίες των "εκλεκτών"

Για τον Χριστιανισμό, η ζωή μας, η ύπαρξή μας, έχει ως τελικό στόχο την "Θέωση" του ανθρώπου μετά τον θάνατο. Ή την "πτώση" του, αν αποτύχει.
 Κάποια στιγμή θα προκύψει η "Δευτέρα Παρουσία", θα γίνει  η "Κρίση",
η ζωή όπως την ξέρουμε θα ολοκληρώσει τον κύκλο της και οι ψυχές θα πάρουν κατά περίπτωση τον δρόμο τους για τον "Παράδεισο" ή την "Κόλαση".
Το σημαντικό εδώ δεν είναι τι ακριβώς λέει ο Χριστιανισμός ότι θα συμβεί. Το σημαντικό είναι ότι μιλάει για τέλος του κύκλου της ανθρώπινης ζωής. Όχι από κάποια καταστροφή. Μετά την κρίση, είτε κατοικήσουν αλλού, είτε εδώ, οι άνθρωποι, οι ψυχές τους δηλαδή, θα σταματήσουν να αναπαράγονται. Το ανθρώπινο είδος θα τελειώσει. Αυτό το "πείραμα" θα κλείσει. Όποιος πρόλαβε να γεννηθεί και να σωθεί, πρόλαβε.

Γενικά μαθαίνουμε να θεωρούμε τον εαυτό μας πολύ σημαντικό. Τόσο σημαντικό που να είναι δεδομένη για μας η αιώνια ζωή μετά θάνατον. Μια καλή μετεμψύχωση. 72 παρθένες. Φαγοπότια στη Βαλχάλα. Νέκταρ και αμβροσία.

Η θρησκεία δημιουργεί μια λάθος "τελειολογική" εντύπωση για το σύμπαν. Ο πιστός θεωρεί ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε για να στεγάσει τον ίδιο. Ότι έχει σκοπό ύπαρξης, άρα και δημιουργό. Ή μάλλον, ότι έχει δημιουργό που το έφτιαξε με κάποιο σκοπό.
Κατ' επέκτασην θεωρεί πως όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο. Αν δεν τον καταλαβαίνουμε εμείς, τον ξέρει ο Θεός και "άγνωσται  αι βουλαί του Κυρίου".

Η εντύπωση αυτή είναι λάθος. Σκοπιμότητες έχουν τα ζωντανά πλάσματα, που θέλουν να πετύχουν συγκεκριμένο στόχο. Η επιθυμία είναι χαρακτηριστικό της ζωής.
Αντιθέτως, δεν διαφαίνεται καμία απώτερη σκοπιμότητα στις φυσικές διεργασίες.

Το σύμπαν διαστέλλεται με αυξανόμενη ταχύτητα, ήλιοι σχηματίζονται σε νεφελώματα, μαύρες τρύπες καταπίνουν γαλαξίες. Το μεγαλύτερο μέρος του σύμπαντος, είναι αδύνατον να το δούμε, ακόμη και αν ταξιδεύαμε με την ταχύτητα του φωτός. Βρίσκεται πέρα από τον "ορίζοντα των γεγονότων".  Το 99% των ειδών της Γης εμφανίστηκε, εξαφανίστηκε και δεν υπάρχει πλέον. Οι δεινόσαυροι κυριάρχησαν στη Γη για εκατομμύρια χρόνια, πριν εξαφανιστούν κατά λάθος από μετεωρίτη. Όλα ακολουθούν τους νόμους της φυσικής και των πιθανοτήτων. 

Είναι εξαιρετικά απίθανο ένα μικροσκοπικό και ατελές πρωτεύον θηλαστικό σ' έναν ασήμαντο πλανήτη στην άκρη του πουθενά, να αποτελεί ενασχόληση του δημιουργού του σύμπαντος. Ο οποίος αφού περίμενε 200.000, μας έδωσε αντιφατικές πληροφορίες και οδηγίες πριν από 2.500 με 1.500 χρόνια και μας άφησε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας για την ερμηνεία τους.
Και ασχολείται μεταξύ άλλων με τις σεξουαλικές μας επιλογές και πρακτικές, ως καθοριστικό παράγοντα της αιώνιας ζωής μας, η οποία αρχίζει "προσεχώς" γιατί "είμαστε στους έσχατους καιρούς". Πάντα.

There is no End Game.

Δαίμονες κι ελεύθερη βούληση

Αν ο Θεός αφήνει τον Σατανά και τους δαίμονες να υπάρχουν επειδή σέβεται την ελεύθερή τους βούληση, και αυτοί οδηγούν τους ανθρώπους σε αμαρτίες, δεν ακυρώνεται η ελεύθερη βούληση των ανθρώπων; Πώς να τα βάλεις με κάτι αόρατο και μη αντιληπτό, που επηρεάζει και τροποποιεί τις σκέψεις σου ώστε να «αμαρτάνεις»;

Και αν φταίει ο εκάστοτε δαίμονας για τις αμαρτίες του καθενός, πότε είναι τελικά ο ίδιος ο άνθρωπος υπεύθυνος για τις πράξεις του;

Υπάρχουν οι απαντήσεις: «για να μας δοκιμάζει, για να γινόμαστε καλύτεροι» και «ο δαίμονας σε βάζει σε πειρασμό, εσύ πρέπει να αντισταθείς». Συγνώμη, αλλά δεν καλύπτομαι. Από τη φύση μας, θέλουμε να μας συμβαίνουν ευχάριστα πράγματα. Να φάμε, να κάνουμε σεξ, να διασκεδάσουμε, να χαλαρώσουμε. Δεν χρειαζόμαστε δαίμονα να μας παρακινήσει.

Ουσιαστικά, ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Αν είναι "κακό" ή "αντικοινωνικό",  υπόκειται τις ανάλογες συνέπειες από γραπτούς και άγραφους νόμους. No demon required... 

Αν δεν υπάρχει αιώνια ζωή...

Όσο πίστευα σε κάποιου είδους συνέχεια μετά το θάνατο, με στεναχωρούσε που όταν πεθάνω, όλες μου οι Γήινες γνώσεις και οι δεξιότητες, θα χαθούν μαζί μου. Στόχος μου ήταν να μεταδώσω όσο περισσότερη γνώση μπορώ πριν φύγω. Να κάνω ό,τι μπορώ για τα πλάσματα γύρω μου. Να αφήσω τον κόσμο λίγο καλύτερο.

Στο μυαλό μου, το καλό ήταν η χρήση της ενέργειας για κάτι «χρήσιμο», ενώ το κακό οι καταστροφικές πράξεις, η πρόκληση δυστυχίας, η αύξηση της εντροπίας του σύμπαντος.

Στα 45 μου, όταν μετά από μήνες σκέψης και διαβάσματος κατέληξα στο συμπέρασμα ότι δυστυχώς, απ’ ότι φαίνεται η ζωή τελειώνει με τον θάνατο, ήρθε να προστεθεί και μια νέα στεναχώρια. Πάντα πίστευα ότι μετά τον θάνατό μου θα μάθαινα περισσότερα για το σύμπαν. Θα έβλεπα πέρα από το Ηλιακό μας σύστημα με αισθητήρια όργανα ανώτερα από τα ανθρώπινα μάτια. Απογοητευτικό.

Οι στόχοι μου δεν άλλαξαν. Αντιθέτως. Θεωρώντας πλέον ότι δεν υπάρχει συνέχεια, έγινε ακόμη πιο σημαντικό να αφήσω κάτι καλό και χρήσιμο πίσω μου.  Και τα περιττά «υλικά αγαθά» έγιναν ακόμη πιο ασήμαντα. Επίσης συνειδητοποίησα ακόμη βαθύτερα ότι οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, είναι όλες τεχνητές και πλασματικές. Χρώματα, εθνότητες, θρησκείες, πολιτικές πεποιθήσεις. Είμαστε όλοι στην ίδια σωσίβια λέμβο, και αντί να τραβάμε συγχρονισμένα κουπί να σωθούμε, προσπαθούμε να πνίξουμε ο ένας τον άλλον. Λες και ο νικητής θα κάνει τίποτε πέρα από κύκλους, τραβώντας μόνος του κουπί μέχρι να τελειώσουν οι προμήθειες. Αγάπησα περισσότερο τον άνθρωπο. Την βιόσφαιρα της Γης που μας κρατάει ζωντανούς ενώ είμαστε τέτοια παράσιτα.

Η αρχική μου στεναχώρια για τις χαμένες μου γνώσεις και δεξιότητες, έχει χαθεί εδώ και λίγο καιρό. Σκεφτόμουν διάφορους σημαντικούς ανθρώπους (Αϊνστάιν, Κιουρί, Παστέρ) και πόσο σημαντική απώλεια ήταν ο θάνατός τους για την ανθρωπότητα. Σκεφτόμουν επίσης τους αφανείς ήρωες, διασώστες, γιατρούς, επιστήμονες, που σώζουν ζωές και πηγαίνουν τον κόσμο μπροστά. Που εξελίσσουν την τεχνολογία και κάνουν τη ζωή όλων ευκολότερη και καλύτερη. Ένοιωσα πραγματικά πόσο ασήμαντος και ταπεινός είμαι. Κατάλαβα ότι πήρα τον εαυτό μου πολύ στα σοβαρά. Ότι η κοινή μοίρα όλων των ζωντανών πλασμάτων, είναι ο θάνατος.

 Όσο για τη σημασία μας ως ανθρωπότητα γενικά, είμαστε σαν μόρια μιας σταγόνας ενός αχανούς ωκεανού. Αν αύριο χτυπήσει μετεωρίτης τη Γη και την καταστρέψει, θα είναι σαν κάρβουνο που εξάτμισε τη σταγόνα. Σαν να μην υπήρξαμε ποτέ.

Για την απογοήτευση που δεν θα μάθω περισσότερα για το σύμπαν, με παρηγορεί η σκέψη ότι όταν πεθάνω η περιέργειά μου θα πεθάνει κι αυτή μαζί μου. Και θα χαρώ να επιστρέψω την ύλη μου στο σύμπαν που μου την έδωσε. Όσο για τον θάνατο, μαθαίνω ότι την στιγμή που έρχεται, το σώμα εκλύει τόσες ενδορφίνες που νοιώθεις πολύ ωραία. Και μετά νοιώθεις ό,τι ένοιωθες και το 1812. Τίποτε.