Επιστήμη και θρησκεία

Τι συμβαίνει γύρω μας; Πώς λειτουργεί ο κόσμος; Πώς βρεθήκαμε εδώ; Πού πάμε μετά; Πόσο πιθανό είναι να υπάρχει Δημιουργός; Κι αν υπάρχει, λειτουργεί ως Θεός;

Προσπαθώ να βρω απαντήσεις σε σωρό ερωτημάτων. Αναζητώ την αλήθεια, όχι κάποια βολική και ευχάριστη φιλοσοφική ή θεολογική απάντηση. Και η εύρεση της αλήθειας, απαιτεί έγκυρη γνώση. Και η πιο έγκυρη μορφή γνώσης, είναι η επιστημονική. Ή καλύτερα, ο πιο έγκυρος τρόπος να αναζητήσεις την αλήθεια σε ένα θέμα, είναι η επιστημολογική προσέγγιση.

Οι θρησκείες "συγκρούονται" αναπόφευκτα με την επιστήμη, κατ' αρχήν εξ' ορισμού.
Βλέπετε, κάθε θρησκεία βασίζεται στην πίστη των δογμάτων της, χωρίς αποδείξεις. Αφού το γράφει το εκάστοτε Ιερό Βιβλίο, έτσι είναι για τους πιστούς της.
Η επιστήμη λειτουργεί εντελώς αντίστροφα. Αδιαφορώντας για το τι πιστεύει ή ποιο αποτέλεσμα θα ήθελε κανείς, χωρίς αυθαίρετα δόγματα, ψάχνει για απαντήσεις που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Αναλύει τον τρόπο που λειτουργεί το σύμπαν, εξηγεί, βγάζει συμπεράσματα, κάνει προβλέψεις, χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση προς όφελός μας.

 

Η μεγάλη ουσιαστική διαφορά της επιστήμης από τη θρησκεία, είναι ότι τα ευρήματα της επιστήμης λειτουργούν παντού και πάντα για όλους. Τα φάρμακα γιατρεύουν ασχέτως θρησκείας. Το τηλέφωνο που έφτιαξε Ταοϊστής Κινέζος, λειτουργεί στα χέρια Ευαγγελικού Αμερικάνου.

Δεν ισχύει το ίδιο και με τις θρησκείες. Κάθε πιστός προσεύχεται στον δικό του θεό ή θεούς, και ακόμη κι έτσι οι προσευχές δεν φαίνεται να εισακούγονται πάντα. Όσα είναι δυνατό να συμβούν, συμβαίνουν με τις ίδιες στατιστικές πιθανότητες σε πιστούς και μη. Όσα είναι αδύνατο να συμβούν (πχ θεραπεία από σύνδρομο Down, φύτρωμα κομμένου μέλους, μετακίνηση σπιτιών για να σωθούν σεισμοπαθείς κλπ) δεν συμβαίνουν ποτέ. 

 

Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση σχετικά με την επιστήμη και τους επιστήμονες. Πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για κάποια "κλίκα" ή "ελίτ" σπουδαγμένων, που κεκλεισμένων των θυρών κάνουν ανακαλύψεις, τις ανακοινώνουν και ο κόσμος τους πιστεύει επειδή "αυτοί ξέρουν".

Η επιστημονική κοινότητα δεν λειτουργεί έτσι όμως. Όταν κάποιος θεωρεί ότι ανακάλυψε κάτι καινούριο, δημοσιεύει τη μελέτη του σε συγκεκριμένα επιστημονικά περιοδικά. Η μελέτη του περνάει από "peer review", δηλαδή από εξονυχιστικό έλεγχο άλλων επιστημόνων με γνώση του θέματος. Αν δεν βρεθεί λάθος, η μελέτη εγκρίνεται ως έγκυρη και ενσωματώνεται στην επιστημονική γνώση. Ουσιαστικά πάντως, δεν σταματά να κρίνεται ποτέ. Κάθε επιστημονική μελέτη είναι διαθέσιμη σε όλο τον κόσμο και ο οποιοσδήποτε μπορεί να δείξει ότι κάτι είναι λάθος, ή να συμπληρώσει κάτι καινούριο. Με τον ίδιο τρόπο που οποιοσδήποτε μπορεί να μορφωθεί, να πειραματιστεί, να αποδείξει αν κάτι ισχύει ή όχι.

Η επιστήμη, η οργανωμένη "θετική" γνώση δηλαδή, δεν εντοπίζει πουθενά την παρουσία ή την ανάγκη κάποιας ανώτερης, αόρατης και ανεξήγητης δύναμης με δική της βούληση. Τα πράγματα στο σύμπαν λειτουργούν ακολουθώντας φυσικούς νόμους, χωρίς την συμμετοχή κάποιου θεού. Χωρίς την ανάγκη πίστης στη μία ή την άλλη μεταφυσική δύναμη. Όπως έγραψα νωρίτερα, η επιστήμη, η γνώση της πραγματικότητας, είναι η ίδια ανεξάρτητα με το τι πιστεύει κανείς. Δεν καυγαδίζει η γνώση, με την πίστη. Μάλλον η πίστη είναι μαλωμένη με την πραγματικότητα, όταν αυτή δεν συμφωνεί με τα δόγματά της.