Θεός και ανθρώπινη ηθική

Η ανθρώπινη ηθική, σε γενικές γραμμές δείχνει να είναι παρόμοια παντού. Υπάρχει  κάποια εξήγηση κατ'' αρχήν για την ύπαρξη της ίδιας της ηθικής; Είναι στα γονίδιά μας; Μας την δίνει ο Θεός;

Για μια ακόμη φορά, μπερδεύουμε αίτιο  και αιτιατό. Για να υπάρξει ανθρώπινη κοινωνία, πρέπει κατ' αρχήν να υπάρξει ηθική. Πριν από την επιβεβλημένη νομοθεσία, οι άνθρωποι που σχηματίζουν κοινωνία, πρέπει να συμφωνούν σε κάποιους άγραφους κανόνες. Σε κάποια κοινή ηθική, τουλάχιστον στις κοινωνικές επαφές. Εντός μικρότερων ομάδων όπως η οικογένεια, η ηθική μπορεί να διαφέρει. Μπορεί να είναι κανείς άκρως απολυταρχικός, ή να κακοποιεί τον σύντροφο ή τα παιδιά του, αλλά στην κοινωνία να παρουσιάζει ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο. Έστω και κατά σύμβαση, οι ηθικές αξίες κάθε κοινωνίας είναι σχεδόν απαραβίαστες, προκειμένου να είσαι μέλος της. 

Η ηθική δεν είναι κάτι που παραμένει σταθερό, τόσο στον χρόνο όσο και στον χώρο. Κάποτε υπήρξε ηθικό να υπάρχουν σκλάβοι, και να ανήκει η γυναίκα και τα παιδιά ενός σκλάβου, στον αφέντη. Ήταν ηθικό να μην έχει γνώμη μπροστά στον άντρα, να μην ψηφίζει, να μην έχει δικαιώματα η γυναίκα. Σε κάποια μέρη ήταν και είναι ηθικό να σκοτώνεις ομοφυλόφιλους. Να λιθοβολείς όσους έχουν σχέση εκτός γάμου. Να παντρεύεις ανήλικα. Υπάρχουν κληρονομικές κάστες, κι αυτοί που ανήκουν στις κατώτερες είναι τόσο μιαροί, που δεν πρέπει να αγγίξουν ούτε τη σκιά των ανωτέρων.
Με λίγα λόγια, οι αποχρώσεις της ηθικής επιβάλλονται από την εκάστοτε κοινωνία. Το επιτρεπτό μήκος και χρώμα μαλλιού, το μήκος της φούστας, εξαρτώνται από τα έθιμα της τρέχουσας κοινωνίας.

Υπάρχουν φυσικά και τα στοιχεία που παραμένουν σταθερά σε κάθε κοινωνία. Είναι ανήθικο να εξαπατάς, να βιάζεις, να κακοποιείς παιδιά και πνευματικά ασθενείς. Είναι ανήθικο να προσπαθείς να αποκτήσεις τη γυναίκα του γείτονα, τα υπάρχοντά του. Είναι επίσης, απολύτως λογικό. Χωρίς τέτοιους άγραφους κανόνες, δεν είναι δυνατός ο σχηματισμός κοινωνίας. Πώς θα "κάνεις χωριό", όταν φοβάσαι να αφήσεις την ανήλικη κόρη σου να παίξει στο δρόμο χωρίς την επίβλεψή σου; Γιατί να ψωνίζεις από τον μπακάλη που σε κλέβει; Πώς θα για δουλειά φροντίζοντας την οικογένειά σου, αν φοβάσαι ότι με κάθε ευκαιρία ο γείτονας θα προσπαθεί να αποκτήσει τη γυναίκα σου και τα υπάρχοντά σου;
Και από την άλλη, πώς θα αφήσεις κάποιον πεσμένο στο δρόμο, όταν θα ήθελες αν ήσουν εσύ στη θέση του, να σε φροντίσουν; Η ενσυναίσθηση, η κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του άλλου, είναι μεγάλο εξελικτικό ανθρώπινο προσόν. Μέρος της ηθικής, οφείλεται σε αυτήν την ανθρώπινη ικανότητα. Γιατί όσο περισσότερο μπορεί κανείς να "ταυτιστεί" με το πρόβλημα κάποιου, τόσο  μεγαλύτερο ενδιαφέρον θα δείξει γι' αυτό. Ο εγκέφαλος ασχολείται στο πρόβλημα του άλλου, ψάχνοντας λύση και δεν "ησυχάζει" μέχρι να τη βρει. Ίσως είναι ένας λόγος που βλέποντας ο άνθρωπος κάποιον άγνωστο να πνίγεται, θα βουτήξει να τον σώσει χωρίς δεύτερη σκέψη. Για τον εγκέφαλο αυτού που "συμπάσχει", που νοιώθει, που δεν είναι αναίσθητος,  είναι αδιανόητο να μείνει άπραγος όταν βλέπει κάποιον σε κίνδυνο. Είναι αυτόματη αντίδραση. Δεν έχει να κάνει με πιστεύω. Το βλέπουμε σε κάθε κοινωνία. 


Ηθική βλέπουμε και στα ζώα. Και μάλιστα, όσο ψηλότερα είναι στην Εξελικτική αλυσίδα ο εγκέφαλός τους, τόσο πιο "ηθικά" φέρονται στις κοινωνίες τους. Οι χιμπατζήδες περισσότερο από τα σκυλιά. Οι αγελάδες περισσότερο από τα πουλιά. 

Τέλος, ακόμη κι αν με κάποιο τρόπο η ηθική είναι εγγενής στα σκεπτόμενα πλάσματα και ειδικά στον άνθρωπο, ο ισχυρισμός ότι του την έδωσε κάποιος Θεός, είναι απλώς αυθαίρετος. Ποιος θεός και ποια ακριβώς ηθική;