Πριν λίγο καιρό είδα ένα ντοκιμαντέρ για έναν χιμπατζή, από την ώρα της γέννησής ως τον θάνατό του, του σε κάποιο δάσος. Σκεφτόμουν βλέποντας τον κύκλο της ζωής και την πορεία του στην κοινωνία της ομάδας, ότι όπως όλα τα ζώα, το συμπαθέστατο πλάσμα ζει όλη του τη ζωή στο εδώ και το τώρα. Δεν αναρωτιέται τι συνέβαινε σε εκείνα τα δέντρα πριν γεννηθεί, δεν το απασχολεί ποιος και πώς θα ζήσει εκεί μετά τον θάνατό του, δεν διανοείται καν ότι κάποτε θα πεθάνει. Όσο υπάρχει τροφή και ασφάλεια, δεν το απασχολεί τι γίνεται στο απέναντι δάσος, τι υπάρχει πέρα από το ποτάμι.
Απ’ όσο γνωρίζουμε, μόνο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται, καταγράφει και αναλύει το παρελθόν. Μόνο ο άνθρωπος αγωνιά, επενδύει και προσπαθεί να εξασφαλίσει το μέλλον. Μόνο ο άνθρωπος εγκαταλείπει την ασφάλειά του για να εξερευνήσει το άγνωστο για να ικανοποιήσει την περιέργειά του, να μάθει, να γνωρίσει, να βιώσει.
Ο λόγος και στη συνέχεια η γραφή, επέτρεψαν τη μετάδοση των γνώσεων από γενιά σε γενιά. Η τυπογραφία, η αλληλογραφία, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, το ίντερνετ, έκαναν ευκολότερα διαθέσιμη τόσο την πληροφορία όσο και την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών. Ο άνθρωπος έχει πλέον άπλετη πρόσβαση στη γνώση.
Με δεδομένα όλα αυτά, ομολογώ ότι αρχικά είδα τον νεαρό χιμπατζή του ντοκιμαντέρ λίγο υπεροπτικά. Μου φαινόταν πολύ κοντόφθαλμη η θεώρηση του κόσμου από την πλευρά του. Φαντάσου να ζεις μια ολόκληρη ζωή περιορισμένος στο εγώ σου και στον μικρόκοσμό σου. Τα φτωχά τα ζώα, πόσο ανεπαρκώς αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα.
Λίγες μέρες πριν όμως, διαβάζοντας έναν διάλογο ανθρώπων από διάφορες θρησκείες, χώρες και κουλτούρες, συνειδητοποίησα ότι αναλογικά και βάσει των δυνατοτήτων μας, οι άνθρωποι είμαστε ίσως πιο ανόητοι και κοντόφθαλμοι από τα συμπαθέστατα «ξαδέλφια» μας. Γνωρίζουμε όχι απλώς τι υπάρχει στο «διπλανό δάσος», αλλά σε όλο τον πλανήτη, το ηλιακό μας σύστημα, ως ένα βαθμό στο σύμπαν. Ξέρουμε ότι είμαστε περαστικοί, και ότι κάποτε θα πεθάνουμε αφήνοντας πίσω μας τα πάντα. Κι όμως, είμαστε τόσο προσκολλημένοι στο εγώ μας, που αδιαφορούμε αν κάνουμε κακό στους άλλους. Τόσο εξαρτημένοι από το εδώ μας, που θέλουμε και τη γη που πατάει ο διπλανός μας. Τόσο καθηλωμένοι στο τώρα μας, που αδιαφορούμε για το αύριο, το δικό μας και των άλλων.
Αναπόφευκτα, βλέποντας τον κόσμο μέσα από τα μάτια και τον εγκέφαλο που εδρεύουν στο κεφάλι μας, θεωρούμε πως το κέντρο του κόσμου είμαστε εμείς. Δεν συνειδητοποιούμε εύκολα ότι είμαστε απλώς το κέντρο του δικού μας κόσμου σε ένα αχανές σύμπαν. Δυσκολευόμαστε να συλλάβουμε ότι ο κόσμος υπήρξε και πολύ πριν από εμάς. Δεν θέλουμε να δεχθούμε ότι το σύμπαν θα συνεχίσει να υπάρχει για πολύ καιρό αφού σταματήσουμε εμείς να το αντιλαμβανόμαστε.
Η ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει τη θνητότητά του είναι ευχή και κατάρα. Ευχή γιατί μπορεί να τον κινητοποιήσει να ζήσει και να αφήσει έργο, κάτι καλό πριν πεθάνει. Κατάρα γιατί είναι ευκολότερο και προτιμότερο να ζει χωρίς να αγωνιά πότε θα πεθάνει, και τι θα συμβεί αφού πεθάνει. Το βαθιά εντυπωμένο ένστικτο της επιβίωσης δυσφορεί με την προοπτική της οριστικής ανυπαρξίας, παραβλέποντας ότι το «εγώ» μας εντελώς απροβλημάτιστα, δεν υπήρχε για δισεκατομμύρια χρόνια πριν γεννηθούμε. Προκειμένου να καθησυχαστεί, ο ατελής εγκέφαλός μας κατασκευάζει, δέχεται και πιστεύει καθησυχαστικές ιστορίες για ζωή μετά θάνατον, προγονικά πνεύματα, αιωνιότητα, θεότητες. Κάπου εκεί, έρχονται οι οργανωμένες θρησκείες να σου παρουσιάζουν ένα αφήγημα, από παρηγορητικό έως «υπέροχο», αν ακολουθήσεις το δόγμα τους. Βελτιωμένες μετεμψυχώσεις, γεύματα στη Βαλχάλα, παρθένες, ο Παράδεισος της αιώνιας χαράς. Εγγυημένη «καλή ζωή μετά θάνατον». Ονειρεμένες υποσχέσεις.
Οι θρησκείες συνήθως συστήνονται με το χαμογελαστό τους προσωπείο, κρύβοντας το πραγματικό, σκοτεινό τους πρόσωπο. Εκτός από το πολλά υποσχόμενο καρότο, κάθε θρησκεία έχει κι ένα πολύ επώδυνο μαστίγιο: Πρέπει να ακολουθήσεις «σωστά» το εκάστοτε δόγμα. Αν δεν το κάνεις, σε περιμένουν πολύ άσχημα πράγματα. Κακές μετεμψυχώσεις, μεταφορική και κυριολεκτική Κόλαση, αιώνια βασανιστήρια, μια αιωνιότητα «μακριά από τον Θεό», ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Οπότε, θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί να επιλέξει να πιστέψει σε μια θρησκεία, όταν αυτή τον απειλεί με αιώνια τιμωρία σε περίπτωση που ξεφύγει από τις επιταγές της;
Ο πιστός συνήθως ακολουθεί από παιδί τη θρησκεία των γονέων, του περιβάλλοντος που μεγάλωσε. Ακόμη όμως κι αν την ενστερνιστεί αργότερα, αυτό που υπερισχύει στο μυαλό κάθε πιστού, ένθερμου ή χλιαρού, νεοφώτιστου ή κατηχημένου από παιδί, είναι η ελπίδα. Η ελπίδα ότι δεν είναι μόνος και θνητός. Η ελπίδα ότι όταν πεθάνει, θα πάει στα Ηλύσια Πεδία, στον Παράδεισο. Η ελπίδα της εξασφάλισης ενός προσωπικού, αιώνιου καλύτερου «αύριο». Προσωπικά αδυνατώ να καταλάβω πώς μπορεί κανείς να πιστεύει ότι θα είναι αιώνια και παραδείσια ευτυχισμένος όταν ξέρει ότι αγαπημένοι του άνθρωποι θα είναι αιώνια δυστυχισμένοι σε κάποιου είδους κόλαση. Ο πιστός όμως βασίζεται πάντα στα όμορφα κομμάτια της εκάστοτε θρησκείας, παραβλέπει τα στραβά της και βρίσκει απαντήσεις για κάθε αντίφαση, κακό ή ανακρίβεια του δόγματός του. Εξ’ άλλου είναι σίγουρος ότι ευλογήθηκε να γεννηθεί τη σωστή χρονική στιγμή στο σωστό «δάσος», ώστε να γνωρίσει τη μοναδική σωστή θρησκεία και να σωθεί. Πιστεύει ειλικρινά ότι ο δημιουργός του αχανούς αυτού σύμπαντος, είναι εδώ για να δώσει αιώνια χαρά στο εγώ του, και να καταδικάσει αιώνια τους «άπιστους». Ότι κάποιος πανάγαθος αλλά και πάνσοφος θεός δημιούργησε τους ανθρώπους ξέροντας εκ των προτέρων ότι μεγάλο ποσοστό των ψυχών θα ήταν αιώνια καταδικασμένο. Ο πιστός θεωρεί ότι «το τέλος» των πάντων είναι κοντά. Βλέπει παντού σημεία των «έσχατων καιρών». Δεν θέλει να δεχθεί ότι το κάθε «εγώ» είναι μια ασήμαντη κουκίδα σκεπτόμενης ύλης σε μια ασήμαντη στιγμή του χρόνου. Ότι δεν είμαστε σε καμία περίπτωση το κέντρο του κόσμου, ούτε ως άτομα, ούτε ως είδος. Ότι σε κοσμική κλίμακα ακόμη κι αν είχαμε «αιώνιες ψυχές», θα ήταν τόσο ασήμαντες σε μεγεθος, αξία και ποσότητα, που δεν θα είχε κανένα νόημα να μάχονται γι’ αυτές θεοί και δαίμονες.
Στο σύμπαν υπάρχουν γύρω στα δύο τρισεκατομμύρια γαλαξίες [1], με περίπου 100 δισεκατομμύρια άστρα ο καθένας [2]. Τα νούμερα είναι ασύλληπτα. Παράλληλα, τα 192 χιλιάδες περίπου χρόνια που υπάρχει ο homo sapiens, εκτιμάται ότι έχουν γεννηθεί γύρω στα 109 δισεκατομμύρια άνθρωποι [3]. Πολύ μικρό ποσοστό τους πίστευε και πιστεύει σε κάποια από τις τρέχουσες θρησκείες των τελευταίων 2.500 ετών. Όλοι τους όμως ήταν και είναι σίγουροι ότι το αχανές σύμπαν δημιουργήθηκε προκειμένου να γεννηθεί και να σωθεί η ψυχή τους, στον ασήμαντο πλανήτη μας, στο μικροσκοπικό «δάσος» μας.
Κάποιοι άνθρωποι αρνούνται να διανοηθούν ότι σε αυτό το «δάσος» θα ζήσουν πολλά ακόμη όντα μετά από εκείνους, αν δεν το κάψουν πρόωρα κάποιοι κοντόφθαλμοι, εγωιστές και «ανώτεροι» homo sapiens, που δεν θελουν να δουν πέρα από «το κλαδί» πάνω στο οποίο κάθονται, νιώθοντας ότι είναι το κέντρο του κόσμου.
Παραπομπές:
[1] Πόσοι γαλαξίες υπάρχουν;
[2] Πόσα άστρα υπάρχουν στο σύμπαν;
https://www.livescience.com/56634-how-many-stars-are-in-the-universe.html
[3] Πόσοι άνθρωποι έχουν γεννηθεί συνολικά; https://www.weforum.org/agenda/2022/04/quantifying-human-existence/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου