Αυτό δεν βγάζει κανένα νόημα πλέον...

 Μεγαλώνοντας μέσα στον χριστιανισμό, έμαθα να παραβλέπω αυτοματικά οτιδήποτε στην κατήχησή μου ερχόταν σε αντίθεση με τη πραγματικότητα. Οι τρεις μέρες του Ιωνά μέσα στη κοιλιά του κήτους, το σταμάτημα του ήλιου στον ουρανό, η ανάσταση του Λαζάρου, τα πάντα ήταν δυνατά για τον Θεό. Και όταν συνέβαινε κάτι άσχημο, σκληρό, αναίτιο, ο Θεός είχε πάντα τους λόγους του που το επέλεξε ή το επέτρεψε. Η ανθρώπινη διάνοια μου ήταν πολύ μικρή για να καταλάβει το Θεϊκό σχέδιο πίσω από έναν σεισμό, ένα τσουνάμι, έναν τυφώνα, ή ένα ηφαίστειο που αφαιρεί χιλιάδες ζωές. Εξάλλου η αμφισβήτηση του Θεϊκού σχεδίου είναι βλάσφημη ή εκ του Πονηρού. 

Ακόμη και να θέσει κανείς τα ερωτήματα, η θεολογία έχει εμπνευστεί και διαμορφώσει πληθώρα απαντήσεων που ποικίλουν ανάλογα με το δόγμα [1]. Από το απλό και αποστομωτικό «αγνωσται αι βουλαι του Κυρίου» μέχρι τις πολύπλοκες μακροσκελείς ερμηνείες που έχουν περισσότερο σκοπό να καθησυχάσουν τις ανησυχίες των πιστών, παρά να απαντήσουν ουσιαστικά στις ερωτήσεις των απίστων. Αυτές οι «ερμηνείες» εξάλλου, ήταν ένας από τους λόγους που έχασα τελικά την πίστη μου. Η απολογητική ξεκινάει από την πίστη-δεδομένο ότι υπάρχει Θεός και προσπαθεί να εξηγήσει και να προσαρμόσει τα δεδομένα σ’ αυτό. Η αλήθεια όμως δεν έχει ανάγκη δικολαβικών τεχνασμάτων, ούτε αλλάζει ανάλογα με τις απόψεις και τα πιστεύω. Είναι ξεκάθαρη, λογική, κατανοητή, καθολικά αποδεκτή. Η κατανόηση της πραγματικότητας δεν βασίζεται σε καμία πίστη. Η φυσική, η χημεία, η ιατρική, λειτουργούν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο είτε είσαι θρησκευόμενος είτε όχι.

Πολύ αργότερα κατάλαβα πως κάποιοι ισχυρισμοί της θρησκείας είναι απλώς αδύνατον να έχουν λογικές εξηγήσεις χωρίς αντιφάσεις ή ασυνέπειες στον συλλογισμό τους. Έχω διαβάσει και παρακολουθήσει εκατοντάδες πιστούς να υπερασπίζονται το δόγμα τους. Όλοι ακολουθούν αναπόφευκτα κάποια απολογητική πεπατημένη γραμμή. Κανείς δεν αποδεικνύει οποιοδήποτε θεό γενικά [2], πόσω μάλλον περισσότερο τον χριστιανικό Θεό ειδικά, αλλιώς θα υπήρχε μόνο μία αποδεδειγμένη θρησκεία, και καμία επιχειρηματολογία δεν απαντά λογικά και πειστικά σε ερωτήματα όπως τα ακόλουθα:

1. Πού στην πραγματικότητα βλέπεις «την υπογραφή» του Θεού;
Αν δεν είχες έρθει ποτέ σε επαφή με τον χριστιανισμό, ποιο στοιχείο που βλέπεις γύρω σου θα σε έκανε να πεις, «Υπάρχει δημιουργός του κόσμου και είναι ένας τριαδικός Θεός»;

2. Γιατί προσεύχεσαι αφού πιστεύεις ότι ο Θεός έχει σχέδιο και γνωρίζει τα πάντα; Θεωρείς ότι μπορείς να τον επηρεάσεις; Δεν εμπιστεύεσαι τις αποφάσεις του; Δεν επαρκεί η άπειρη καλοσύνη του για να φροντίσει όσους έχουν ανάγκη; Περιμένει να δει αν θα τον παρακαλέσεις, ενώ ως Παντογνώστης ξέρει ήδη αν θα το κάνεις ή όχι;

3. Γιατί να δημιουργήσει ο Πανάγαθος μια εξελικτική διαδικασία που οδήγησε το 99% των ζωντανών ειδών σε εξαφάνιση, και προκαλεί άσκοπο πόνο στα ζωντανά όντα; Γιατί να υπάρχουν σαρκοφάγα πλάσματα; Γιατί να μην τρέφονται όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί από φως και ανόργανα υλικά; Πού είναι η άπειρη αγάπη, όταν υπάρχουν τόσες ασθένειες, καταστροφές και αγωνία στη φύση;

4. Αφού είναι δημιουργός των πάντων, γιατί δημιούργησε το Κακό; Γιατί επέτρεψε την επιρροή του «διαβόλου» στο σύμπαν μας, σε εμάς, ενώ ήξερε ότι θα αυτό θα καταδικάσει αιώνια τα δημιουργήματά του; Γιατί να έφτιαξε ο Πανάγαθος Θεός «φαύλους», ατελείς ανθρώπους, που ξέρει ότι θα οδηγηθούν σε αιώνια καταδίκη; Γιατί να δημιουργήσει μια τέτοια πραγματικότητα για τα «αγαπημένα παιδιά του» αντί να φτιάξει πλάσματα αιωνίως ευτυχισμένα στον Παράδεισο;

 

5. Πώς πιστεύεις ότι μετά θάνατον θα ζήσεις μια αιωνιότητα σε απόλυτη ευτυχία και γαλήνη στον Παράδεισο, όταν γνωρίζεις πως άνθρωποι που αγαπάς θα υποφέρουν αιωνίως [3]; Πώς μπορεί να πιστεύεις πως είναι αιωνίως ευτυχισμένοι στον Παράδεισο, γονείς που τα παιδιά τους βρίσκονται στην Κόλαση; Πώς μπορείς να πιστεύεις ότι εκατομμύρια αλλόθρησκοι θα τιμωρηθούν αιώνια από τον Θεό σου επειδή απλώς γεννήθηκαν σε λάθος τόπο και χρόνο;

6. Γιατί επέλεξε ο Θεός να εμφανιστεί σε έναν λαό και όχι σε όλη την ανθρωπότητα; Γιατί δεν επέλεξε τόπο και χρόνο που θα καταγραφόταν καλύτερα η παρουσία και η διδαχή του;
Γιατί «φανερώθηκε» με τόσο αόριστο τρόπο στην αρχαία Μέση Ανατολή ώστε να προκαλέσει  τον Ιουδαϊσμό, που οδήγησε στον Χριστιανισμό αλλά και τον Μωαμεθανισμό; Γιατί επέτρεψε τη δημιουργία τριών αντιφατικών θρησκειών στο όνομά του, που αλληλομισούνται και αιματοκυλούν την ανθρωπότητα;
Τι νόημα είχε η Παλαιά Διαθήκη με έναν μικρό, αρχαίο λαό για μερικές εκατοντάδες χρόνια; Γιατί η αλλαγή σε Καινή αργότερα; Γιατί δεν έκανε κατευθείαν μία και μόνο Καλή Διαθήκη με όλο τον κόσμο;

7. Τι νόημα είχε η ενανθρώπιση και σταύρωση του Χριστού; Τι είδους «θυσία» είναι αυτή για έναν προαιώνιο θεάνθρωπο;

Από τι έσωσε τους πιστούς; Από τι έσωσε τους αλλόθρησκους;

Πώς άλλαξε την πραγματικότητα όσων δεν γνωρίζουν καθόλου ή δεν πιστεύουν στον χριστιανισμό; Τι θα γίνει με τη δική τους «αιώνια ψυχή»;

Τι νόημα έχει το, «ο αίρων τις αμαρτίες του κόσμου;» όταν οι μέχρι τότε θανόντες και ζωντανοί δεν συγχωρέθηκαν αυτομάτως; Όταν ο κόσμος συνεχίζει να «αμαρτάνει»;

Πώς επηρέασε τα δύο τρίτα της ανθρωπότητας που πιστεύουν σε κάποιον άλλον θεό με διαφορετικό σύστημα αξιών και αμαρτιών;

8. Τι ακριβώς σημαίνει η τριαδικότητα μιας τέλειας, άυλης οντότητας; Τι νόημα έχει το τρίπτυχο «Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα» για κάτι τόσο άπειρο και παντοδύναμο; Ποια είναι η διαφορά τους; Πού ξεκινάει το ένα και σταματάει το άλλο; Έχουν διαφορετικές ιδιότητες, αρμοδιότητες και απόψεις;

Ποιο το νόημα του «θεανθρώπου» Χριστού; Πού βρισκόταν την αιωνιότητα πριν την εμφάνιση της ανθρωπότητας; Αν υπάρχουν όντα με επαρκή νόηση και σε άλλους πλανήτες, εμφανίζεται και εκεί ως ημίθεος και θυσιάζεται για τις αμαρτίες τους; Δηλαδή για τις κατασκευαστικές ατέλειες των πλασμάτων που έφτιαξε ο ίδιος;

9. Έχεις σκεφτεί ποτέ πώς δείχνει ο χριστιανισμός «απ’ έξω»;
Φοράς με τιμή τον σταυρό του μαρτυρίου στον λαιμό σου επειδή «συμβολίζει την ανάσταση». Πώς πιστεύεις ότι τον βλέπει ένας μουσουλμάνος που έχασε προγόνους σε πολέμους των θρησκειών σας; Πώς βλέπεις εσύ έναν μουσουλμάνο ή έναν εβραίο, όταν φοράει κάποιο σύμβολο της θρησκείας του;

Πώς θα σου φαινόταν αν έβλεπες αλλόθρησκους να φορούν στο λαιμό χρυσές θηλιές επειδή ο δικός τους θεάνθρωπος ή προφήτης μαρτύρησε στην αγχόνη πριν «νικήσει τον θάνατο»; Πώς θα ένιωθες αν έβλεπες κάθε πεντακόσια μέτρα ναούς με κρεμάλες στις σκεπές τους; 

Πόσο παράξενο θα σου φαινόταν αν ένας αλλόθρησκος σου έλεγε πως κάθε Κυριακή μαζεύονται στους ναούς για να φάνε το σώμα και το αίμα του θεανθρώπου τους; Ότι πιστεύει ειλικρινά πως οι ιερείς κάνουν μια τελετή που μετουσιώνει κυριολεκτικά τον άρτο και τον οίνο σε θεανθρώπινη σάρκα και αίμα;

Πόσο παράλογο θα τον θεωρούσες αν σου έλεγε πως ένα νεύμα στον αέρα, ένα φυλαχτό, μια προσευχή, τον κάνει απρόσβλητο στο κακό με τη δύναμη του θεού του;

Ξέρω πως η γνωστική ασυμφωνία που προκαλεί η πίστη είναι τεράστια. Πράγματα που σου φαίνονται φυσιολογικά όταν είσαι μέσα σε μια θρησκεία, δεν βγάζουν κανένα νόημα όταν τα δεις έξω από αυτήν. Όταν ως πιστός χρειαστεί να τα υπερασπιστείς, πίστη και πραγματικότητα συγκρούονται. Όπως είπα και στην αρχή, οι θεολόγοι επιστρατεύουν πολύπλοκες εξηγήσεις, λεξιλογικές ιδιαιτερότητες, λογικά άλματα και σφάλματα, οτιδήποτε προκειμένου να δικαιώσουν το δόγμα και τον Θεό τους.

Υπάρχει όμως και μια απλούστερη εξήγηση που πραγματικά απελευθερώνει, γιατί δεν περιέχει καμία αντίφαση. Το σύμπαν λειτουργεί αποκλειστικά βάσει των φυσικών νόμων. Καμία αθέατη μεταφυσική παρουσία, κανένας δημιουργός, κανένας κριτής δεν ασχολείται με την πορεία και την εξέλιξή του. Απλώς, τα μικροσκοπικά κομμάτια του που ονομάζονται άνθρωποι και απέκτησαν λίγη παραπάνω συνείδηση της ύπαρξής τους, φοβούνται να πουν «δεν γνωρίζω», τρέμουν στην ιδέα του θανάτου και της ανυπαρξίας, και προτιμούν τα καθησυχαστικά ψέματα από την σκληρή πραγματικότητα.

Παραπομπές:

[1] Οι κουρασμένες απολογητικές

https://losingod.blogspot.com/2024/09/blog-post.html

[2] Γιατί θεωρώ απίθανη την ύπαρξη θεών.

https://losingod.blogspot.com/2024/06/blog-post.html

[3] Ειλικρινά, πιστεύεις στον Παράδεισο και την Κόλαση;

https://losingod.blogspot.com/2024/08/blog-post.html

==Οι διαχειριστές της σελίδας θεωρούν απαραίτητο να διευκρινίσουν πως η παρούσα δημοσίευση δεν έχει σκοπό να χαρακτηρίσει υποτιμητικά, αρνητικά ή με οποιονδήποτε άλλο κακεντρεχή τρόπο συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων.===

Εικόνα δημιουργημένη στο https://creator.nightcafe.studio/

______________

Παράθυρο στο μεταφυσικό

Ο άνθρωπος φοβάται το άγνωστο και ίσως το πιο μόνιμα άγνωστο πράγμα στη ζωή μας είναι το μέλλον. Κατά συνέπεια, από καταβολής κόσμου όποιος πείθει τους υπόλοιπους ότι μπορεί να δει ή να επηρεάσει τα μελλούμενα, έχει ιδιαίτερη θέση στην κοινωνία.  Μάγοι, σαμάνοι, ονειρομάντες, μαντεία, ιερατεία, χαρτορίχτρες, καφετζούδες, αστρολόγοι, μέντιουμ, «ενεργειακοί υλοποιητές». Άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι όχι μόνο υπάρχει κάτι πέρα από τον φυσικό κόσμο, αλλά και ότι οι ίδιοι μπορούν να το αντιληφθούν, να επικοινωνήσουν μαζί του, να το αλλάξουν, να το καθοδηγήσουν, να το εκμεταλλευτούν. Κοινό σημείο όλων τους η αοριστία, η ασυνέπεια και η απόλυτη απουσία αποδείξεων. Χρησμοί, προβλέψεις, επικοινωνία με άλλες διαστάσεις και ανώτερες δυνάμεις δεν περιέχουν ποτέ καμία συγκεκριμένη γνώση, ή είναι κατάφορα λάθος. Μάγια, ξόρκια, επίκληση πνευμάτων επηρεάζουν την ψυχολογία μόνο όσων πιστεύουν σ’ αυτά, όχι την απτή πραγματικότητα. Οι κατάρες δεν προκαλούν κακό, τα φυλαχτά δεν προστατεύουν, τα ερωτικά φίλτρα δε λειτουργούν. Όσοι άνθρωποι κι αν εύχονται ή προσεύχονται για κάτι, τίποτε δεν αλλάζει «μαγικά», χωρίς φυσική παρέμβαση.

Όλα αυτά φαίνονται σε πολλούς ανώδυνα, ή ακόμη και ωφέλιμα. «Τι σε πειράζει αν πιστεύει ο άλλος στα ζώδια; Τι σε νοιάζει αν παίρνει δύναμη από το φυλαχτό που φοράει; Τι σε πειράζει που παίρνει δύναμη από την προσευχή του, ακόμη κι αν όλα αυτά είναι placebo και ψευδαίσθηση;» 

Με πειράζει όταν η «μαγική σκέψη» καταστέλλει τη λογική. Με πειράζει όταν οι άνθρωποι διαμορφώνουν τις προσωπικές ή επαγγελματικές τους σχέσεις ανάλογα με τη θέση των πλανητών και των καρτών μιας τράπουλας. Θυμώνω όταν αγοράζουν φυλαχτά, ξόρκια, «κβαντικές τεχνικές αυτοβελτίωσης» από επιτήδειους. Λυπάμαι όταν αναλώνονται ψυχολογικά από τον φόβο ότι τους έχουν κάνει μάγια. Απογοητεύομαι όταν η τυφλή πίστη στην αστρολογία και το φλιτζάνι καταστέλλει την ικανότητά τους να καταλάβουν την αστρονομία, το σύμπαν, τους φυσικούς νόμους. Θλίβομαι, όταν έρχεται η στιγμή που οι προσευχές «δεν απαντώνται» και ο πιστός θεωρεί ότι φταίει αυτός γιατί είναι ανάξιος και ενοχικά θεωρεί ότι ο θεός του τον εγκατέλειψε. Γίνομαι έξαλλος όταν, αντί να απευθυνθούν σε γιατρούς και επιστήμονες είτε πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης απατεώνων, είτε ακολουθούν καλοπροαίρετες αλλά άχρηστες μεταφυσικές συμβουλές όπως «ενεργειακές θεραπείες», εξαγνισμούς, τελετές, νηστείες, προσευχές, με ολέθρια πολλές φορές αποτελέσματα. 

Το πιο απόλυτα σίγουρο πράγμα στη ζωή είναι ότι αυτή κάποτε τελειώνει. Η ανθρώπινη διάνοια είναι ίσως η μόνη στον πλανήτη μας που αντιλαμβάνεται και φοβάται αυτό το τέλος.
Πατώντας σ’ αυτόν τον φόβο, όποιος μπορέσει να πείσει άλλους ότι γνωρίζει πως υπάρχει συγκεκριμένη συνέχεια μετά τον θάνατο, φτιάχνει αυτομάτως μια θρησκεία. Αν μάλιστα τους πείσει και ότι μπορεί να επηρεάσει αυτή τη «μετά θάνατον ζωή», αποκτά εξέχουσα θέση στην κοινωνία. Ποιος δεν θελει να τα πηγαίνει καλά με αυτόν που μπορεί να καθορίσει την αιωνιότητα της ψυχής του; Ποιος διακινδυνεύει την κατάρα του «εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου» κάποιας ανώτερης δύναμης; 

Οι θρησκείες παίρνουν τον ευσεβή πόθο της συνέχειας μετά τον θάνατο και ισχυρίζονται με επίπλαστη βεβαιότητα πρώτον ότι όντως υπάρχει αυτή η συνέχεια και δεύτερον ότι γνωρίζουν τον τρόπο να επιτύχεις την ιδανικότερη μετά θάνατον ζωή. Και αφού τάξουν μια υπέροχη αιωνιότητα στους πιστούς (και μια φριχτή στους άπιστους), βάζουν πολύπλοκους και αδύνατους κανόνες προκειμένου να την πετύχει κανείς. Ο άνθρωπος θεωρείται εξ ορισμού ανάξιος, ανεπαρκής, «αμαρτωλός». Ό,τι και να κάνει, δεν είναι ποτέ αρκετό. Η αναγνώριση των επιτευγμάτων του θεωρείται εγωισμός και φιλαυτία. Οι επιτυχίες του οφείλονται αποκλειστικά στον θεό.
Ο ψυχαναγκαστικός φαύλος κύκλος δεν είναι τυχαίος. Οι πιστοί είναι και πρέπει να παραμείνουν ανάξιοι, ώστε να υπακούουν τυφλά και να σέβονται τους εκάστοτε ιεράρχες, που περιβάλλονται εσκεμμένα από μια αύρα δέους και φόβου όπως έκαναν πάντα οι «μάγοι της φυλής». Ο λόγος τους είναι σημαντικός. Η άποψή τους δόγμα. Η αμφισβήτησή τους ασυγχώρητο αμάρτημα. Η εξουσία τους απόλυτη. Δεν είναι τυχαίο που η πνευματική εξουσία συνεργάζεται συστηματικά με την κοσμική προκειμένου να κρατά πειθήνιους τους πολίτες. Δεν είναι τυχαίο που αλλόθρησκοι κατακτητές συνεργάζονται με τα ιερατεία των κατακτημένων. 

 Ταυτόχρονα, το παράθυρο στο μεταφυσικό μας δίνει και υπερφυσικές δικαιολογίες. Για τις συμπεριφορές μας, για τα λάθη μας δεν φταίμε εμείς. Φταίει το δίσεκτο έτος, η Αφροδίτη, το κακό μάτι, η κατάρα, τα δαιμόνια, ο σατανάς, «το Κακό». Φορτώνοντας τις ευθύνες μας σε ανεξέλεγκτες και αόρατες δυνάμεις μπορούμε να συνεχίσουμε τη ζωή μας χωρίς ενοχές, χωρίς προσπάθεια αυτοβελτίωσης. Αν ξανακάνουμε τα ίδια σφάλματα, δεν φταίμε εμείς, φταίει ο ανάδρομος Ερμής.

Λένε πως η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Σίγουρα πάντως πριν από αυτήν, πεθαίνουν ορθολογισμός και λογική. Μπροστά στην ωμή πραγματικότητα, το δεκανίκι του μεταφυσικού γίνεται εμπόδιο, βάρος, τροχοπέδη. Ένα ευχάριστο ψέμα, ένα παραμύθι, μια δοξασία, κουκουλώνουν και διαστρέφουν την αλήθεια, δεν την διαμορφώνουν. Το σύμπαν ακολουθεί απαρέγκλιτα τους φυσικούς νόμους, αδιαφορώντας για τις απόψεις, τα θέλω και τα συναισθήματά μας. 

Ο φόβος του θανάτου, η άρνηση του τέλους, τα υπαρξιακά ερωτήματα είναι φυσιολογικές ψυχολογικές αντιδράσεις. Εξίσου φυσιολογική - και κατά τη γνώμη μου ανακουφιστική - είναι και η απάντηση: «Τα πάντα στο σύμπαν τελειώνουν, πεθαίνουν, χάνονται. Δεν υπάρχει κάνένας λόγος να είμαστε εμείς η εξαίρεση. Η ανυπαρξία μετά τον θάνατό μας δεν θα μας πειράξει καθόλου, όπως δεν μας πείραζε τα δισεκατομμύρια χρόνια πριν γεννηθούμε».

Enjoy the ride, while it lasts. 

Σημείωση: Σχετικό με το θέμα και το κείμενό μου, "Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία..." που μπορείτε να διαβάσετε εδώ: https://losingod.blogspot.com/2021/04/blog-post.html

==Οι διαχειριστές της σελίδας θεωρούν απαραίτητο να διευκρινίσουν πως η παρούσα δημοσίευση δεν έχει σκοπό να χαρακτηρίσει υποτιμητικά, αρνητικά ή με οποιονδήποτε άλλο κακεντρεχή τρόπο συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων.===

 Η εικόνα δημιουργήθηκε στο https://creator.nightcafe.studio/

Τι δεν είναι ένας άθεος

 —«Άθεος -η -ο: που δεν πιστεύει στην ύπαρξη θεού»—

Αυτός ο πολύ απλός λεξικογραφικός ορισμός αν και φαινομενικά προφανής, συχνά παραβλέπεται από πιστούς και άπιστους. Είναι στη φύση μας να αναζητούμε ομοιότητες, να κατηγοριοποιούμε, να ομαδοποιούμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι το μοναδικό πραγματικά κοινό σημείο των άθεων είναι η απουσία πίστης σε κάποιον θεό. Τίποτε άλλο. Δεν υπάρχει κοινό δόγμα, ιδεολογία, τρόπος σκέψης, στάση ζωής, τελετές, ιερά βιβλία, ποιμένες, ηγέτες.

Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν στην ύπαρξη θεών για διάφορους λόγους. Μπορεί να μην ήρθαν σε άμεση επαφή με κάποια θρησκεία, να μην κατηχήθηκαν ποτέ. Να έχασαν την πίστη τους κατόπιν σκέψης. Να μην τους έπεισε ποτέ, κανένας θεολογικός ισχυρισμός. Να έχουν γνώσεις για τον φυσικό κόσμο που έρχονται σε αντίθεση με τις θρησκείες. Να έχουν φιλοσοφικές αντιρρήσεις. Να βρήκαν λογικά σφάλματα στα ιερά βιβλία.
Επίσης, υπάρχουν άθεοι που όμως πιστεύουν σε πνεύματα, ζώδια, «θετική» και «αρνητική» ενέργεια, συμπαντική συνείδηση και άλλες αστήρικτες δοξασίες.

Η απουσία πίστης σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει κοινή ιδεολογία, επιλογές, συμπεριφορά. Οι άθεοι δεν είναι συλλήβδην ανήθικοι, κακότροποι, υλιστές, όπως τους έχουν στο μυαλό τους αρκετοί πιστοί, ούτε όμως είναι απαραιτήτως ανθρωπιστές, λογικοί και αλτρουιστές όπως μπορεί εξιδανικευμένα να παρουσιάζονται.
Συχνά βέβαια οι «συνειδητοποιημένοι άθεοι» αντιλαμβάνονται ότι η παρουσία μας στο σύμπαν είναι μεν πρόσκαιρη, αλλά γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο έχει ιδιαίτερη αξία. Καταλαβαίνουν ότι η ζωή είναι σπάνια, πολύτιμη. Νιώθουν την «υποχρέωση» να αφήσουν κάτι καλό πίσω για τους επόμενους. Δίνουν σημασία στην οικολογία, την φιλοζωία, την αλληλεγγύη. Βάζουν ο καθένας το συνήθως ασήμαντο λιθαράκι του, που βοηθά έστω κι ελάχιστα στη βελτίωση του κόσμου. 

Όλα αυτά όμως δεν αποτελούν κανόνα, ούτε εμπίπτουν στον ορισμό του άθεου. Η απουσία πίστης δεν κάνει κάποιον λιγότερο ευάλωτο στις αδυναμίες του ατελούς εγκεφάλου του. Ένας άθεος μπορεί πολύ εύκολα να είναι παράλογος, κακοποιητής, σεξιστής, ρατσιστής, σπισιστής, βαθιά εγωιστής. Να αδιαφορεί για τους άλλους, για το μέλλον, για οτιδήποτε άλλο πέρα από τον εαυτό του.

Κάθε άθεος είναι ελεύθερος να ακολουθήσει τη «φωτεινή» ή την «σκοτεινή» πλευρά, σύμφωνα με τον χαρακτήρα που έχει διαμορφώσει από την παιδεία και τα βιώματά του, που συχνά δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από των πιστών. Ξέρουμε όμως ότι οι «κοσμικές χώρες» είναι πολύ πιο ευνομούμενες από τις θεοκρατίες. Βλέπουμε επίσης ότι οι φυλακές παγκοσμίως είναι γεμάτες πιστούς και όχι «πορωμένους, ασυνείδητους άθεους». Οι άπιστοι φαίνεται να εκτιμούν περισσότερο αυτή τη μία ζωή που έχουμε όλοι, προσπαθούν να κάνουν θετικά πράγματα και να αποφεύγουν όσο γίνεται τις κακοτοπιές. Δεν προσδοκούν αιώνια ζωή, οπότε προσπαθούν να μην χαραμίσουν αυτήν την πεπερασμένη.

Οι πιστοί συχνά προσπαθούν να μεταβιβάσουν το βάρος της απόδειξης στους άθεους, ζητώντας τους να αποδείξουν την ανυπαρξία του Θεού. Κάνουν δύσκολα και πολύπλοκα κοσμολογικά, εξελικτικά, «φιλοσοφικά» ερωτήματα, και όταν η απάντηση δεν τους καλύπτει ή είναι απλώς ένα ειλικρινές «δεν γνωρίζω», εμφανίζουν θριαμβευτικά τον από μηχανής θεό/θεό των κενών, ως απάντηση πασπαρτού.

Ένας άθεος όμως δεν είναι απαραιτήτως κοσμολόγος, βιολόγος ή γενικά πανεπιστήμονας, που έχει γνώσεις για τα πάντα. Δεν είναι απαραιτήτως φιλόσοφος, στοχαστής, ορθολογιστής, πολυμαθής αναλυτής. Δεν είναι κάποιου είδους Τεχνητή Νοημοσύνη, ώστε να παράγει στη στιγμή αναλυτικές απαντήσεις για όλα. Ούτε χρειάζεται να είναι τίποτε από όλα αυτά. Δεν έχει να αποδείξει απολύτως τίποτε. Απλώς δεν πιστεύει στην ύπαρξη κάποιας ανώτερης δύναμης γιατί δεν θεωρεί ότι υπάρχουν αρκετά στοιχεία για κάτι τέτοιο. Ασχέτως επιπέδου μόρφωσης και βάθους σκέψης, ο κάθε άθεος με τον τρόπο του λέει το απλό: «Δεν βρίσκω κανένα λόγο να πιστέψω στην ύπαρξη του θεού σου, ή κάποιου άλλου θεού».

 Το βάρος της απόδειξης πέφτει στον εκάστοτε πιστό που ισχυρίζεται ότι η δική του θρησκεία είναι η σωστή, ο δικός του θεός είναι πραγματικός. Ένας θεός που θεωρείται υπαρκτός μόνο από τους πιστους του. Ένας θεός που κανένα φαινόμενο στο σύμπαν δεν φέρει την υπογραφή του. Ένας θεός που θα ήταν απολύτως άγνωστος χωρίς το -από ανθρώπους γραμμένο- «ιερό βιβλίο» που τον αναφέρει.

Ο άθεος λοιπόν, δεν είναι κάποιο ιδιαίτερο είδος ανθρώπου. Απλώς δεν πιστεύει ότι υπάρχει ο θεός σου, όπως εσύ δεν πιστεύεις ότι υπάρχουν οι θεοί των άλλων θρησκειών. Είναι «άπιστος» σε μια παραπάνω θρησκεία από σένα.


______________________________

Απόσπασμα από το Life Of Brian των Monty Pythons: "You're all individuals!"

==Οι διαχειριστές της σελίδας θεωρούν απαραίτητο να διευκρινίσουν πως η παρούσα δημοσίευση δεν έχει σκοπό να χαρακτηρίσει υποτιμητικά, αρνητικά ή με οποιονδήποτε άλλο κακεντρεχή τρόπο συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων.===

Οι κουρασμένες απολογητικές

 Αν και «έχασα τον Θεό» και την πίστη σε οτιδήποτε υπερφυσικό εδώ και χρόνια, δεν έχω σταματήσει να παρακολουθώ και να διαβάζω απολογητές. Ανθρώπους που ενεργά κηρύττουν και υποστηρίζουν τη θρησκεία τους. Από απλούς πιστούς που μιλούν από την καρδιά τους, μέχρι ιερείς, ιεροκύρηκες, θεολόγους, φιλοσόφους, συγγραφείς και λοιπούς «επαγγελματίες» τέτοιων θεμάτων. Συζητήσεις, διαλέξεις, βιβλία και βίντεο τύπου «50 αποδείξεις ότι υπάρχει Θεός», «Πώς η επιστήμη αποδεικνύει τον Θεό», «Τα μαθηματικά του Θεού» κλπ κλπ.

Έχω γράψει και στο παρελθόν για τα «λογικά επιχειρήματα των πιστών» [1]. Η απολογητική πάει ένα βήμα παραπέρα. Οι απολογητές, έχοντας προαποφασίσει την απάντηση, χρησιμοποιούν συλλογισμούς-επιχειρήματα για να υποστηρίξουν θετικά ότι υπάρχει ο εκάστοτε θεός στον οποίο πιστεύουν.

Ξεκινώντας να γράφω αυτό το κείμενο, είχα σκεφτεί αρχικά να αναφερθώ αναλυτικά σε κάθε απολογητική γραμμή και επιχείρημα, εξηγώντας γιατί δεν ισχύουν. Το κείμενο μεγάλωνε τόσο όμως, που τελικά ο σκοπός της συγγραφής του χανόταν στη λίστα. Εξάλλου, άνθρωποι πολύ πιο καταρτισμένοι και υπομονετικοί από μένα έχουν ήδη αναλύσει τα λάθη στους συλλογισμούς και έχουν εξηγήσει γιατί καμία απολύτως απολογητική γραμμή δεν καταφέρνει να αποδείξει την ύπαρξη κάποιου δημιουργού. Οι παραπομπές που δίνω είναι εντελώς ενδεικτικές. Στο τέλος των παραπομπών θα βρείτε συγκεντρωμένα λινκ για τέσσερα βίντεο του “The Skeptic Theory” στα ελληνικά, που εξηγούν και αποδομούν πολύ κατανοητά αρκετές απολογητικές γραμμές και επιχειρήματα. 

Εγώ θα προσπαθήσω να κάνω απλώς μια σύντομη παρουσίαση των κυριότερων από αυτές τις γραμμές, για να υπάρχει σημείο αναφοράς. 

-Το ιερό μου βιβλίο είναι ο λόγος του θεού, άρα περιέχει την απόλυτη αλήθεια. Αυτό που λέω είναι αλήθεια, επειδή το γράφει το ιερό μου βιβλίο. Μόνο μέσω του θεού μου ερμηνεύεται σωστά ο κόσμος. (σύγχρονο υπερβατικό επιχείρημα-κυκλικό σφάλμα) [2]

 -Νιώθω την ύπαρξη του θεού και αυτό μου δίνει πληρότητα, άρα υπάρχει θεός. (experiential apologetics) [3] [4] 

-Δες τα πουλιά, τα σύννεφα, τη φύση. Όλα αποδεικνύουν την ύπαρξη του θεού μου. (cumulative case method) [5] [6] Επίσης, κοίταξε αυτή τη λίστα (με αόριστες και ανακριβείς πηγές, μισές αλήθειες και άκυρους συλλογισμούς). Κι αυτήν, κι αυτήν, κι αυτήν.  Όσο εσύ θα προσπαθείς να βγάλεις άκρη εντοπίζοντας τα λάθη μου, εγώ θα ισχυρίζομαι ότι παρουσίασα πολλά επιχειρήματα, που αποδεικνύουν πως υπάρχει ο θεός μου. (gish gallop) [7]

-Υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να πιστέψει κανείς στον θεό. Η πίστη στον θεό μου είναι λογικό συμπέρασμα. (reformed epistemology). [8] [9]

-Η ηθική είναι αντικειμενική, και την ορίζει ο θεός/το ιερό βιβλίο μου. Χωρίς τον θεό μου, δεν θα υπήρχε μέτρο ηθικής και όλα θα επιτρέπονταν. (moral argument) [10] [11]

-Μπορούμε να σκεφτούμε μια τέλεια ανώτερη δύναμη όπως ο θεός μου, άρα πρέπει να υπάρχει. (Οντολογικό επιχείρημα) [12] [13]

-Όλα ξεκινούν να υπάρχουν από μια αιτία, το σύμπαν ξεκίνησε να υπάρχει, άρα το σύμπαν έχει αιτία ύπαρξης και αυτή είναι ο θεός μου. (Κοσμολογικό επιχείρημα) [14] [15].

-Το σύμπαν δείχνει τέλεια σχεδιασμένο, η τάξη δεν δημιουργείται μόνη της, άρα την προκάλεσε ο θεός μου. (Τελεολογικό επιχείρημα) [16] [17].

-Οι σταθερές του σύμπαντος είναι ακριβώς αυτές που απαιτούνται για να υπάρξει η ζωή όπως την ξέρουμε. Άρα, τις σταθερές αυτές τις όρισε ο θεός μου. (Ανθρωπική αρχή) [18].

 

Είμαι σίγουρος ότι η λίστα δεν είναι πλήρης. Βασικός σκοπός αυτού του κειμένου όμως, είναι να καταγράψω τις παρακάτω σκέψεις-σχόλια για το θέμα των συλλογισμών που «αποδεικνύουν» θεούς και δαίμονες.

Αν υπήρχαν πειστικές αποδείξεις για την ύπαρξη κάποιου θεού, οι πιστοί θα χρησιμοποιούσαν αυτές αντί για επιχειρήματα. Η λογική θα είχε οδηγήσει σε μία και μοναδική, σωστή θρησκεία. Αυτό όμως όχι απλώς δεν συμβαίνει, αλλά συχνά απολογητές της ίδιας θρησκείας διαφωνούν αλληλομισούνται και μάχονται για τη μία ή την άλλη ερμηνευτική λεπτομέρεια της πίστης τους, χρησιμοποιώντας μάλιστα ακριβώς τις ίδιες μεταφράσεις του ιερού τους βιβλίου.

Λογικά σφάλματα -όχι πάντα προφανή με την πρώτη ανάγνωση- υπάρχουν σε όλους τους συλλογισμούς-απολογητικές. Ακόμη όμως κι αν κάποιος ήταν σωστός, σε καμία περίπτωση δεν θα καταδείκνυε κάποια συγκεκριμένη ανώτερη δύναμη/δημιουργό. Τα ίδια «λογικά επιχειρήματα» μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον Αλλάχ, το Μεγάλο Μανιτού, τον Βισνού, ή οποιονδήποτε άλλον θεό δημιουργό.

Οι συλλογισμοί  δεν δημιουργούν την πραγματικότητα. Δεν μπορείς να «υλοποιήσεις» κάτι, επειδή το φιλοσόφισες και αποφάσισες ότι υπάρχει. Πολλές απολογητικές γραμμές θυμίζουν περισσότερο ασκήσεις λογικής, παρά επιχειρήματα βασισμένα στην πραγματικότητα. Κάποιες χρησιμοποιούν μαθηματικά και λογικά σύμβολα, προκαλώντας αγανάκτηση στους γνώστες και εντύπωση στους αδαείς. Όμως, σε καμία πανεπιστημιακή σχολή στον κόσμο δεν διδάσκεται η θεϊκή παρέμβαση ως εξήγηση σε κάποιο φαινόμενο. Για καμία έκφανση της πραγματικότητας δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι «το έκανε ο θεός» και μάλιστα κάποιος συγκεκριμένος. Η γνώση, η επιστήμη, η πραγματικότητα, λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο για όλους, σε κάθε τόπο και χρόνο. Η φυσική, η χημεία, η βιολογία δεν αλλάζουν ανάλογα με την εποχή και την κοινωνία. Δεν μπορεί όμως να πει κανείς το ίδιο και για τη «θεϊκή παρουσία». Η θεϊκή εξουσία του Ρα, του Δία, του Οντίν, του Ήλιου, χιλιάδων θεών, υπήρξε αδιαμφισβήτητη για δισεκατομμύρια ανθρώπους στο παρελθόν σε διαφορετικά μέρη του πλανήτη, πολύ συχνά ταυτόχρονα. Αυτό δεν έκανα εκείνους τους θεούς περισσότερο πραγματικούς από τους «τρέχοντες» στους οποίους πιστεύει η ανθρωπότητα.

Οι απολογητικές γραμμές είναι φτιαγμένες κυρίως για να ενισχύουν την πίστη των ήδη πιστών.
Οι θρησκείες βασίζονται στην τυφλή υπακοή στο δόγμα, όχι στη λογική και τη γνώση. Σε ανακουφιστικές υποσχέσεις και τρομακτικές απειλές, όχι στην αναζήτηση της αλήθειας. Ο πιστός πρέπει να πιστέψει πραγματικά, να δει τον κόσμο μέσα από τα γυαλιά της θρησκείας του, καταστέλλοντας όποτε χρειάζεται την κριτική του σκέψη και παραβλέποντας όποιο κομμάτι της πραγματικότητας έρχεται σε αντίφαση με το δόγμα του.

Οι απολογητικές γραμμές έχουν επίσης στόχο τους ευάλωτους, τους δυστυχισμένους, όσους ψάχνουν να πιαστούν από κάπου. Δεν είναι τυχαίο που τόσοι άνθρωποι «βρίσκουν τον θεό» στις φυλακές, στα νοσοκομεία, όπου υπάρχει ανθρώπινος πόνος. Δεν είναι τυχαίο που ελάχιστοι άνθρωποι ανακαλύπτουν τον θεό, όταν είναι χαρούμενοι.

Ακόμη και αν «κάτι» «δημιούργησε» το σύμπαν μας, δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως επεμβαίνει σ’ αυτό, ή ενδιαφέρεται για τις σκέψεις και τις πράξεις των μικροσκοπικών  όντων που ζουν κάπου στον αχανή χωροχρόνο του. Σε κοσμική κλίμακα, είναι πολύ εγωκεντρικό να πιστεύουμε ότι έχουμε την οποιαδήποτε σημασία. Είμαστε απλώς τυχεροί-άτυχοι που γεννηθήκαμε ως όντα με αυτοσυνείδηση. Τυχεροί γιατί μπορούμε να νιώσουμε και να σκεφτούμε. Άτυχοι γιατί έχουμε βασανιστικά υπαρξιακά ερωτήματα.

Θα ήθελα να κλείσω με το εξής: Ετοιμάζοντας αυτό το κείμενο, συνάντησα μία σελίδα που μεταξύ άλλων συμβουλεύει τους γονείς να είναι έτοιμοι να απαντήσουν σε 65 ερωτήσεις που μπορεί να τους κάνουν τα παιδιά τους για τον Θεό. https://www.namb.net/apologetics/resource/65-apologetics-questions-every-christian-parent-needs-to-learn-to-answer/
Ο γονιός πρέπει να προετοιμάσει απαντήσεις σύμφωνες με το δόγμα του σε δύσκολες ερωτήσεις όπως γιατί επιτρέπει ο Θεός την ύπαρξη του κακού, γιατί στέλνει ανθρώπους στην Κόλαση, γιατί υποστηρίζει τη δουλεία.  Σε πολλές από αυτές τις ερωτήσεις πρέπει σαν δικηγόρος υπεράσπισης να βρει τρόπο να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Γιατί επιτρέπει ο πανάγαθος Θεός να πεθαίνουν αθώα μωρά από φριχτές αρρώστιες; Γιατί δημιούργησε τον κόσμο, αφού ήξερε ότι εκατομμύρια ψυχές θα πάνε αιώνια στην Κόλαση; Ακόμη και όσο πίστευα θερμά όταν ήμουν παιδί, θυμάμαι πως καμία απάντηση δεν με κάλυπτε σε τέτοια ερωτήματα. Όλα κατέληγαν στο “πασπαρτού”, «άγνωσται αι βουλαί του Κυρίου».

Σκεφτείτε το λίγο. Ένα παιδί -άγραφο χαρτί- ρωτάει τους μεγαλύτερους για τη ζωή το σύμπαν και τα πάντα, περιμένοντας να μάθει την αλήθεια. Επειδή όμως κάποιες απαντήσεις αφορούν τη θρησκεία των γονιών του, παιδιά διαφορετικών δογμάτων διδάσκονται «καλή τη πίστη» ως απόλυτες αλήθειες εντελώς διαφορετικά και αστήριχτα πράγματα για την πραγματικότητα. Αφού το είπε ο γονιός/ο ιερέας/ο δάσκαλος, είναι δεδομένο.

Ο φαύλος κύκλος της κατήχησης γονιού-παιδιού, έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι η Γη είναι μερικών χιλιάδων ετών, ότι η Εξέλιξη των ειδών είναι αντιθρησκευτικός μύθος, ότι η μεταμόσχευση οργάνων και η μετάγγιση αίματος είναι θανάσιμα αμαρτήματα, ότι ένα ποτάμι είναι ιερό και γιατρεύει τα πάντα, ότι η ομοφυλοφιλία είναι βδέλυγμα και αμαρτία που τιμωρείται με θάνατο.

Ίσως η χειρότερη μορφή «απολογητικής», είναι η κατήχηση των παιδιών. Στην ηλικία που καθορίζει την αντίληψή μας για τον κόσμο, τα παιδιά θα έπρεπε να διδάσκονται και να καταλαβαίνουν βασικές έννοιες της πραγματικότητας, της κοινωνίας, της ανθρωπότητας, της επιστήμης. Να διαμορφώνουν κριτική σκέψη-πολυεργαλείο, αντί «να πελεκούν» το μυαλό τους στο σχήμα του σταυρού, της ημισελήνου, ή όποιου άλλου συμβόλου επιτάσει η θρησκεία τους.

===Οι διαχειριστές της σελίδας θεωρούν απαραίτητο να διευκρινίσουν πως η παρούσα δημοσίευση δεν έχει σκοπό να χαρακτηρίσει υποτιμητικά, αρνητικά ή με οποιονδήποτε άλλο κακεντρεχή τρόπο συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων.===

Εικόνα δημιουργημένη από AI στο https://creator.nightcafe.studio/

Παραπομπές

[1] Τα λογικά επιχειρήματα των πιστών 

https://losingod.blogspot.com/2021/01/blog-post.html

[2] Σύγχρονο υπερβατικό επιχείρημα

https://onthewaytoithaca.wordpress.com/2011/05/26/unmoved-mover-5/

[3] Experiential apologetics

https://headhearthand.org/blog/2018/01/10/experiential-apologetics/

[4] Emotional Reasoning https://www.therapynowsf.com/blog/the-lie-of-emotional-reasoning-i-feel-it-so-it-must-be-true

Ready Always to Give an Answer - multiple apologetics
https://apologeticspress.org/ready-always-to-give-an-answer-2727/

[5] Cumulative cases for God https://www.reddit.com/r/DebateReligion/comments/6l88iy/cumulative_cases_for_god/

[6] An assessment of cumulative case apologetics https://www.academia.edu/16668395/An_Assessment_of_Cumulative_Case_Apologetics

[7] Gish gallop
https://www.logicallyfallacious.com/logicalfallacies/gish-gallop.html

Reformed epistemology 

[8] https://iep.utm.edu/ref-epis/

[9] https://www.gotquestions.org/Reformed-epistemology-apologetics.html

[10] The existence of God-The moral argument
https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zv2fgwx/revision/5

[11] Moral Arguments for the Existence of God
https://plato.stanford.edu/entries/moral-arguments-god/

[12] Debunking Anselm's Ontological Argument
https://philosophy.stackexchange.com/questions/47553/debunking-anselms-ontological-argument

[13] What's wrong with the ontological argument?
https://www.reddit.com/r/philosophy/comments/cpmyt/whats_wrong_with_the_ontological_argument/

[14] Debunking the Kalam cosmological argument
https://sergio-montes-navarro.medium.com/debunking-the-kalam-cosmological-argument-f52ad2ba8e46

[15]  The Kalam Cosmological argument is fundamentally flawed.
https://www.reddit.com/r/DebateReligion/comments/ve2jr1/the_kalam_cosmological_argument_is_fundamentally/

[16] The Teleological Argument for God’s Existence Debunked: How Evolutionary Biology and Abiogenesis Undermine Intelligent Design
https://medium.com/@SharedPhilosophy/the-teleological-argument-for-gods-existence-debunked-how-evolutionary-biology-and-abiogenesis-bd09a75de7ad

[17] Teleological arguments are all wrong
https://www.reddit.com/r/DebateReligion/comments/15s87cw/teleological_arguments_are_all_wrong/

[18] The Anthropic Principle seems like a VERY misguided outlook to explaining the condition of the universe. https://www.reddit.com/r/DebateReligion/comments/g1d0fi/the_anthropic_principle_seems_like_a_very/

The Skeptic Theory

Τι είναι η Ανθρωπική Αρχή;
https://youtu.be/XSmaIVcLrqA

Το Οντολογικό Επιχείρημα και η ύπαρξη του Θεού
https://youtu.be/lGg2nbpBHM4

Επιχειρήματα υπέρ της Θεϊκής ύπαρξης

https://youtu.be/Hn2piaecJM4

Έχει το σύμπαν σκοπό; feat. Astronio
https://youtu.be/vW4Rfxz1CGU